با شیوع کرونا و تعطیلی فعالیت‌های حضوری مدارس، آموزش و پرورش به استفاده از آموزش مجازی روی آورد. با توجه به نوظهور بودن این شیوه‌ی تحصیلی، نقایص و مشکلاتی در آن وجود دارد، در این خصوص با نوروز انصاری کارشناس مشاوره و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش شهرستان گچساران  گفت و گویی صورت دادیم که در ادامه خواهید خواند.
در خصوص مشکلاتی که ممکن است برای دانش آموزان در فضای مجازی ایجاد شود چه تدابیری اندیشیده شده است؟
یک گروه دانش اموزی مرکب از جنسیت‌های دختر و پسر تشکیل داده‌ایم، همکاران مشاور ما هم در این گروه حضور دارند. مشکلاتی که برای دانش اموزان در فضای مجازی پیش می آید در این گروه انعکاس داده می‌شود.
یک سامانه مشاوره تلفنی هم راه اندازی و به کل مدارس ابلاغ کرده‌ایم که می‌توانند در ساعت مشخصی با مشاوران ما تماس بگیرند و مشکلات خود را در میان بگذارند، و اگر نیاز بود مشاوره به صورت حضوری ادامه پیدا کند.
همچنین اگر مشکل خاصی پیش بیاید مرکز مشاوره دانش آموزی واقع در درمانگاه فرهنگیان نیز خدمات مشاوره بصورت حضوری ارائه داده می‌دهد.
فضای مجازی فضای حساس‌تری برای دانش آموزان است، و استرس‌های خاص خودش را دارد، در این خصوص توضیحاتی بفرمایید
الان یک نوع یادگیری جدیدی را بچه‌ها تجربه می‌کنند. در این محیط که رودررو نیست، و مشکلات خاص خودش را دارد، برای  اینکه بچه‌ها با این فضا سازگار شوند، به زمان نیاز دارند و هم اینکه باید زیرساخت‌های لازم فراهم شود، تا یادگیری به شکل مطلوبی صورت بگیرد.
تا حدودی مشکلات زیرساختی حل شده و شرایط به خوبی مهیا شده ولی مشکلاتی هم داریم، برخی خانواده‌ها توان خرید موبایل و تبلت را ندارند، یا اینکه تعداد دانش آموزان در منزل زیاد است و مجبورند با یک موبایل تحصیل خود را بگذرانند، و مشکلاتی برای امکانات این دانش آموزان ایجاد می‌شود، لازم هست حتی در روستاها هم زیرساخت‌های لازم فراهم شود تا دانش آموزان بتوانند از هر دو فضای حضوری و مجازی استفاده کنند.
فضای مجازی از نظر انتخاب جا، و فضا و چگونگی رفتار دانش آموز آزادی بیشتری به آنها داده است، و از طرفی دانش آموز فرایند یادگیری همراه با والدین خود می آموزد، لذا شیوه رفتار والدین اهمیت زیادی پیدا می‌کند، چه توصیه‌ای به پدر و مادرها درباره رفتار با فرزندشان دارید؟ گاهی خانواده‌ها آنقدر درگیر درس بچه‌ها می‌شوند که خودشان تکالیف دانش آموز را انجام می‌دهند!
 ما با سه نوع والدین روبرو هستیم، دسته اول، والدینی که خوب مدیریت می‌کنند، به موقع همراهی می‌کنند، وسایل کمک آموزشی دانش آموز را فراهم می‌کنند، همراهی والدین به دانش آموز دلگرمی می‌دهد.
برخی والدین رهاشده هستند، دانش آموز را به حال خود رها می‌کنند، دانش آموزان در این گونه از خانواده‌ها، هم برای سازگاری با شرایط جدید حالت تردید و ناکامی دارند و همینطور ممکن است شرایط یادگیری را رها کنند و تصور کنند که نمی‌توانند یاد بگیرند.
حالت سوم، والدین سخت گیر و مستبد هستند، در این نوع خانواده‌ها، والدین یک حالت کمال گرایی دارند و تصور می‌کنند که دانش آموز باید همه چیز را بصورت تمام و کمال به انجام برساند، این خانواده‌ها میزان توانایی دانش آموز را  درنظر نمی‌گیرند و گاها حتی ممکن است در اینگونه خانواده‌ها، تکالیف دانش آموز توسط والدین انجام بگیرد، این حالت توصیه نمی‌شود. و از لحاظ رفتاری و درسی به دانش آموز آسیب می زند.

والدین چطور باید فرزندشان را در دوره تحصیل مجازی مدیریت کنند؟
باید شرایطی برای دانش آموز فراهم باشد که انرژی‌اش تخلیه شود، دانش آموز در کنار درس خواندن باید تحرک و فعالیت هم داشته باشد، ولی خانواده‌ها خیلی برنامه خاصی برای تخلیه انرژی جسمانی بچه‌ها ندارند، اگر خانواده‌ها ورزش و تحرک جسمی را در برنامه فرزندشان قرار دهند باعث می‌شود دانش آموز هم انرژی جسمانی‌اش تخلیه شود و هم برای یادگیری آمادگی بهتری پیدا کند. نگاه تک بعدی به موضوع تحصیل دانش آموز یک آسیب عمده هست.
گاهی اوقات دانش آموزان پرخاشگری می‌کنند. ولی گاهی حتی همین پرخاشگری نشانه رشد است، به‌ویژه در سن بلوغ، که دوره استقلال طلبی و هویت یابی و شروع رفتارهای خاص نوجوانان است، والدین نباید برخوردهای خاص فرزندشان را به حساب رفتار عجیب و غریب بگذارند. والدین باید با ویژگی‌های هر دوره‌ی سنی از فرزندشان آشنا شوند، شاید یک کودک یا یک نوجوان در یک دوره سنی رفتاری نشان دهد که جزو خصوصیات شخصیتی‌اش باشد یا اینکه جزو ویژگی‌های سنی‌اش باشد، والدین باید اول ویژگی‌های هر مقطع سنی را شناسایی کنند تا بتوانند با بچه‌ها به شیوه مطلوبی رفتار کنند و در نهایت  در بحث یادگیری نیز مشکلی پیش نیاید. اگر اینها مورد توجه والدین باشد نوع نگاه و رفتارشان هم به امور تغییر می‌کند، ولی برای اینکه دانش آموز و کودک سلامت روان خوبی داشته باشند، باید فضای گفت و گو در خانواده وجود داشته باشد، برخی خانواده‌ها به جای گفت و گو شرایط مشاجره و عصبانیت دارند. ولی اگر گفت و گو و ارائه راهکار وجود داشته باشد، و خانواده‌ها بدانند که برای حل مشکل بجای یک راه، چندین راه وجود دارد. راه حل‌ها را با سعه صدر و گذشت زمان امتحان کنند، متاسفانه عدم تاب آوری و تاب اوری پایین والدین، به دانش آموز و فرزند منتقل شده است، پس خانواده‌ها باید روی این موضوع بسیار کار کنند و در خلال این، بچه‌ها یاد می‌گیرند که تاب آوری‌شان بالا برود. روی این محور خانواده‌ها خیلی باید کار کنند، رفتار مثبتی با فرزند خود داشته باشند تا خودپنداره دانش آموز تقویت شود و دانش آموزان این دوره را بتوانند طی کنند.
در آموزش و پرورش والدین مقتدری می‌خواهیم که در عین اقتدار مهربان هم باشند، اگر این ویژگی را والدین ما داشته باشند، همدلی کنند بچه‌ها در خانواده رشد می‌کند و شکوفا می‌شود و به تمام درجه کمال خواهند رسید.
در خصوص استرس دانش اموزان در کلاس درس مجازی، توصیه من به همکاران این است که بازه زمانی بیشتری برای پاسخ به سؤالات فراهم کنند و یک آرام بخشی به دانش اموزان القا کنند، بخشی از این شرایط هم به خانواده برمی گردد، که با ارامش بیشتری دانش آموز را همراهی کنند تا بتوانند تکالیفشان را در زمان مناسبی ارائه دهند.
اگر بخواهیم اضطراب دانش اموزان در فضای مجازی کمتر شود، والدین باید محیط یادگیری مناسبی فراهم کنند و دوم اینکه معلمان بازه زمانی بیشتری برای ارائه تکالیف قرار دهند و ضمن ارائه تدریس خود،  بحث‌های کاهش اضطراب و استرس را در تدریس خود بگنجانند.
کلماتی که معلم در فضای مجازی به کار می‌برد بار مفهومی زیادی برای دانش آموز دارد. محیط آموزش مجازی با محیط آموزش حضوری بسیار متفاوت است، و لازم است که معلمان و والدین در نحوه همراهی با دانش آموز تجدیدنظر داشته باشند. کلام و بیانی که برای تشویق دانش آموز می‌نویسیم، ممکن ست میزان استرس زیادی به دانش آموز وارد کند. بنابراین لازم است والدین و معلمان در تشویق و تنبیه در فضای مجازی بسیار دقت کنند. مراقب باشند کلامی که بکار می‌برند بار انگیزشی مثبت داشته باشد، از بکاربردن متن و نوشته‌ای که باعث ایجاد اضطراب و استرس شود پرهیز کنند. نوع کلام می‌تواند به عملکرد رفتاری داش اموزان آسیب جدی وارد کند، این به هنر والدین و معلمان برمی گردد که بتوانند با انتقال درست پیام بتوانند جز به جز به همه چیز توجه کنند تا مشکلی پیش نیاید.
ولی به نظر می‌آید که برگزاری کارگاه‌هایی برای آشنایی با روش‌های تدیس لازم است؟ آموزش و پرورش چنین کارگاه‌هایی برگزار کرده است؟
قبل از شیوع کرونا کارگاه‌های آموزشی بصورت حضوری برگزار می‌شد، همچنین در قالب آزمون سلامت روان و خوداظهاری دانش اموزان درباره میزان پرخاشگری و استرس که جزو ویژگی‌های شخصیتی نوجوان و جوان است تست‌ها و آزمون‌هایی گرفته‌ایم، آمار داریم، فراوانی مشکلاتی که در مدارس وجود دارد را بصورت علمی و دقیق داریم، یک سری کارگاه‌ها بصورت ماهانه برای والدین و معلمان برگزار می‌شود ولی لازم است کارگاه‌های مجازی در قالب وبینار برگزار شود، مدرسین توانمند با هم اندیشی، برای مسائل رفتاری دانش اموزان چاره اندیشی کنند، تجارب یکدیگر را در اختیار هم قرار دهند. چند کارگاه به این شکل برگزار شده ولی حجم گستردگی پایینی داشته است، لازم است در سطح گسترده‌تری برگزار شود تا در شیوه رفتار عوامل مدرسه با دانش اموزان مؤثر واقع شود.
سخن پایانی اگر دارید بفرمایید.
تقدیر و تشکر از زحمات همکاران خودم و والدین محترم دارم، در این شرایط، دغدغه دانش آموزان، معلمان ووالدین یک چیز استت، اینکه سال تحصیلی دانش اموزان پربار به پایان برسد.
برای رسیدن به هدف باید برنامه ریزی منسجمی داشته باشیم، قدرت نقادی را در خودمان بیشتر کنیم تا به نحو بهتری بتوانیم اهدفمان را پیگیری کنیم. آسیب‌هایی که در میان دانش آموزان وجود دارد عمومیت دارند و قابل رفع هستند و با همکاری عوامل مدارس اینها کمرنگ‌تر می‌شود.
 
 .........................................
خبرنگار: سیده زهرا حسینی فر


 

کبنانیوز