کبنانیوز - معمای «تنگ سرخ»

حمیدرضا دهقانی -مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان فارس - در نشست با نمایندگان شیراز در مجلس گفته: «اجرای خط انتقال آب از رودخانه بشار را در نظر گرفتیم که با راه اندازی سد تنگ سرخ یاسوج، سالانه ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب به حجم تأمین آب شیراز افزوده خواهد شد.»

مطالعه و بررسی ۴۰۰ سد احداثی در ایران نشان می‌دهد که بیش از نیمی از آن‌ها تنش‌های محیط زیستی و اجتماعی به دنبال داشتند. «تنگ سرخ» دهستانی از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد است که در ۳۵ کیلومتری شهر یاسوج و ۱۸۵ کیلومتری شهر شیراز قرار دارد. این سد خاکی از سال ۱۳۹۰ با هدف ذخیره‌سازی ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب از رودخانه بشار برای صنعت شهر شیراز آغاز شد. سد تنگ سرخ با انتقادات جمعی از مردم و کنشگران محیط زیست با ۱۷ درصد پیشرفت فیزیکی ناتمام ماند اما فشارهایی برای راه اندازی دوباره آن در حال انجام است که براساس گفته علی اکبر محرابیان- وزیر نیرو - قرار است در سال ۱۴۰۱ آبگیری شود این در حالیست که گفته می‌شود با تکمیل و آبگیری آن باغات و منازل مسکونی روستاییان به زیر آب خواهد رفت. منتقدان ساخت سد بر این باورند که این پروژه بدون ارزیابی‌های زیست محیطی و مطالعات علمی احداث شده و موجب وقوع فاجعه اقلیمی و انسانی می‌شود به گفته فعالان محیط زیست، این سد باید پایین‌تر از مکان فعلی احداث شود و ارتفاع آن کاهش پیدا کند چرا که خشکسالی و مشکلات زیست محیطی ایجاد خواهد کرد.
نگاهی به پیشینه احداث سد تنگ سرخ نشان می‌دهد از ۶ سال پیش تا کنون ابهاماتی در مسیر احداث این طرح وجود داشته است. سال ۸۷ بود که به سازمان محیط زیست و شیلات اخطار داده شد که بعد از احداث سد تنگ سرخ از قلات به پایین خشک می‌شود. در سال ۹۱ پس از صدور مجوز آن مشخص شد با اینکه مخزن سد در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد، اما حق برداشت از آن برای این استان پیش بینی نشده است. سال ۱۳۹۵ مدیرعامل وقت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد طی نامه‌ای به وزارت نیرو می‌نویسد که اگر ارتفاع سد ۲۵ متر کاهش پیدا کند ما به اهداف خود مبنی بر انتقال آب به شیراز نمی‌رسیم. تا اینکه در تیرماه ۱۴۰۰ سازمان محیط زیست اقدام به دادن مجوز می‌کند که در ابتدای مجوز نوشته شده «این مجوز مبنی بر انتقال آب سد تنگ سرخ به شیراز نیست» و بعد در ادامه مجوز نوشته شده است «۵۶ میلیون متر مکعب آب به شیراز انتقال پیدا می‌کند» همچنین در مجوز این موضوع ذکر شده که «دهیاری با جابجایی روستا موافقت کرده است» اما اهالی دهستان تنگ سرخ طی نامه‌ای اعلام کرده‌اند که «با جابه جایی موافقت نکرده‌ایم و خبری از این موافقت نامه نداریم.»
شائبه‌هایی در مورد ساخت این سد برای تامین آب کشاورزی، صنعتی و شرب استان فارس وجود دارد؛ رسول فرهادی - مدیرعامل آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد - معتقد است که این چالش‌ها نشات گرفته از تشابه اسمی دو سد در استان فارس و کهگیلویه و بویراحمد است اما حجت‌الاسلام سید نصیر حسینی - نماینده ولی فقیه در کهگیلویه و بویراحمد در خطبه‌های نماز جمعه گفته: «بعد از کلنگ زنی سد تنگ سرخ تمام موارد حتی انتقال آب به استان فارس در نظر گرفته شده بود.» از طرفی آقای جلالوندی - مدیرکل دفتر ارزیابی محیط زیست - اطمینان خاطر می‌دهد که مجوزی برای انتقال آب به شیراز صادر نشده است. با این حال حجت الاسلام رئیسی -رئیس جمهور - مصوبه انتقال ۱۰۰ میلیون متر مکعب از آب بشار برای صنایع شیراز را صادر کرده است.
حمیدرضا دهقانی -مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان فارس - در نشست با نمایندگان شیراز در مجلس گفته: «اجرای خط انتقال آب از رودخانه بشار را در نظر گرفتیم که با راه اندازی سد تنگ سرخ یاسوج، سالانه ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب به حجم تأمین آب شیراز افزوده خواهد شد. « او در ادمه این نشست تاکید می‌کند که:» بخشی از منافع رودخانه بشار طبق قانون متعلق به استان فارس است که البته این سد توسط استان کهکیلویه و بویراحمد در حال ساخت و شرکت آب منطقه‌ای فارس فقط انتقال آب را به منظور حفظ حقوق آبی استان انجام خواهد داد. »
گفته می‌شود ۵ میلیون متر مکعب از سد تنگ سرخ برای صنعت و ۲۵ میلیون متر مکعب از آن هم برای کشاورزی شهرستان بویراحمد و دنا است این در حالی که یاسوج صنعت زیادی ندارد و بسیاری از باغات ثمری با ساخت این پروژه به زیر آب می‌رود. در حالی مسئولان اجرای این طرح باغداران منطقه را مجبور به جابجایی می‌کنند که فقر مردم را به بهانه توسعه پررنگ کرده‌اند. باغات گردو و سیب که چند سال ثمر می‌دهد را از بین می‌برند تا با آبی که از سد ذخیره کرده‌اند دوباره باغ ایجاد کنند! اما آیا منصفانه است که زیست‌بوم حاشیه این سد با قدمت چندهزارساله و مردمی که در مجاورت آن زندگی می‌کنند، بهای توسعه نامتوازن شهر شیراز را بدهد؟ زمانی یک پروژه منجر به توسعه پایدار می‌شود که هم به حل موضوعات اجتماعی فکر کنیم و هم به معیشت مردم بیندیشیم و هم به فعل و انفعالات زیست محیطی توجه کنیم.

گزارش: مرضیه حسن پور