کبنانیوز - حرکت ابراهیم رئیسی با چراغ‌های خاموش / کشمکش بر سر کابینه؟

سهم خواهان از چه روش‌های برای رسیدن به کابینه دولت سیزدهم استفاده می‌کنند؟

حرکت ابراهیم رئیسی با چراغ‌های خاموش / کشمکش بر سر کابینه؟

آخرین صحبت رئیسی درباره کابینه به گفت‌وگوهای تلویزیونی و نشست خبری‌اش در قامت رئیس‌جمهوری منتخب برمی‌گردد؛ جایی که گفته بود کابینه‌اش غیر جناحی است و بر اساس شایستگی آن را خواهد بست. اما در روزهای سکوت رئیسی، گروه‌های سیاسی سخت مشغول رایزنی هستند تا سهم‌شان را از کیک قدرت قوه مجریه بردارند؛ البته از طریق فرستادن اعضای‌شان و نزدیکان‌شان به دولت در سطوح بالا.

هم‌خواهی‌ها به شکلی نوین برای چیدن کابینه رئیسی در جریان است؛ از فشار معکوس گرفته تا مطرح شدن اسامی جدید در رسانه‌ها. با گذشت بیش از یک ماه از معلوم شدن رئیس‌جمهوری منتخب، همچنان ابراهیم رئیسی از صحبت پیرامون کابینه و تیم دولت خود امتناع می‌کند. نه صحبتی می‌کند و نه خبری به بیرون درز پیدا می‌کند که نشاندهنده حفاظت امنیتی بالای اطلاعات در اطرافیان اوست.
از سکوت رئیسی تا سهم خواهی از کابینه
آخرین صحبت رئیسی درباره کابینه به گفت‌وگوهای تلویزیونی و نشست خبری‌اش در قامت رئیس‌جمهوری منتخب برمی‌گردد؛ جایی که گفته بود کابینه‌اش غیر جناحی است و بر اساس شایستگی آن را خواهد بست. اما در روزهای سکوت رئیسی، گروه‌های سیاسی سخت مشغول رایزنی هستند تا سهم‌شان را از کیک قدرت قوه مجریه بردارند؛ البته از طریق فرستادن اعضای‌شان و نزدیکان‌شان به دولت در سطوح بالا.
برخی معتقدند سکوت خبری درباره کابینه رئیسی به این خاطر است که او چراغ خاموش مشغول جمع کردن کابینه‌اش است و برای جلوگیری از ایجاد فشارها و جنگ روانی در رسانه‌ها، هیچ خبری درز پیدا نمی‌کند و زیر لایه‌های سنگین حفاظتی مشغول جمع کردن تیم است.
این در حالیست که همچنان برخی اهرم‌های فشار رسانه‌ای و غیر رسانه‌ای در حال کار هستند تا افراد مد نظرشان راهی پاستور شوند یا حداقل تعدادی از آنها.
فشار معکوس
گروه‌های سیاسی اطراف رئیسی به طیف‌های سیاسی مانند جامعه روحانیت، شورای ائتلاف و جبهه پایداری خلاصه می‌شود و از جمله‌ی مهمترین گروه‌هایی هستند که احتمال می‌رود نزدیکان یا اعضای آنها در کابینه حضور داشته باشند. همه این گروه‌ها هم معتقدند که رئیسی را می‌شناسند و او زیر بار فشار نمی‌رود.
مرتضی آقاتهرانی از اعضای ارشد جبهه پایداری چندی پیش گفته بود که «با شناختی که از رئیسی دارم، می‌دانم که او تحت تأثیر این صحبت‌ها قرار نمی‌گیرد». او همچنین در مصاحبه دیگری به «برنا» گفته بود که «من آقای رئیسی را می‌شناسم ایشان مرد درست و خوبی است و امیدوارم که موفق باشند، البته می‌دانم که پیدا کردن آدم‌هایی که انقلابی و مجاهد باشند و اهل دوندگی باشند کار آسانی نیست.» البته او فشار بر رئیسی و لابی با او برای فرستادن پایداری‌چی‌ها به دولت را رد کرده و گفته که تا آن موقع دیداری با رئیسی برای کابینه نداشته اما در عین حال گفته که «این طیف هم به شکل طبیعی همانطور که عمومی از همه خواسته شده بود افراد مناسب را برای کابینه معرفی کنند، چند نفر را معرفی کرده». شاید بتوان اینگونه برداشت کرد که پایداری‌ها بدون اینکه سر و صدایی راه بیندازند و بخواهند متهم به فشار بر رئیسی شوند، در قالب‌های دیگر نظیر «پیشنهاد دادن» در حال لابی برای فرستادن افراد مدنظرشان به کابینه هستند. از سوی دیگر غلامرضا مصباحی‌مقدم عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز هم گفته بود که «تا جایی که من از اخلاق آقای رئیسی اطلاع دارم و آشنایی من با ایشان حقیقتاً به ۴۰ سال می‌رسد، می‌دانم که اخلاق ایشان، اخلاق قبول تحمیل نیست و زیر بار این بحث‌ها نمی‌رود.»
در عین حال مرتضی آقاتهرانی هم جایی دیگر به گونه‌ای مدعی شده که برخی جریانات هستند که می‌خواهند بر رئیسی فشار بیاورند: «در حال حاضر، برخی از افراد تبلیغات و سروصدای زیادی می‌کنند و افراد حزب‌اللهی را مورد انتقاد و تخریب قرار می‌دهند تا نیروهای انقلابی در دولت به کار گرفته نشوند. هدف این افراد آن است که رئیس‌جمهور منتخب را تحت تأثیر قرار دهند تا از افراد انقلابی و حزب‌اللهی در دولت استفاده نکند.»
شاید این گفته‌های آقاتهرانی را بتوان به مثابه فشار برعکس درنظر گرفت؛ به این معنی که او با این سخنان می‌خواهد اینگونه وانمود کند که پایداری‌ها نقشی در چیدن کابینه ندارند و اتفاقاً گروه‌های دیگر هستند که در حال وارد کردن فشار بر رئیس‌جمهوری منتخب هستند؛ به عبارت دیگر این سخنان می‌خواهد این پیام را به رئیسی بفرستد که در منظر افکار عمومی کابینه‌ای که بدون پایداری باشد، کابینه‌ای است که تحت فشار چیده شده؛ و شاید رئیسی برای جلوگیری از چنین تلقی مجبور شود که افرادی از پایداری را وارد کابینه کند.
البته خود رئیسی هم آنچنان میانه بدی با پایداری‌چی‌ها ندارد؛‌ او هنگامی که به قوه قضاییه رفت، علی نادری سردبیر سابق رجانیوز و از اعضای سابق شورای مرکزی جبهه پایداری را به سمت مدیر روابط عمومی قوه منصوب کرد؛ کسی که در انتخابات ریاست‌جمهوری شانه به شانه همراه رئیسی بود و نقش پررنگی در فضای مجازی برای رئیسی ایفا کرد.
همچنین علی باقری کنی رئیس ستاد انتخاباتی سعید جلیلی در انتخابات ۹۲ و همچنین معاون او در دوران دبیری شورای‌عالی امنیت ملی هم اخیراً در جلسات وزیر خارجه دیده می‌شود که گمان می‌رود او از گزینه‌های اصلی این وزارت‌خانه باشد؛ او از افراد نزدیک به جریان پایداری محسوب می‌شود. البته که برخی معتقدند حسین امیرعبداللهیان دیگر دیپلمات اصولگرا و مورد حمایت نیروهای محافظه‌کار گزینه اصلی وزارت خارجه است. هنگامی که ظریف به عنوان وزیر خارجه امیرعبداللهیان را از معاونت عربی و آفریقایی وزارت خارجه عزل کرد، با هجمه سنگین رسانه‌های اصولگرایان مواجه شد که او را دیپلمات انقلابی می‌خواندند.
کشمکش بر سر کابینه؟
اما شاید دلیل دیگری که هیچ گمانه‌ای درباره کابینه رئیسی مطرح نمی‌شود به نتیجه نرسیدن او در این باره باشد؛ اتفاقی که عاملش می‌تواند کشمکش‌های درون گروهی و سهم‌خواهی‌های گروه‌های اطراف رئیسی باشد. درباره معاون اول رئیس‌جمهوری گزینه‌های زیادی تا کنون مطرح شده که محمد مخبر و فرهاد رهبر که هر دو چهره‌هایی اقتصادی هستند بیشترین شانس را دارند؛ همین امر احتمالاً موجب شده تا برخی این گمانه را مطرح کنند که اختلاف بین این دو برای رئیسی دردسر ساز شده است. چرا که هر دو اقتصادی هستند و معمولاً برای چیدن کابینه نیاز است که مقامات اقتصادی با یکدیگر هماهنگ باشند. به طور مثال در روزهای اخیر شاهد بودیم که نام «محمدرضا فرزین» مدیرعامل بانک کارآفرین برای وزارت اقتصاد کابینه رئیسی مطرح شده؛ ستاد اجرایی امام که مخبر ریاست آن را برعهده دارد، از سهامداران بانک کارآفرین است و فرزین از افراد نزدیک مخبر محسوب می‌شود.
فرزین دبیر ستاد هدفمندسازی یارانه‌ها در دولت احمدی‌نژاد بود که در پایان دولت او، نشان خدمت را از احمدی‌نژاد دریافت کرد. از سوی دیگر فرهاد رهبر هم که احتمالاً برای معاون اولی تلاش می‌کند قاعدتاً می‌خواهد دولت تیم اقتصادی داشته باشد که با او همراه باشند. کما اینکه بنا بر برخی ادعاهای تکذیب نشده، مخبر برای معاون اولی افزایش حدود اختیارات را خواستار شده و اختیاراتی در حد جهانگیری را قبول ندارد.
همین نشانه‌های کوچک که در حد مطرح شدن برخی نام‌ها است، حکایت از این دارد که احتمالاً دلیل شفاف نشدن لیست کابینه تا این لحظه، کشمکش‌هایی باشد که برای تصدی جایگاه‌ها در جریان است.
راستی‌آزمایی وعده
با این حساب باید گفت که سهم‌خواهی‌ها به شکلی نوین برای چیدن کابینه در جریان است؛ از فشار معکوس گرفته تا مطرح شدن اسامی جدید در رسانه‌ها؛ اما به هرحال تا چند روز دیگر رئیسی برای تحلیف به مجلس می‌رود و حامیان او که مدعی هستند رئیسی فوری، سریع و انقلابی به مشکلات رسیدگی خواهد، باید هر چه زودتر لیست کابینه‌اش را به مجلس اعلام کند تا در کمترین زمان ممکن کابینه او عنان کار را در دست بگیرد. چینش کابینه را می‌توان نخستین گام در راستی‌آزمایی وعده‌های رئیسی دانست؛ طبق وعده‌اش ترکیب کابینه با ترکیب ستادش متفاوت خواهد بود و دولتی فراجناحی خواهد داشت؛ باید دید که آیا او گام نخست را در جهت عمل به وعده‌اش بر می‌دارد یا تسلیم فشارها و سهم‌خواهی‌ها خواهد شد.
چینش کابینه با مشورت یا شخصاً؟
صفارهرندی صحبتش را پس گرفت. ادعا شده سخنان او درباره توصیه رهبری به رئیسی تقطیع‌شده بوده است. در فیلمی که از محمدحسین صفارهرندی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، منتشر شده، او از توصیه مهم رهبر معظم انقلاب به ابراهیم رئیسی سخن گفته است. او می‌گوید من شنیدم که حضرت آقا در یک دیداری که آقای رئیسی خدمتشان بودند به ایشان توصیه کردند که تابع این و آن نباشند و نزدیکانشان در این داستان خطیر دخالت نداشته باشند. اما فارس گزارش کرده که این یک گفتار چندثانیه‌ای و تقطیع‌شده از محمدحسین صفارهرندی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، درباره توصیه رهبری به آیت‌الله رئیسی درباره نحوه چینش کابینه بود است. فارس نوشته وزیر ارشاد احمدی‌نژاد، با ابراز تأسف از تقطیع مطلب خود، محتوای آن را دروغ دانست و اظهار کرد: تا آنجا که من اطلاع دارم، جناب آقای رئیسی در اخذ مشورت از افراد صاحب‌نظر و گروه‌های مختلف کارشناسی برای انتخاب اعضای کابینه، با سعه صدر کامل عمل کرده است و البته غیر از این هم از ایشان انتظار نمی‌رفت و این حقیقت ان‌شاءالله در روز معرفی کابینه به مجلس، جلوه بیشتری خواهد داشت. از زمان پایان انتخابات ریاست‌جمهوری بحث کابینه رئیسی به یکی از مهم‌ترین موضوعات سیاسی بدل شده است. رئیسی گفته کابینه‌اش فراجناحی است؛ اما خود اصولگرایان بحث‌هایی درباره سهم‌خواهی، فشار و لابی به رئیسی برای چینش کابینه مطرح می‌کنند. از سویی دیگر، همین اصولگرایان در مواجهه با این پرسش که آیا دنبال سهم‌خواهی‌اند یا به رئیسی مشورت یا توصیه‌ای برای چیدن کابینه داشته‌اند، منکر می‌شوند. هیچ کابینه‌ای تاکنون به اندازه کابینه رئیس دولت سیزدهم محل بحث و پرسش نبوده است. رئیسی یک سامانه راه‌اندازی کرده و از مردم خواسته چهره‌های واجد شرایط برای وزارت را به او معرفی کنند؛ ایده‌ای که به زعم برخی اصولگرایان کارایی ندارد. مصطفی میرسلیم در نقد این شیوه توییت کرده بود: «حسن‌نیت جناب آقای رئیسی و کمک و مشورت‌گرفتن از مردم ستودنی است، ولی انتخاب وزرا از وظایف اصلی رئیس‌جمهور است که باید با مشورت خبرگان و اهل تدبیر و رأی اعتماد مجلس انجام گیرد و نه با نظرخواهی عمومی!». یک فعال سیاسی اصولگرا هم با اشاره به اینکه این سامانه در نهایت می‌تواند نظرخواهی کند تا به سلایق نخبگان و اقشار مردم توجه شود، گفته بود الزاماً نباید ملاک‌های رئیس‌جمهور برای انتخاب کابینه محدود به این سامانه شود. بااین‌حال، احمد سالک، عضو جامعه روحانیت مبارز و حامی رئیسی، به خبرآنلاین گفته سایتی که آقای رئیسی اعلام کردند تا مردم نظر دهند، کاری زیبا و مردمی بود؛ مثل همان حرکتی که در انتخابات داشتند «هرخانه یک ستاد»، این بسیار مفید است؛ یعنی مشارکت‌دادن مردم در تنظیم دولت آینده که کار زیبایی است، اما آن کسی که می‌خواهد کار کند و تصمیم بگیرد، شخص رئیس‌جمهور است. از بین پنج هزار نفری که معرفی کردند، اولاً نشان می‌دهد که در بُعد مدیریتی و نیروی انسانی ظرفیت کشور بسیار بالاست، ثانیاً از بین آنها باید کسانی را که کامل‌تر، جامع‌تر، متعهدتر و متخصص‌تر هستند، انتخاب کنند. او گفته من الان درباره اینها هیچ قضاوتی ندارم، ما هم مطالعه می‌کنیم و می‌بینیم که چه خبر است، بعضی‌ها شایسته این مسائل نیستند. پیداست بر اساس تحرکات جریانات سیاسی، طلبکاری و سهم‌خواهی است و برای بعضی‌ها هم قضاوت زود است و باید ببینیم آقای رئیسی چه کسانی را معرفی می‌کنند. او با بیان اینکه رئیسی پس از انتخابات ستادهایش را بست تا کسی سهم‌خواهی نکند، مدعی شده اصلاح‌طلبان و برخی جریانات دیگر دنبال طلبکاری و سهم‌خواهی هستند! درحالی‌که شائبه‌های زیادی درباره حضور نامزدهای پوششی انصرافی در کابینه وجود دارد، اما سالک گفته حضور کاندیداهای انصرافی در کابینه به تصمیم رئیسی بستگی دارد. اخیراً یک فعال رسانه‌ای اصولگرا مدعی شده بود حدادعادل، رئیس شورای ائتلاف اصولگرایان از رئیسی خواسته بود از زاکانی در دولتش استفاده کند، اما چون با پاسخ منفی او روبه‌رو شده، برای شهردارشدن زاکانی در حال تلاش است. گرچه این ادعا از سوی حداد رد شد. به نظر می‌رسد لیست‌هایی که برای رئیسی جهت استفاده در کابینه ارسال می‌شود، زیاد است؛ تا جایی که خود سالک گفته من از جامعه روحانیت اطلاعی ندارم ولی خود من لیستی را که رایزنی کرده‌ام، برایشان فرستاده‌ام و این را که چقدر از این لیست استفاده شود نمی‌دانم! غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز، قبلاً در پاسخ به این سؤال که رایزنی یا گفت‌وگویی از سوی این تشکل سیاسی با رئیس‌جمهور منتخب در مسیر فرایند تشکیل کابینه صورت گرفته است یا خیر، گفته بود: جامعه روحانیت تاکنون به‌منظور اینکه بخواهد فرد یا افرادی را به رئیس‌جمهور منتخب برای حضور در کابینه معرفی کند، نداشته است. البته ممکن است اعضای جامعه روحانیت بر حسب ارتباطی که با آقای رئیسی دارند، پیشنهادهایی را داده باشند، اما حرکتی تحت عنوان جامعه روحانیت انجام نشده و چنین انتظاری هم از آقای رئیسی در جامعه روحانیت وجود ندارد. بحث‌های زیادی درباره فشار بر رئیسی برای چینش کابینه وجود دارد. اخیراً یک فهرست غیررسمی از کابینه احتمالی منتشر شده است. برخی می‌گویند بیشترین فشار برای نقش‌آفرینی در کابینه مربوط به جبهه پایداری است. برخی چهره‌ها و رسانه‌های نزدیک به آنها از این گلایه کرده بودند که دیگرانی مانع حضور مدیران جوان انقلابی در کابینه رئیسی می‌شوند. از سویی دیگر، وقتی درباره نقش جریان‌هایی مانند شورای وحدت اصولگرایان با محوریت جامعه روحانیت یا شورای ائتلاف اصولگرایان با محوریت حدادعادل در چینش کابینه بحث می‌شود، هریک شروع به انکار می‌کنند. به نظر می‌رسد برای مشخص‌شدن اینکه کدام جریان دست بالاتر را در چینش کابینه داشته و رئیسی به شور و نظر کدام جریان بیشترین وقع را نهاده است، باید کمی صبر کرد. روز معرفی کابینه همه چیز مشخص خواهد شد. مشخص است برخی اصولگرایان به‌شدت نگران چینش کابینه‌اند؛ تا جایی که دیروز نماینده کنگاور در مجلس گفته استفاده از عناصر بی‌هویت و فرصت‌طلب به بهانه فراجناحی‌بودن کابینه یا افراد فرصت‌طلب همیشه سبب عدم کارایی می‌شود و انتخاب افراد جوان و پرنشاط در کابینه دولت می‌تواند سبب منزه‌شدن از سیاست‌بازی، حزب‌گرایی و قوم‌گرایی کابینه شده و بر موفقیت آن بیفزاید. برخی رسانه‌ها و چهره‌های اصولگرا به‌شدت دغدغه این را دارند که دولت رئیسی حتماً مصداق دولت حزب‌اللهی و جوان باشند. این سایت در مطلبی نوشته بود که تشکیل یک دولت جوان حزب‌اللهی و انقلابی در دولت سیزدهم جز با یک نگاه باز به تمام نیروهای سیاسی داخل کشور امکان‌پذیر نخواهد بود. این نگاه باز باید شامل استفاده از تمام نیروهایی شود که در چارچوب انقلاب اسلامی مشغول فعالیت هستند. به این ترتیب تعبیر استفاده از نیروهای حزب‌اللهی با همین رویکرد در دولت سیزدهم محقق می‌شود تا به دور از بغض و کینه‌های سیاسی بتوان از این نیروها استفاده کرد. خوشبختانه دولت سیزدهم به‌صراحت این مسئله را در دستور کار خود قرار داده است و اخبار خوبی از نحوه گزینش نیروها به گوش می‌رسد.
زمان ارائه لیست کابینه رئیسی
صبح امروز مجلس شورای اسلامی در جلسه غیر علنی جزییات مراسم تحلیف ابراهیم رئیسی را بررسی کرد. گفته می‌شود در این مراسم بیش از هفتاد مهمان خارجی حضور خواهند داشت.
عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی گفت: پنجشنبه ۱۴ مرداد لیست کابینه پیشنهادی دولت سیزدهم به مجلس ارائه می‌شود.
سیدمحسن دهنوی به خانه ملت گفت: «با توجه به شرایط حاکم بر کشور و اهمیت استقرار هرچه سریع‌تر دولت و تاکید رؤسای قوای مجریه و مقننه بر این موضوع، مقرر شد روز پنجشنبه لیست کابینه پیشنهادی دولت به مجلس ارائه شود.»
او افزود: «مراسم تحلیف از ساعت ۱۷ پنجشنبه ۱۴ مردادماه با حضور مهمانانی از ۵۰ کشور دنیا و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی انجام می‌شود و پس از آن با ارائه لیست پیشنهادی کابینه توسط رئیس جمهور مهم از شنبه کمیسیون‌ها به مدت یک هفته تشکیل جلسه خواهند داد و سپس جلسات رأی اعتماد برگزار خواهد شد.»
صبح امروز مجلس شورای اسلامی در جلسه غیر علنی جزییات مراسم تحلیف ابراهیم رئیسی را بررسی کرد. گفته می‌شود در این مراسم بیش از هفتاد مهمان خارجی حضور خواهند داشت.
در روز مراسم تحلیف فرودگاه‌های استان تهران و استان‌های همجوار به مدتچند ساعت بسته می‌شوند.