با دکتر اکبر خدری مدیر اداره بهره برداری و نگهداری سد کوثر گچساران پیرامون مسائل آب و دیگر موضوعات گفت و گویی داشتیم که در ادامه می آید.
امسال از طرف کارگروه محیط زیست و توسعه سازمان ملل سال آب و تغییر اقلیم معرفی شده است، آیا تغییرات اقلیمی تحت تاثیر منابع آبی در استان و شهرستان ما در حال وقوع است و یا خواهد بود؟ تغییر اقلیم به تنهایی تحت تاثیر منابع آبی ایجاد نمی شود، عوامل زیادی هستند که تغییر اقلیم را ایجاد می کنند، از جمله گرمایش زمین، مصرف سوخت های فسیلی و گازهای گلخانه ای. ولی با قاطعیت می توان گفت تغییر اقلیم در چگونگی منابع آب تاثیر دارد. اینکه نوع بارش به چه صورت باشد و منابع آبی به چه صورت ذخیره شوند، با تغییر اقلیم مرتبط هستند.
همانطور که استحضار دارید آنچه که طی یکی دو سال اخیر آنچه را که به عنوان تغییر اقلیم نامبده می شود، و عده ای مخالف این عنوان تغییرات اقلیم هستند، باعث شده حجم روان آب در استان و خصوصا شهرستان ما، با توجه به وجود رودخانه های زهره و خیرآباد زیاد شود و تاثیر مستقیمی در ذخیره آبهای زیرزمینی و همچنین مغازن سدهای استان- سد کوثر با حجم  580 میلیون متر مکعب بوده و سد شاه قاسم با 9 میلیون متر مکعب بوده - داشتند.
استان ما 4 فصل است، استانی تقریبا کوهستانی است و دو اقلیم را در استان داریم، که اقلیم سردسیری و گرمسیری است. اقلیم سردسیری شمال و شمال شرق استان را با مساحت 6 هزار و 500 کیلومتر مربع را دربرمی گیرد و اقلیم گرمسیری در جنوب و غرب استان با مساحت 8 هزار کیلومتر مربع است که آب و هوای نیمه خشکی دارد.
در گچساران که منطقه گرمسیری و قشلاقی است، آب و هوا در نیمه شرقی معتدل و خشک و در نیمه غربی گرمسیری و خشک است. دو سد در حال ساخت داریم، سد مخزنی چمشیر را داریم که با حجم تقریبی 2 میلیارد و 300 میلیون متر مکعب است که پنجمین سد مخزنی بزرگ کشور است که آبگیری این سد می تواند تغییراتی را در رطوبت ایجاد کند و در برخی فصول سال حتی به اعتدال هوا کمک بیشتری کند، اما آنچه مشهود است تغییرات محسوسی را شاهد نخواهیم بود.
نمی توان گفت تغییرات اقلیم در منطقه اتفاق افتاده، هر چند ما علوم آبی ها این نوع بارش ها را سیکل بارش ها می گوییم. یعنی دوره بازگشت بارندگی. مثلا گفته می شود انتظار داریم با دوره بازگشت خاصی شاهد سیلاب هایی از این دست باشیم.
آیا سدهای استان ما خطری برای کاهش آب های زیرزمینی ایجاد نمی کنند؟ پمپاژ هایی که در زمین برای استفاده کشاورزی انجام می گیرد مشکلات محیط زیستی و خطر کمبود آب را ایجاد نمی کند؟ سدهای استان نه تنها کاهش آبهای زیرزمینی را ایجاد می کنند بلکه تاثیر به سزایی در افزایش سطح آبهای زیرزمینی داشته است، بنده مطالعه ای در سال 93 انجام دادم که بصورت مقاله و سخنرانی در اولین کنفرانس ملی مهندسی عمران در سال 93 ارائه دادم، که سطح آب دشت لیشتر برخلاف دشت های دیگر استان نه تنها روند نزولی داشته حتی در تابستان روند سعودی داشته است، مخزن سد کوثر در تغذیه دشت تاثیرگذار بوده، و هم آب کشاورزی که به سمت دشت لیشتر و خیرآباد از طریق کانال های انتقال آب فرستاده می شود و باعث تغذیه سطح آب زیرزمینی شده است.
پمپاژ در زمینه های کشاورزی اگر بی رویه باشد و بیلان و تعادل آب زیرزمینی را برهم بزند طبیعتا مشکلاتی را بوجود خواهد آورد که مهمترین آنها فرونشست زمین هست و مشکلات محیط زیستی به وجود می آید. ولی اگر براوردی از حجم آب زیرزمینی داشته باشیم و بدانیم در سال چقدر تغذیه در دشت انجام می شود و بدانیم چقدر باید برداشت آب داشته باشیم نه تنها مشکلی بوجود نخواهد آورد بلکه به تولید و رونق کشاورزی در منطقه کمک خواهد کرد.
اصلاحاتی نیاز است و باید کنتور هوشمند بر روی چاه ها نصب شود و اصلاح الگوی کشت در فصولی که از سوی سازمان جهاد کشاورزی اعلام می شود کشاورزان رعایت کنند ان شالله هیچ مشکلی برای آب زیرزمینی و محیط زیست ایجاد نمی شود. همه اینها به الگوی مصرف و نوع استفاده ما از منابع ارزشمند آبهای زیرزمینی و سطحی برمی گردد. وجود مخازن سدها همیشه تغذیه کننده برای آب های زیرزمینی است. خصوصا در جاهایی که سازندهای ما سازندهای آهکی هستند و می توانند آب را وارد دل آبرفت ها و دشت ها کنند و آب را تغذیه کنند. همانطور که در مطالعاتی که در سد کوثر داشتیم اگر جایی فرار آب بوده، این آب به دشت وارد شده و تغذیه ای هم برای آب زیرزمینی بوده است.
    
گاها می بینیم که برای پست مدیریت یک شرکت بزرگ، اعم از خصوصی و دولتی در کشور فراخوان داده می شود، و قطعا این به شناسایی استعدادهای خوب و مدیران شایسته کمک خواهد کرد، در این رابطه اگر توصیه ای به مدیران استان دارید بفرمایید؟
اگر با برگزاری آزمون های علمی جوانان مستعد و نخبه ای که در استان ما وجود دارند جذب کار شوند و در کنار تجربه نیروهای کارکشته قبلی از انها استفاده شود اعتقاد دارم که باعث رشد و پیشرفت و ارتقا و توسعه استان خواهد شد.
بنده این تقاضا را از مدیران ارشد استان در شرکت های خصوصی و دولتی دارم که اگر قرار است نیرویی وارد بدنه شرکت ها شود از طریق برگزاری آزمون های علمی باشد تا با جذب نیروهای جوان با انگیزه و استعداد شاهد پیشرفت و ارتقای شرکت و استان باشیم.
به نظر شما تحصیلات شما تا چه حد در ابعاد مختلف مدیریتی به شما کمک کرده است؟ چون عنایت دارید که مدیریت کردن فقط ابعاد اجرایی و برنامه ریزی نیست، هر چند که برخی از مدیران ما در همین بعد اجرایی هم مشکل دارند
 به نظر بنده تحصیلات اگر مرتبط باشد برای یک مدیر مانند چراغی در دل تاریکی برای اتخاذ تصمیمات مدیریتی است که هم می تواند ابعاد اجرایی و برنامه ریزی را تحت تاثیر خود قرار دهد، برای مثال در مقاله ای در سال 94 حجم آب ورودی به مخزن سد کوثر را با شاخص های خشکسالی پایش و پیش بینی کردم و همین مقاله در سالهای بعد توانست به من کمک کند که برنامه منابع و مصارف مخزن سد کوثر را به راحتی بتوانم جمع بندی کنم و تخصیص های شرب، کشاورزی، صنعت و زیست محیطی را بتوانیم به راحتی و با استفاده از زنجیره مارکوف و شاخص خشکسالی انجام دهیم.
بنده در تحقیق دیگر پیش بینی نوسانات آب زیرزمینی دشت امامزاده جعفر که یکی از مهمترین دشت های ما و قطب کشاورزی محصولات جالیزی و تامین کننده بخش هایی از آب شرب و صنعت است را با استفاده از روش های پیشرفته انجام دادم  که در مجله «isi واترساپلای» امسال به چاپ رسید و در تحقیق دیگر حجم آب قابل استحصال دشت امامزاده جعفر را به روش های مختلف بدست آوردم که همین مقاله هم در یکی از مجلات علمی پژوهشی isc کشور به چاپ رسید که همین خروجی مقالات و تحقیقات می تواند در مدیریت منابع و مصارف آب زیرزمینی همین دشت مفید و ارزشمند باشد.
توصیه ای به مردم برای مصرف بهینه آب دارید؟ از تمام هموطنان و هم استانی ها خواهشمندم که نهایت دقت و مصرف آب که یک سرمایه ملی است را به خرج دهند خصوصا در این روزها که کشور درگیر مبارزه با ویروس کرونا است و یکی از ابزارهای مبارزه استفاده از آب و شستن مکرر دست ها است نهایت دقت را در استفاده از آب داشته باشند.
خواهش دیگر من از کشاورزان عزیز است، بخش اعظم هدررفت آب را در بخش کشاورزی داریم از کشاورزان عزیز که بخش اعظم تولید و رشد اقتصادی را مدیون این عزیزان هستیم خواهشمندیم از روش های به روز و مکانیزه و آبیاری های قطره ای و بارانی استفاده کنند که ان شالله در هدررفت آب بیشترین صرفه جویی را در مصرف آب داشته باشیم. به توصیه هایی که از طرف سازمان جهاد کشاورزی و شرکت آب منطقه ای مبنی بر اصلاح الگوی کشت در فصل های مختلف هست نهایت توجه را داشته باشند، از مراجع محترم قضایی که همیشه زحمت های زیادی را در تمام عرصه ها شیده اند خواهشمندم با متخلفین حوزه اب برخورد جدی و قاطع داشته باشند.

کبنانیوز