دریافت لینک صفحه با کد QR
مصیبتی بزرگ در انتظار بخشی از تاریخ کهگیلویه و بویراحمد؛
سد خرسان ۳؛ فاجعه آوارگی ۱۰ هزار نفر ( + فیلم و تصاویر )
20 اسفند 1401 ساعت 18:19
سد خرسان ۳ یکی از ۲۵ سد در پرونده سرشاخه‌های کارون در زاگرس است که بدون اخذ مجوزهای قانونی و ارزیابی اثرات محیط زیستی و اقتصادی در حال احداث است. با احداث این سد بیش از ۲۴۰۰ هکتار از جنگل‌ها و بوتهزارهای منطقه زاگرس در این دو استان زیر آب می‌رود. هزاران ذخیره نادر جنگلی در منطقه حفاظت‌شده دنا، در خطر نابودی قرار می‌گیرد. ۲۴ آبادی با بیش از۸۰۰ خانوار به زیرآب می‌رود. ۲۶ اثر تاریخی باستانی و طبیعی از احداث این سد متاثر خواهند شد. بیش از ۱۷ روستا به طور کامل و در بخش کشاورزی زراعت و باغات ۲۳ روستا زیر آب خواهد رفت و باعث آواره شدن ۱۰ هزار نفر می‌شود.
طبق پیگیری‌ها و بررسی‌های صورت گرفته ساخت سد خرسان ۳ در مرز استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری مشکلات و آسیب‌های مختلفی از جمله اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... را در پی خواهد داشت.
سد خرسان ۳ یکی از ۲۵ سد در پرونده سرشاخه‌های کارون در زاگرس است که بدون اخذ مجوزهای قانونی ارزیابی اثرات محیط زیستی و اقتصادی اجتماعی، عملیات اجرایی آن بر روی رودخانه خرسان در مرز استان کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری آغاز شده که با ساخت این سد بیش از ۲۴۰۰ هکتار از جنگل‌ها و بوتهزارهای منطقه زاگرس در این دو استان زیرآب می‌رود و هزاران ذخیره نادر جنگلی از گونه‌های بلوط ایرانی، بنه و بادام وحشی را در خط مرزی منطقه حفاظت‌شده دنا نابود می‌کند.
با احداث این سد تعداد ۲۴روستا با بیش از ۸۰۰ خانوار در دو استان چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد به زیرآب رفته و بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان معیشت در حوزه زراعت و باغداری، دامداری، پرورش زنبورعسل و آبزی‌پروری از بین خواهد رفت. تعداد ۲۶ اثر تاریخی باستانی و طبیعی متأثر از احداث این سد خواهند شد که آبشار مُنج، آبشار آتشگاه به‌عنوان طولانی‌ترین آبشار کشور از این آثار ارزشمند و مزیت‌های منحصربه‌فرد طبیعی، اقتصادی و اشتغال‌زایی منطقه است.
هزینه جابه‌جایی و اسکان مجدد این خانوار‌ها و هزینه‌های جایگزینی این فرصت‌های شغلی بسیار بالاتر از هزینه‌هایی است که بابت تملک آنها پرداخت می‌شود، اما متأسفانه توجه صرف به تملک و خرید مستقیم اراضی، معضلات اجتماعی زیادی را هم برای مردم روستاهای جابه‌جاشونده و هم برای جوامع محلی و شهری پذیرنده ایجاد خواهد کرد. اگر خدمات زیستی منطقه و هزینه جایگزینی این خدمات محاسبه شود این هزینه‌ها بسیار فراتر از هزینه‌های برآورد شده برای تملک و احداث سد و سازه‌های آن بوده و احداث این سد فاقد توجیه اقتصادی و محیط زیستی خواهد بود.
خسارت‌های ناشی از این سد برای استان کهگیلویه و بویراحمد، زیر آب رفت بیش از ۱۷ روستا به طور کامل و در بخش کشاورزی زراعت و باغات ۲۳ روستا خواهد بود. «لمای سفلی»، «دزک بالا و پایین»، «مازه گز»، «لمای علیا»، «دره شوره»، «مُنج»، «دشت بز»، «ده پایین»،«لهسوار»، «دو راه»، «سر سور»،«ده شیخ»، «سرتنگ»، «کله گه»، گل چهرآباد»، «رودشتی»، «کله حمام»،«سرتل چینگو»، «بیژگن»، «درب کلات محمودی» برخی از روستاهای هستند که بر اثر زیر آب رفتن نابود می شوند و یا کشاورزی آنها زیر آب می رود.
سد خرسان ۳ در صورتی که ایجاد و به بهره‌برداری برسد ۱۰ هزار نفر در استان کهگیلویه و بویراحمد آواره می‌شوند و بیش از ۱۴۰۰هکتار جنگل این استان زیر آب می‌رود و حدود ۱۰۰۰ میلیارد تومان خسارت به زیرساخت‌های دولتی دهستان سادات محمودی شهرستان دنا در این استان وارد می‌شود.
مرگ افراد مسن منطقه با ساخت سد خرسان ۳
علی صداقت، از روستای «گل چهرآباد» دهستان سادات محمودی گفت: ساخت سد ۳ خرسان حدود ۱۷ روستا زیر آب می‌روند و مشکلات زیادی برای مردم این دهستان بوجود می‌آورد.
وی اظهارکرد: با ساخت این سد مردم این روستا‌ها باید جابه جا شوند که در این صورت بیشتر افراد مسن این منطقه دچار مشکل و افسردگی می‌شوند و پس از چند ماه همه دق می‌کنند و می‌میرند.
.jpg)
جلوی آوارگی ما گرفته شود
سید رضا انیشه، شورای روستای «کُله حمام» دهستان سادات محمودی گفت: این روستا دارای ۳۰ خانوار و ۹۱ نفر جمعیت است که با ساخت سد خرسان ۳ معضلات و مشکلاتی بخصوص در زمینه دامداری و کشاورزی برای مردم این روستا ایجاد می‌شود، شغل بیشتر ساکنان این روستا کشاورزی و دامداری است.
وی افزود: در صورتی که از اینجا یعنی روستای فعلی خود جابه جا شویم مراتع و اراضی لازم را برای دامداری و کشاورزی نخواهیم داشت که مشکلاتی برای ما ایجاد خواهد شد. از مسئولان محترم خواهشمندیم که جلوی آوارگی ما را بگیرند چراکه زادگاهمان است و با جابه جابی اهالی روستا کودکی ما از دست می‌رود.
درآمد ۱۵ میلیونی سالانه هر خانوار از بلوط منطقه
سید علی انیشه ۶۵ ساله، یکی از بزرگان روستای «کُله حمام» دهستان سادات محمودی نیز گفت: در صورت کوچ و جابه جایی مردم روستا معیشت و زندگی ما نابود می‌شود چراکه ما با این طبیعت این منطقه اُنس پیدا کردیم و زندگی خود را می‌گذرانیم بطوریکه در سال گذشته هر خانوار بطور میانیگن ۱۵ میلیون تومان از محل فروش بلوط درآمدزایی داشته‌ایم.
سد خرسان ۳ مشکلات زیادی برای مردم ایجاد می‌کند
علیرضا رضایی فر، دهیار روستای «دزک علیا و سفلی» دهستان سادات محمودی در این زمینه گفت: این روستا حدود ۱۶۰ خانوار با جمعیتی بالغ بر ۷۰۰ نفر دارد، با ساخت سد خرسان ۳ در منطقه سادات محمودی مشکلات زیادی برای مردم و اهالی این منطقه پیش می‌آید که روستای "دزک" نیز از این وضعیت مستثنی نیست چراکه ۱۰۰ درصد درآمدزایی و تأمین معیشت مردم این روستا از کشاورزی، اب رودخانه و طبیعتی است که اطراف وجود دارد.
وی عنوان کرد: در صورت ساخت و آبگیری سد حدود ۱۵ قبر شهید و سه امامزاده منطقه دهستان سادات محمودی زیر آب می‌روند و این مسأله برای مردم روستا با توجه به اعتقاداتی که دارند و برای امامزادگان و شهدا احترام خاصی قایل هستند، مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.
رضایی فرد تصریح کرد: در هر روستای منطقه یک یا دو مدرسه که اغلب نوساز هستند زیر آب می‌روند و روستای «دزک» نیز دو مدرسه ابتدایی و راهنمایی و دو مسجد دارد.
با سخت سد خرسان ۳ مخالفیم
امین الله دکیا، یکی از اهالی روستای «دو راه» دهستان سادات محمودی نیز گفت: با ساخت سد خرسان ۳ با توجه به وضعیتی و شرایطی که برای مردم منطقه پیش خواهد آمد اصل و نسب‌مان را با زیر آب رفتن این دهستان از دست خواهیم داد و به همین دلیل مردم منطقه با ساخت این سد مخالف هستند.
راضی به ترک زادگاهمان نیستیم
علی اکبر اصغر کیای، دهیار روستای «دو راه» سادات محمودی عنوان کرد: مردم این روستا با ۲۰۰ خانوار و ۷۵۰ نفر جمعیت راضی نیستند که زادگاه خود را ترک کنند چرا که زندگی آنها به کشاورزی و دامداری و طبیعت این منطقه وابسته است.
وی تأکید کرد: با ساخت سد خرسان ۳ خانه بهداشت، درمانگاه، مدرسه، مسجد و مزار سه شهید این روستا زیر آب خواهد رفت. این سد از هر لحاظ برای مردم این روستا و منطقه مشکل ایجاد می‌کند و مردم و اهالی منطقه را آواره می‌کنند.
اصغرکیا تصریح کرد: مردم منطقه سادات محمودی خودشان اکثرا فقیر و بیکار هستند و با ساخت سد خرسان ۳ این وضعیت بدتر و حادتر می‌شود و به مشکلات آنها اضافه خواهد کرد.
سد خرسان ۳ جز ضرر چیزی برای مردم سادات محمودی ندارد
"زینل شوریه"، از اهالی روستای «کله گه» دهستان سادات محمودی در این باره تأکید کرد: ساخت سد خرسان ۳ چیزی جز ضرر برای مردم منطقه دهستان سادات محمودی ندارد و طبیعت، اراضی کشاورزی، دختان بلوط و این آب و هوا را از دست خواهیم داد و با احداث این سد ما آواره می‌شویم و منافع‌اش را دیگران خواهند برد اگر بخواهند با زور ما را جابه جا کنند وگرنه اصلاً و به هیچ قیمتی راضی نیستیم که محل سکونت و زندگی خود را ترک کنیم.
وی ادامه داد: از مسئولان، دست اندرکاران، بخصوص رئیس جمهور انتظار داریم نگذارند با ساخت سد خرسان ۳ ما آواره شویم.
زیر آب رفتن بیش از ۵۰۰ هکتار اراضی کشاورزی
رمضان پور، کارشناس مرکز جهادکشاورزی سادات محمودی گفت: با احداث سد خرسان ۳ بالغ بر ۱۶ روستا به زیرآب خواهند رفت که بیش از ۱۰۰ هکتار اراضی زراعی و باغی آبی و بالغ بر ۴۰۰ هکتار اراضی دیم منطقه سادات محمودی زیر آب می‌رود که با این وضع مشکلات عدیده‌ای برای مردم منطقه ایجاد خواهد شد.
به خسارت مخزن و کاهش مشکلات برای مردم منطقه توجه شود
آرش مصلح، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد در خصوص سد خرسان ۳ به ایسنا، گفت: ساختگاه سد خرسان ۳ در شهرستان لردگان استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد و بخشی از مخزن این سد در دهستان سادات محمودی شهرستان دنا استان کهگیلویه و بویراحمد است.
وی افزود: براساس طراحی اولیه حجم مخزن بیش از یک میلیارد متر مکعب است.
مصلح اظهارکرد: در صورتی که تلاش شود خسارت مخزن به حداقل برسد، ساخت این سد از ابعاد گردشگری برای استان چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد یک منطقه گردشگری فوق‌العاده‌ای را ایجاد کند. در زمینه پرورش ماهی در حاشیه دریاچه سد برای دو استان یک ظرفیت خوبی ایجاد می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد خاطرنشان کرد: ساخت چنین سد‌هایی در زمینه کنترل سیلاب و تولید برق ظرفیت بالایی دارند اما حتماً باید به خسارت مخزن و کاهش مشکلات برای اهالی دهستان سادات محمودی و روستاهای متأثر از این سد توجه شود. البته هرگونه جابه جایی روستا‌ها و سکونتگاه‌های که در کنار مخزن است براساس قوانین و مقررات ملی انجام می‌شود.
مصلح تصریح کرد: در مجموع حدود ۱۶ روستای بزرگ و کوچک دهستان سادات محمودی شهرستان دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد یا بصورت کامل و یا بخشی از آنها در مخزن سد قرار می‌گیرند و زیرآب می‌روند که حتماً برای سکونت این روستا‌ها با همکاری بنیاد مسکن اقدام می‌شود.
شفاف‌سازی در خصوص سد خرسان ۳
.jpg)
وی ادامه داد: باید هم شفاف‌سازی در خصوص سد خرسان ۳ شود و هم منافع استان کهگیلویه و بویراحمد از این سد مدنظر قرار بگیرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: یک کارگروهی بین متولیان سد و مسئولان مرتبط استان کهگیلویه و بویراحمد تشکیل و ماهانه یا دو هر ماه یک بار جلساتی برگزار کنند؛ آخرین وضعیت، ارائه و هماهنگی‌ها صورت بگیرد.
مصلح تأکید کرد: تولید انرژی برق، کنترل سیلاب، استفاده از ظرفیت‌های گردشگری و پرورش آبزیان از اهداف این سد است. تأمین آب در پیوست و اهداف اولیه سد وجود ندارد اما ممکن است که از ظرفیت سد استفاده‌هایی شود.
سد خرسان ۳ افزایش حاشیه نشینی یاسوج را در پی دارد
کورش درخشان زاده، فرماندار شهرستان دنا در خصوص این سد نیز گفت: با ساخت و آبگیری سد خرسان ۳ حدود ۱۷ روستا با جمعیتی قریب به ۱۰ هزار نفر از دهستان سادات محمودی شهرستان دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد زیر آب می‌رود.
وی با اشاره به آسیب‌های اجتماعی برای منطقه سادات محمودی و سایر مناطق استان کهگیلویه و بویراحمد بخصوص شهر یاسوج افزود: با این وضعیت، این جمعیت به شهر یاسوج سرازیر می‌شوند و منجر به حاشیه نشینی خواهد شد.
درخشان‌زاده با بیان اینکه مزارستان ۱۲ شهید وحرم مطهر سه امامزاده باساخت این سد زیر آب خواهند رفت، اظهارکرد: سد خرسان ۳ مجوز زیست محیطی ندارد و آثار مخرب جبران ناپذیری به اکوسیستم شهرستان دنا و منطقه خواهد داشت.
فرماندار شهرستان دنا با اشاره به اینکه با ساخت این سد آثار باستانی و تاریخی زیادی تخریب و زیر آب خواهند رفت که برخی از این آثار مربوط به دوره ایلامی هاست، خاطرنشان کرد: قبرستان تاریخی و نادر هفت هزار ساله که اخیراً در این منطقه کشف شده با ساخت این سد از بین می‌رود.
نابودی گونه‌های گیاهی و جنگلی نادر
درخشان‌زاده تصریح کرد: گونه‌های گیاهی و جنگلی نادر و منحصر به فرد در منطقه‌ای که سد خرسان ۳ باید ساخته شود، وجود دارد که این گونه در ایران تنها در این نقطه رویش دارند و با ساخت این سد نابود می‌شوند.
وی با بیان اینکه مطالعات سد خرسان ۳ سال ۸۷ شروع شد، از سال ۹۰ عملیات اجرایی آن آغاز شد و پس از گذشت چندین سال حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد، ادامه داد: ساخت این سد در مجموع تبعات و اثرات مخرب و جبران ناپذیر زیادی در زمینه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، عمرانی، اسکان، راه، آسیب‌های اجتماعی، روحی و ورانی در پی خواهد داشت.
فرماندار شهرستان دنا با بیان اینکه شغل و تنها راه درآمد مردم این منطقه کشاورزی و دامداری است و بیش از ۵۰۰ هکتار زمین کشاورزی دارند، تأکید کرد: از مسئولان انتظار داریم آوارگی، جابه جایی، اسکان، خدمات، شغل، کشاورزی، باغداری و دامداری ۱۰ هزار نفر جمعیت ۱۷ روستای این منطقه را مدنظر داشته باشند.
سد خرسان ۳ فاقد مجوز زیست محیطی است
اسلام جاودان خرد، مدیرکل محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد روز چهارشنبه سوم اسفند ماه ۱۴۰۱ در نشست شورای برنامه‌ریزی استان گفت: سد خرسان ۳ فاقد مجوز و ارزیابی زیست محیطی است و محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد نیز با خط انتقال این سد نیز مخالفت کرده است.
از بین رفتن بزرگترین قبرستان تاریخی دوران عیلامی
سیدعلی احمدزاده، استاندار کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به احداث سد خِرسان در دهستان محمودی شهرستان دنا از سوی وزارت نیرو، گفت: بزرگترین قبرستان تاریخی دوران عیلامی در منطقه سادات محمودی است و وزارت نیرو قرار است در این دهستان، سد خرسان را احداث کند که ما روی احداث این سد حرف داریم.
وی با ابراز نگرانی خود از احداث سد خِرسان سادات محمودی، افزود: اگر این سد احداث شود قبرستان میراثی که ظرفیت خوبی در حوزه گردشگری دارد از بین می‌رود. احداث سد خرسان به غیر از خسارت چیز جدیدی برای کهگیلویه و بویراحمد ندارد، خدمات‌رسانی به ۱۷ روستای سادات محمودی به دلیل اینکه قرار است سدی احداث شود، مُختل شده است.
احمدزاده اظهارکرد: قبرستان سادات محمودی میراث بزرگ جهانی است و قبول ندارم هر آنچه در کاوش پیدا شد را میراث فرهنگی بردارد و به موزه ببرید و هر چه کشف نکردید زیر آب برود. اداره کل میراث فرهنگی استان کهگیلویه و بویراحمد باید اقدامی کند و اجازه ندهد این قبرستان زیر آب برود.
استاندار کهگیلویه و بویراحمد با انتقاد از وزارت نیرو برای احداث نکردن سد آبریز کهگیلویه، رفتار‌های این وزارتخانه را دوگانه خواند و خاطرنشان کرد: آقایان بهانه آوردند که با احداث سد آبریز در کهگیلویه، روستا‌ها زیر آب می‌رود در حالی که به غیر از چهار خانوار عشایری، اصلاً روستایی نبود که زیر آب برود. در مرحله بعد اعلام کردند درختان و گونه‌های گیاهی از بین می‌رود و محل سد آبریز محل عبور پلنگ است و چنین بهانه‌هایی آوردند در حالی که با احداث سد خرسان سادات محمودی دنا ۱۷ روستا زیر آب می‌رود.
احمدزاده تصریح کرد: میراث بزرگ تاریخی در سادات محمودی دنا از بین می‌رود و پنج گونه درختی که در دنیا مشابه ندارد، نابود می‌شود. می‌خواهیم برای قبرستان تاریخی مربوط به دوره عیلامی سادات محمودی کار‌هایی انجام دهیم تا به یک ظرفیت عظیم گردشگری تبدیل و گردشگران از سراسر دنیا به این منطقه بیایند.
وی بیان کرد: ما در دهستان سادات محمودی یک میراث جهانی فوق‌العاده مهم داریم که وزارت گردشگری و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باید تلاش کنند و اجازه ندهند این مکان زیر آب برود.
سد خرسان ۳ جز مصیبت سودی ندارد
مهدی روشنفکر، نماینده مردم شهرستان‌های بویراحمد، دنا و مارگون در مجلس شورای اسلامی در این زمینه نیز به خبرنگاران گفت: احداث سد خرسان۳ جز مصیبت برای ۱۷روستا، نابود شدن منابع طبیعی، هزاران گونه درختی و گیاهی و نابودی میراث تاریخی چند هزارساله هیچ سودی نخواهد داشت.
وی افزود: احداث سد خرسان مجوز زیست محیطی ندارد و ۶ میلیون انواع درخت جنگلی که از ۱۰۰ تا دو هزار سال عمر دارند، نابود می‌شوند. هشت چاه آب به زیر آب می‌رود.
روشنفکر با بیان اینکه در سال ۹۲ مطالعات احداث سد خرسان ۳ واقع در ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان لردگان، استان چهارمحال و بختیاری نهایی و برای اجرا مجوزهای ترک تشریفات آن صادر شد، خاطرنشان کرد: در این ۱۰ سال ۱۷ روستا در استان کهگیلویه و بویراحمد به دلیل واقع شدن در مخزن سد از برخی خدمات زیرساختی از جمله گاز‌رسانی محروم شده‌اند و برای جلوگیری از اجرای این طرح با رئیس جمهور، وزیر نیرو، رئیس سازمان برنامه و بودجه و … مکاتبه انجام شده و همه باید بدانند که این سد جز مصیبت چیزی برای مردم ندارد.
نماینده مردم شهرستان‌های بویراحمد، دنا و مارگون در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه طول دریاچه سد خرسان ۴۰ کیلومتر و عرض آن ۳ کیلومتر است، خاطرنشان کرد: دریاچه پشت سد خرسان ۳ باعث شرجی و گرم شدن فضا شده و چون دریاچه در قلب منطقه حفاظت شده دنا واقع می‌شود، با افزایش دما اقلیم و هوای رشته کوه دنا را تحت تأثیر خود قرار داده و برای همیشه مانع ریزش برف در این منطقه می‌شود و از طرفی با گرم کردن هوا آفت‌های مختلف وارد جنگل‌های زاگرس جنوبی می‌شود و اتفاقی که با کرم بلوط خوار در مناطق گرمسیری رخ داد تمام جنگل‌های مناطق سردسیری را می‌گیرد.
روشنفکر تصریح کرد: ۱۷ روستا با جمعیتی افزون‌بر ۱۰ هزار نفر زیر آب می‌رود که این جمعیت سرریز شهر یاسوج می‌شود و حاشیه نشینی در این شهر را به شدت افزایش می‌دهد و می‌تواند آسیب‌های اجتماعی جبران ناپذیری در پی داشته باشد.
بزرگترین منبع آب با اراضی خشک و صنعت فلج کشاورزی
وی ادامه داد: بشار و خرسان مهمترین و اصلی‌ترین سرچشمه رود کارون بوده و با انتقال آب سرچشمه این رود، کل کارون برای همیشه خشک می‌شود، و این مغایر با دستور صریح مقام معظم رهبری در خصوص حفاظت از منابع آبی خوزستان است. همچنین با احداث سد خرسان ۳، مزارستان ۱۲ شهید و ۳ امامزاده زیر آب دریاچه پشت سد می‌رود که می‌تواند تأثیرات اجتماعی بسیار نامطلوبی در جامعه در پی داشته باشد.
نماینده مردم شهرستان‌های بویراحمد، دنا و مارگون در مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری تاکنون مجوز زیست محیطی برای سد خرسان ۳ را صادر نکرده و حتی با انتقال آب به دیگر مناطق کتباً مخالفت شده است.
روشنفکر بیان کرد: استان کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن ۲۵ درصد منابع نفت و گاز کشور کمترین استفاده را از این ظرفیت دارد و در چند دهه همواره منتقد برخورداری نبودن صحیح از سهم نفت و گاز در استان بوده‌ایم و این استان علاوه بر منابع نفت و گاز یکی از بزرگترین تأمین‌کننده‌های آب کشور است، که باز هم از این نعمت خدادادی چیزی که نصیب این استان شده اراضی خشک و صنعت فلج کشاورزی است.
کد مطلب: 459645