کبنانیوز - کوثری از مِیِ غدیر

رخداد غدیر در ذی‏ الحجه سال دهم هجری، تنها یک حادثه تاریخی و نام یک سرزمین نیست بلکه یک تفکر و نشانه‌ای از تداوم خط نبوت، روز اکمال دین، عیدالله الاکبر است. پیامبر در سرزمین غدیر خم در میان انبوهی از امت، دست علی(ع) را بالا گرفت و با شکوهی شگرف فرمود: «مَنْ کنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِی مَوْلاهُ».
روز هجدهم ذی‌الحجه از بزرگ‌ترین اعیاد شیعیان است که بنابر روایات در روز هجدهم ذی‌حجه سال دهم هجرت پیامبر اکرم (ص) به دستور خدا امام علی (ع) را به مقام خلافت و امامت منصوب کرد. واقعه غدیر در سفرحجة الوداع سال دهم هجری و در سرزمین غدیر خم روی داد.
در احادیث شیعه تعابیری هم، چون عیدُاللهِ الاکبر، عید اهل بیت خاتم انبیاء محمد مصطفی (ص) و اشرف الاعیاد (والاترین عید) برای این روز به کار رفته است. شیعیان در سراسر جهان این روز را جشن گرفته، مراسم مختلفی در گرامی‌داشت آن برگزار می‌کنند. در قرون اخیر برگزاری این جشن از شعائر شیعه محسوب می‌شود.
آنچه در این مجال درباره غدیر می‌توان به آنها اشاره کرد:
غدیر و سرنوشت اسلام
بدون شک واقعه غدیر خم، نقش سرنوشت سازی در تعیین مسیر آینده اسلام داشته است. در این واقعه، پیامبر اسلام صلی‏ الله‏ علیه ‏و ‏آله مهم‏ترین مأموریت دوران پیامبریِ خود را به انجام رساند؛ مأموریتی که انجام آن، به منزله رساندن پیام رسالت حضرت بود، و کوتاهی در مورد آن، به از بین رفتن زحمات چندین ساله ایشان می ‏انجامید؛ چنان که خداوند متعالی درآیه ۶۷ سوره مائده می‏ فرماید: «هان ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت به تو نازل شده است، تبلیغ کن و اگر چنان نکنی، پیام و رسالت او را انجام نداده‏ ای و خداوند تو را از مردم حفظ می‏ فرماید».
منطقه غدیر خم نام محلی بود که بخاطر. وجود برکه آب باران در آن جمع می‌شد و آن به غدیر معروف شد. غدیر در ۳_۴ کیلومتری جحفه قرار داشت در حجفه راه اهالی مصر یمن مدینه عراق شام از یکدیگر جدا می‌شد بنابراین انتخاب این محل با داشتن چنین شرایط خاصی حتماً از حکمت خدا برخاسته تا این واقعه برای همیشه در تاریخ و اذهان مردم باقی بماند. این سفر به آخرین سفر پیامبر در عمر گوهر بار خود بود که به (حج الوداع) معروف شد. پیامبر نیز در خطبه غدیر خود به این مسئله اشاره دارد: «مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّهُ آخِرُ مَقامٍ أَقُومُهُ فی هذا الْمَشْهَدِ، فَاسْمَعوا وَ أَطیعوا وَانْقادوا لاَِمْرِ (الله) رَبِّکُمْ»؛ هان مردمان! آخرین بار است که در این اجتماع به پا ایستاده‌ام. پس بشنوید و فرمان حق را گردن گذارید.
حجة الوداع، تنها حج‌گزاری عمومی مسلمانان به همراه حضرت محمد (ص)، در سال دهم هجری بود که طی آن پیامبر بسیاری از احکام و تعلیمات اسلام از جمله احکام حج و ولایت امام علی (ع) را در چندین خطبه (خطبه عرفات، خطبه منی، خطبه غدیر) برای جمع پرشماری که او را همراهی می‌کردند، بیان کرد.
حجة الاسلام حجة البلاغ، حجة الکمال و حجة التمام نام‌های دیگر آن است. از آن جهت حجة الوداع نامیده شد که در آن، پیامبر با یاران و حاضران وداع کرد و با این اشاره، آن را آخرین حج خود خواند. حجة الاسلام به دلیل انکه تنها حجی است که پیامبر اسلام در دوره حاکمیت اسلام، انجام داده. نام حجة البلاغ نیز، به تناسب نازل شدن آیه ۶۷ سوره مائده، در این سفر است. تناسب نام اکمال و اتمام نیز می‌تواند آیه سه از سوره مائده باشد که در بازگشت از این سفر نازل شد و کمال دین و تمام نعمت الهی را اعلام کرد.
سر انجام در ۱۸ ذی الحجه سال دهم هجری وقتی کاروانیان به منطقه غدیر رسیدند وحی بر پیامبر نازل شد و ایشان را از دستور خداوند آگاه ساخت.(یا ایها الرسول) پیامبر وقتی این ندا را شنید دانست که رسالت مهمی در پیش رو دارد که در این مورد خداوند اون را تهدید کرد که اگر چنین نکنی ۲۳ سال رسالتی انجام نداده‌ای؛ اما پیامبر از عواقب این پیام بیمی در دل داشت که خداوند فرمود: «وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ»؛ خدا تو را از (شر) مردمان محفوظ خواهد داشت.
پیامبر بعد از شهادت گرفتن از مردم به حمد و ستایش خدا پرداخت ودر مورد برتری علی (ع) فرمود: جبرئیل سه بار بر من فرود آمد و از من خواست این پیام خدا را به همگی ابلاغ کنم؛ أَنَّ عَلِی بْنَ أَبی طالِبٍ أَخی وَ وَصِیی وَ خَلیفَتی (عَلی أُمَّتی) وَالْإِمامُ مِنْ بَعْدی، الَّذی مَحَلُّهُ مِنّی مَحَلُّ هارُونَ مِنْ مُوسی إِلاَّ أَنَّهُ لانَبِی بَعْدی وَهُوَ وَلِیکمْ بَعْدَالله وَ رَسُولِهِ. و دست مولا را با برد و گفت: أَنَّ مَنْ کنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِی مَوْلاهُ، وَ هُوَ عَلِی بْنُ أَبی طالِبٍ أَخی وَ وَصِیی، وَ مُوالاتُهُ مِنَ الله عَزَّوَجَلَّ أَنْزَلَها عَلَیّ؛ پیامبر دست خدا را بالا برد که دست بی‌خداها رو شود.
پس از اتمام حجت پیامبر با مردمان خداوند آیه ایی نازل کرد: «الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکمُ الْإِسْلامَ دیناً»؛ و این چنین بود که دفتر رسالت پیامبر خدا بسته شد و دین اسلام کامل شد. سپس پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «ای مردم! به من تهنیت بگویید، زیرا خدا مرا به نبوّت و اهل بیتم را به امامت برگزید.» اصحاب پیامبر نزد امیرالمؤمنین آمدند و ولایتش را تبریک گفتند و اولین کسانی که به حضرت تبریک گفتند خلفای سه گانه بودند.
نعمتی که خداوند بر مسلمانان تمام کرد نعمت ولایت علی (ع) بود ولایت و سرپرستی او تمام استعدادها را بارور و شکوفا می‌کند. علی (ع) چشمه جوشان معرفت و نمادی از کامل انسان بود که پیامبر (ص)، فاطمه (س)، ابوذر، عمار تا آخرین لحظات زندگی‌شان از ولایتش دفاع کردند. شاید بتوان گفت: الیوم اکملت لکم دینکم؛ یعنی خدا دین مرا با عشق و ارادت و ولایت علی اندازه می‌گیرد. غدیر برترین سند شیعیان برای اثبات ولایت مول الموحدین امیر المومنین است.
واقعه غدیر که به موضوع امامت امیرمومنان و جانشینی پیامبراکرم(ص) اشاره دارد، موضوع اتصال نبوت به امامت و از مهمترین اعیاد مسلمانان به شمار می‌آید. در احادیث شیعه تعابیری هم چون عیدُاللهِ‌ الاکبر (بزرگ‌ترین عید الهی)، عید اهل بیت محمد(ص) و اشرف الاعیاد (والاترین عید) برای این روز به کار رفته است.
ولایت و نبوت چه رابطه ای با هم دارند؟
همان طور که می دانید خداوند همواره برای نشان دادن مسیر سعادت به انسان افرادی از جنس خودشان برای هدایت آنها انتخاب کرده است. نبوت برگرفته از نبا و به خبری گفته می شود که فایده بزرگ داشته باشد و از طرفی حاوی علم بوده و از دروغ مبرا باشد. معنی دیگری که نبوت دارد، برگرفته از نبوه به معنای رفعت است؛ بنابراین وقتی این دو معنی نبوت را در کنار هم قرار دهیم، می توان گفت تعداد اندکی از افراد بشر در مراتب ولایت بالا می روند. اگر ولایت و نبوت را به درستی درک کنیم، می توانیم مسیر صحیح هدایت را بیابیم. در مورد ولایت نیز می توان این گونه گفت که ولایت از مهمترین اصول اسلام است و به معنی پذیرفتن رهبری پیشوای الهی و اعتقاد به اینکه امام معصوم پس از پیامبر اسلام (ص) از سوی خداوند بر مردم ولایت دارند. بشر برای طی کردن سعادت چاره ای جز تبعیت و پیروی از فرامین راهنمایان الهی ندارند.
لزوم ولایتمداری و دفاع از ولایت در جامعه شیعی
ولایت یکی از ارکان اصلی و آموزه های اساسی دین مبین اسلام است و اصلی ترین و اساسی ترین آموزه آن است. در قرآن کریم ولایت بیانگر حقیقت آدمی است که استعدادهایش بر اثر پیوند با ولایت تامه الهی و حقیقت ذات نبوی او از راه امامت و بندگی به منصه ظهور و بروز رسیده است. ولایت در زمان رسول خدا (ص) با پیامبر و در زمان ائمه با آنها تحقق یافت. در زمان غیبت امام معصوم (ع) نیز ولایت بر عهده نایبان آن حضرت است. امام رضا (ع) در خصوص فلسفه رهبری جامعه اسلامی می فرمایند اگر خداوند رهبر امینی برای سرپرستی و حفظ امانت امامت قرار ندهد، مذهب و دین به تدریج از بین خواهد رفت و سنت پیامبر (ص) و احکام الهی دستخوش دگرگونی می گردد و بدعت گزاران چیزهایی بر دین می افزایند و ملحدان چیزهایی از دین بکاهند و در نتیجه حقیقت را بر مسلمانان دگرگون سازند اما باید به این موضوع نیز توجه داشته باشیم که ولایت در مکتب اسلام از چنان جایگاه مهمی برخوردار است که بزرگان و علمای اسلام از آن به عنوان رکن و اساس توحید یاد می کنند. ولایتمداری باعث بالا رفتن اعمال صالح می شود، به برقراری نظام کمک می کند، موجب حیات جامعه می شود، اساس و شالوده اسلام بوده و از همه مهم تر زیربنای نبوت و امامت است.
ولایتمداران چه ویژگی هایی باید داشته باشند؟
امام صادق (ع) می فرماید شیعه سه گروه هستند؛ دوستدار عمیق اهل بیت، پس او از ماست؛ گروهی که به وسیله ما زینت می یابند و ما نیز زینت هستیم برای کسی که به وسیله ما زینت یابد؛ سوم گروهی که به وسیله ما از مردم می خورد و ما را وسیله درآمد زندگی خود قرار می دهد و کسی که به وسیله ما امرار معاش کند، فقیر می شود. بصیرت، اطاعت، محبت، صبر و استقامت از مولفه های مهم ولایتمداری است که آثار و ثمراتی نظیر دست یابی به ایمان حقیقی و راستین، تهذیب نفس، قبولی اعمال، شفاعت ائمه اطهار، رستگاری و ورود به بهشت را به دنبال دارد.

حدیث غدیر خم یقینی است
واقعه غدیر خم، یکی از مسلّم‏ ترین مسائل تاریخ اسلام است و صدها دانشمند از آن یاد کرده ‏اند؛ مانند ابوریحان بیرونی و خواجه نصیرالدین طوسی. فیلسوف معروف، فارابی نیز بر همین اساس، به تحلیل فلسفه «امامت» پرداخته است. ابن سینا نیز به موضوع نص (حدیث صریح غدیر)، در کتاب شفا اهمیت داده است، و آن را بهترین راه برای تعیین جانشین دانسته است. گذشته از علمای بزرگ شیعه که همه موثّق‏ اند و حجت،ده‏ها و ده‏ها دانشمند و محدث و مورّخ و مفسر از اهل‏ سنت نیز حدیث غدیر و واقعه آن را نقل کرده‏ اند؛ مانند طبری و ابن اثیر و احمد حنبل.
عید غدیر، عید خلافت و ولایت
زیاد بن محمد گوید: به امام صادق علیه‏ السلام گفتم: آیا مسلمانان عیدی غیر از عید قربان و عید فطر و روز جمعه دارند؟ فرمود: «آری، روزی که رسول خدا صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله، امیرمؤمنان علی علیه ‏السلام را (به خلافت و ولایت) منصوب کرد».
برترین عید امت
رسول خدا صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله فرمود: «روز غدیر خم، برترین عیدهای امت من است، و آن روزی است که خداوند بزرگ دستورداد برادرم، علی بن ابی‏طالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم به دست او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل، و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را دین آنان قرار داد».
عید آسمانی
حضرت امام رضا علیه‏ السلام به نقل از جدّش امام صادق علیه ‏السلام فرمود: «روز غدیر خم، درآسمان مشهورتر از زمین است».
عید پر برکت
امام صادق علیه‏ السلام فرمود: «به خدا قسم اگر مردم فضیلت واقعی روز غدیر را می‏شناختند، فرشتگان روزی ده بار با آنان مصافحه می‏کردند. بخشش‏ های خدا به کسی که آن روز را شناخته، قابل شمارش نیست».

روز سپاس و شادی
امام صادق علیه ‏السلام فرمود: «عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست، و روز سرور و شادی است؛ به دلیل ولایت ما خاندان که خدا بر شما منت گذاشت. من دوست دارم شما آن روز را روزه بگیرید».
روز نیکوکاری و بخشش
از امام صادق علیه‏ السلام نقل شده است که فرمود: «یک درهم دادن به برادران با ایمان و معرفت در روز عید غدیر، برابر هزار درهم (در روزهای دیگر) است؛ بنابراین، در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان».
روز ناله نومیدی شیطان
امام صادق علیه‏ السلام از پدر بزرگوارش حضرت باقرالعلوم علیه‏ السلام نقل کرد که فرمود: «شیطان چهار بار ناله نومیدی سر داد؛ روزی که مورد لعن خدا قرار گرفت، روزی که از آسمان به زمین هبوط کرد، روزی که پیامبر اسلام صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله به پیامبری مبعوث شد، و روز عید غدیر خم».
پیام تبریک
غدیر، سرچشمه همیشه‏ جوشان ولایت است که از سینه تفتیده «خم» به جام محبت دوست‏داران پیامبر و خاندانش جاری است. غدیر، شایسته هر ثناست که وحی از او پیراست و محمد بدو آراست و اسلام از او برخاست. غدیر، تفسیر بدر و احد و شأن نزول صفین و نهروان است. بدر، عدالت می‏ خواست؛ احد، شجاعت آرزو می‏کرد؛ خیبر تماشای صداقت را تمنا داشت و غدیر، آمین آن همه ثنا و دعا بود. غدیر، روز انسان است. غدیر، تداوم رسالت محمد صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله در ولایت علی علیه ‏السلام است. غدیر، عید پیمان و میثاق و عهد است. غدیر، عید عدالت و رهبری است. عید امامت و ولایت بر عاشقان مبارک باد.
کوثری از مِیِ غدیر
پیامبر در سال دهم هجرت حج گزارد و به سوی مدینه بازگشت. در روز هجدهم ذی‏ حجه که قافله‏‌های بسیاری پیش از پیامبر(ص) حرکت می‏ کردند و عده ‏ای از پسِ حضرت می‏ آمدند، پیامبر به سرزمین غدیر خم رسید. او به فرمان الهی دستور داد سواران و پیاده ها توقف کنند، آنان که رفته‏ اند، باز آیند و آنان که نیامده ‏اند، برسند. سپس بر انبوهی از جهاز شتران فراز رفت و خدای را سپاس گفت و از اینکه به زودی از میان آنان خواهد رفت، خبر داد. سپس از آنان خواست درباره چگونگی ابلاغ رسالت وی گواهی دهند. مردمان فریاد برآوردند: شهادت می ‏دهیم که تو پیام حق را ابلاغ کردی، نصیحت کردی و جهاد نمودی. خداوند تو را پاداش نیکو دهد.
آن‏گاه از جایگاه والای خود در میان امت سخن گفت و از آنان بر اولویت خود گواه خواست و پس از شنیدن پاسخ‏ های یک‏ صدا و بلند، دست علی علیه‏ السلام را گرفت و با شکوهی شگرف و فریادی رسا فرمود: «من کنت مولا فعلی مولاه.» سه بار این جمله را تکرار و بر یاوران و پذیرندگان ولایت او دعا کرد.

حضرت محمد(ص) بارها با اشاره به موقعیت معنوی امام علی (ع) ، بر فضیلت‏ های آن حضرت و وصی بودن ایشان تأکید ورزیده است. آن حضرت در گفتاری به دخترش، فاطمه(س) می‏ فرماید: «ای فاطمه! آیا خشنود نیستی من تو را به همسری کسی درآوردم که اسلامش پیش‏تر از دیگران و دانشش بیشتر از همگان است؟ به راستی، خدای تعالی به اهل زمین توجه فرمود و از میان ایشان، پدرت را برگزید و او را پیامبر قرار داد. بعد دوباره به آنها توجه فرمود و از ایشان شوهرت را برگزید و او را وصی قرار داد.» سپس رسول خدا صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله فرمود: «ای فاطمه! به راستی برای علی فضیلت‏ هایی است که هیچ‏کس آن را ندارد: تو که بانوی زنان بهشتی، همسر او هستی. دو نتیجه و زاده رحمت، حسن علیه ‏السلام و حسین علیه‏ السلام که فرزند زادگان من هستند، فرزندان او هستند. برادرش، جعفر بن ابی‏طالب کسی است که با دو بال در بهشت آراسته گردیده است و با فرشتگان هر کجا خواهد، پرواز می‏ کند. علم اولین و آخرین نزد اوست. او نخستین کسی است که به من ایمان آورد. او آخرین کسی است که هنگام مرگ با من دیدن می‏کند. او وصی من و وارث همه اوصیاست».
غدیر در قرآن کریم
آیه‏ ای که پیش از اعلام رسمی ولایت امیر مؤمنان علی علیه‏ السلام نازل شد، از یک‏سو، بیان‏گر اهمیت فوق‏العاده غدیر و از سوی دیگر، نشان‏ دهنده نگرانی‏ های رسول خدا صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله و سلم در این باره است: «ای پیامبر! آنچه را از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملاً [به مردم] برسان و اگر [این کار را] نکنی، رسالت او را انجام نداده‏ ای. خداوند تو را از [خطرهای احتمالی] مردم نگه می‏دارد و خداوند جمعیت کافران را هدایت نمی‏کند.» قرآن کریم، آشکارا اعلام نشدن ولایت علی علیه ‏السلام را با ناتمام ماندن رسالت الهی برابر می‏داند و در مقابل نگرانی‏ هایی که رسول خدا صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله داشت، وعده حفظ و حراست به ایشان داده می‏ شود.
آیه‏ ای که پس از اعلام ولایت امام علی علیه‏ السلام در غدیر نازل شد، موجی از شادی را در دل‏های مؤمنان پدید آورد و آرامش و اطمینان خاطر به آنان بخشید: «امروز کافران از [زوال] دین شما ناامید شدند. بنابراین، از آنها نترسید و از من بترسید. امروز دین شما را کامل و نعمت‏ها را بر شما تمام کردم و اسلام را به عنوان آیین [جاودان] شما پذیرفتم».
اوصاف غدیر در روایات
در فرهنگ شیعه و روایات اهل بیت علیهم‏ السلام ، از عید غدیر با عظمت ویژه‏ ای سخن به میان آمد و از آن با لقب‏ ها و ویژگی‏های ممتازی نام برده شده است. برخی از آنان عبارتند از: روز خشنودی خدای رحمان، روز بسیار درود فرستادن بر محمد و آل محمد صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله، روز دست یافتن به رحمت پروردگار، روز عبادت کردن، روز پذیرفته شدن اعمال شیعیان، روز تزکیه، روز ریزش گناه، روز رها کردن گناهان بزرگ، روز وانهادن نافرمانی‏ها، روز راندن شیطان و ناخرسند گشتن آن، روز مستجاب شدن دعاها، روز داد و ستد با خدا، روز خواستن افزونی‏ ها، روز گشایش، روز لبخند زدن به چهره مؤمنان، روز مژده دادن، روز مهر ورزیدن، روز تبریک گفتن، روز خشنودی و رضایت، روز آراستن، روز پوشیدن لباس‏ های شایسته و افکندن جامه‏ های سیاه، روز پیشی گرفتن، روزی که کلمات صریح درباره خاصان و افراد ویژه اعلان شد، روز پیمان و روز عیان شدن رازها.

ویژگی‏ های روز غدیر
امام رضا علیه‏ السلام در روایتی می‏فرماید: «در روزگار امیرمؤمنان علی علیه‏ السلام ، یک‏سال روز جمعه با عید غدیر هم‏زمان گشت. آن حضرت بر فراز منبر رفت و خدا را چنان ستود که همانند آن شنیده نشده بود؛ ستایشی که کسی غیر از او درک نمی‏کرد. سپس به یارانش فرمود: «ای مؤمنان! امروز خداوند متعال، دو عید گران‏سنگ و بزرگ را به هم پیوسته است؛ دو عیدی که پایداری و استواری هر کدام از اینها به دیگری است تا پدیده زیبای خویش را پیش شما کامل کند. شما را به راه رشد آگاه سازد و به روشنایی هدایت کند. راه میانه‏اش را برای پیمودن شما هموار کند و بخشش گوارایش را برایتان بگستراند. بی‏ تردید، امروز موقعیت عظیمی دارد. در این روز، گشایش رخ داده، نردبان [تکامل] برافراشته شده و دلیل‏ ها آشکار گشته است. امروز، روز ظاهر شدن و پرده‏ برداری از مقام پیراستگی [عصمت و امامت] است. روز کمال یافتن آیین و نمایان ساختن پیمان‏ ها از دورویی‏ ها و انکارهای آگاهانه است».
وظایف مؤمنان در روز عید غدیر
امیرمؤمنان علی علیه‏ السلام درباره وظایف مؤمنان در روز عید غدیر فرمود: «[در این روز] با گسترش دادن در هزینه و لوازم خانواده‏ تان به سوی آنان بروید و به برادرانتان نیکی کنید. خدای را برای آنچه به شما بخشیده است، سپاس گویید. با هم باشید؛ که خداوند، جدایی و پراکندگی شما را سامان می‏بخشد. به یکدیگر نیکی کنید؛ که خداوند، الفت شما را پایدار می‏ سازد. نعمت‏ های خدا را به همدیگر هدیه دهید؛ که خداوند چندین برابر عیدهای پیشین و عیدهای آینده به شما پاداش می‏دهد؛ پاداشی که ویژه چنین روزی است. نیکی‏ کردن در این روز، ثروت را ثمربخش می ‏سازد و بر عمر می‏ افزاید. هم‏دردی کردن و مهرورزی با یکدیگر در این روز، رحمت خداوندی را جلب می‏کند. آن اندازه که توان دارید از فضل خداوند برای برادران و خانواده‏ تان با بذل آنچه موجود است، آماده و فراهم سازید. لبخند و شادمانی را میان خویش و در برخوردهایتان آشکار سازید و ستایش و سپاس خداوند را بر آنچه به شما بخشیده است، نمایان کنید».

پاس‏داشت غدیر؛ سنت نبوی
جوامع بشری نیازمند یادآوری و حضور همیشگی هویت‏ های فرهنگی و اصالت‏ های معنوی است. زنده نگه داشتن شعائر الهی، رسالتی است که مرزبانان عقیده و ایمان، از جمله رسول اکرم صلی‏ الله ‏علیه‏ و ‏آله بر آن تأکید داشته‏ اند. از پیامبر اکرم صلی‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله نقل شده است که فرمود: «به من تبریک بگویید؛ زیرا خداوند مرا به پیامبری و اهل‏بیتم را به امامت ممتاز ساخته است».
در روایت دیگری پس از ذکر حدیث غدیر آمده است: «سپس رسول گرامی در خیمه مخصوص خویش نشست و به امیر مؤمنان علی علیه ‏السلام دستور داد در خیمه دیگری بنشیند و به مردم امر فرمود به حضور علی علیه‏ السلام برسند و به او تبریک بگویند.» اینک و در عصر ما، شناختن مرزهای بلند غدیر، بازگویی این شکوه و جشن و سرور این عید بزرگ، در راستای آن پاس‏داشت است.
آداب و اعمال غدیر
در تاریخ اسلام، غدیر و امامت همان اندازه اهمیت دارد که روز مبعث؛ زیرا غدیر، امامت را به وجود آورد و ادامه رسالت بود. حاج میرزا جواد ملکی تبریزی در این‏ باره می‏ نویسد: «روز غدیر نسبت به مبعث، به منزله باطن از ظاهر و به منزله روح از انسان است؛ زیرا هر چه در مبعث از خیر و سعادت وجود دارد، مشروط به ولایت امیر مؤمنان و امامان است».

به دلیل اهمیت عید غدیر به عنوان بزرگ‏ترین و مهم‏ترین اعیاد اسلامی است که آداب بی‏ شماری برای آن بیان شده است. فراوانی آداب و اعمال این روز، با اعمال هیچ روزی قابل مقایسه نیست و در این آداب و اعمال، همه گروه‏ ها مورد خطاب قرار گرفته‏ اند. از جمله آداب عبادی این روز به نماز شب و روز غدیر، نماز مسجد غدیر، روزه، یاد خدا و پیامبر، زیارت امیر مؤمنان علی علیه‏ السلام و غسل می‏ توان اشاره کرد.
همچنین جشن و عید گرفتن، تبریک و تهنیت به پیامبر، امیر مؤمنان و یکدیگر، صدقه دادن، دیدار با رهبری و بیعت و اتحاد و اجتماع، از جمله آداب اجتماعی و سیاسیِ سفارش شده در این روز است. همچنین از دیگر اعمال و آداب عید غدیر می توان به زیارت امین الله،خواندن دعای ندبه، گفتن این تهنیت در هنگام ملاقات مؤمنین: "اَلحمدُ لِلهِ الّذی جَعَلَنا مِنَ المُتَمَسّکینَ بِولایةِ اَمیرِالمؤمنینَ و الائمةِ المَعصومینَ علیهم السلام"، پوشیدن لباس‌های نیکو، زینت کردن،استعمال بوی خوش،صله رحم،اطعام مومنین خواندن زیارت غدیریه، خواندن نماز عید غدیر. وقت خواندن این نماز هنگام ظهر است. این نماز دو رکعت است و در هر رکعت سوره حمد و بعد از آن، ده مر تبه سوره اخلاص، ده مرتبه آیه الکرسی و ده مرتبه سوره قدر خوانده می‌شود و برای این نماز ثواب بسیاری ذکر شده است، اشاره کرد.
کتاب‌شناسی:
الغدیر، علامه امینی
عبقات الانوار فی امامة الائمة الاطهار (حدیث الغدیر)، میر حامد حسین کنتوری لکنهویی
غدیر در آیینه کتاب، محمد انصاری
چهارده قرن با غدیر، محمدباقر انصاری
همگام با پیامبر در حجة الوداع، حسین واثقی
الغدیر و المعارضون، سید جعفر مرتضی عاملی
الغدیر فی الإسلام، محمدرضا فرج اللّه حلفی نجفی
شرح و تفسیر خطبه پیامبر اکرم در غدیر خم، سید محمدتقی نَقَوی
فرهنگ غدیر، جواد محدثی نیز از جمله کتابهایی ست که درباره غدیر منتشر شده است.

بالاتر از همه اعیاد
«غدیر حادثه‌ی مهمی است؛ یک حادثه‌ی اصولی است.» ۱۳۹۱/۰۸/۱۰ «در بعضی از تعبیرات گفته شده است که عید غدیر عیدالله‌الاکبر و از همه‌ی اعیاد بالاتر است.» ۱۳۹۵/۰۶/۳۰ «این تعبیرات نشان دهنده تأکید و اهتمامی خاص به این روز شریف است.» ۱۳۷۸/۰۱/۱۶ بنابراین عید غدیر «عید بسیار مهمّی است.» ۱۴۰۰/۰۵/۰۶ «واقعه‌ی غدیر نشانه‌ی عظمت اسلام و جامعیت اسلام است.» ۱۳۸۵/۱۰/۱۸ تا جائی که «اعتقاد به غدیر، ولایت و امامت... رکن اصلى مذهب شیعه است.» ۱۳۷۴/۰۲/۲۸ و «ما، بخصوص کسانی که پایبند به غدیریم، مسأله غدیر را اساس اعتقادات خود می‌دانیم. اصلاً شیعه، مسأله غدیر را پایه و ریشه عقایدِ شیعی خود می‌داند.» ۱۳۷۳/۰۳/۰۸ اوّلاً «اصل این حادثه‌ى عجیب و مهم و این بیان شریف که «مَن کُنتُ مَولاه فَهذا عَلىٌّ مَولاه»، چیزى نیست که فقط شیعه آن را نقل کرده باشد؛ این جزو مسلّمات است.» ۱۳۹۵/۰۶/۳۰ و «حادثه‌ی غدیر جزو حوادث و وقایع تردید‌ناپذیر است.» ۱۴۰۰/۰۵/۰۶ ثانیاً «روح و مضمون حقیقى اسلام در واقعه‌ى غدیر وجود دارد.» ۱۳۸۱/۱۲/۰۱ و «حادثه‌ى غدیر برخاسته از روح و مضمون حقیقى اسلام است.» ۱۳۷۴/۰۲/۲۸ بنابر این «عید مبارک غدیر عید بزرگ خداوند و یکى از مقاطع بسیار مهم و تعیین‌کننده در تاریخ اسلام است.» ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ لذا «مسئله‌‌ی غدیر جزو مسائلی است که در پیرامون آن فکر کردن، امروز به جامعه‌ی اسلامی و بخصوص به مردم و کشور ما خیلی کمک می‌کند برای اینکه راه درستِ حرکت را گم نکنند.» ۱۳۸۷/۰۹/۲۷ زیرا «مسئله‌ی غدیر یک مسئله‌ی تاریخیِ صرف نیست؛ نشانه‌ای از جامعیّت اسلام است.» ۱۳۸۵/۱۰/۱۸ و «اگر آن‌چنان که تدبیر شده بود؛ عمل می‌شد، بدون تردید مسیر تاریخ بشر عوض می‌شد و امروز ما در جایگاه بسیار جلوتری از تاریخ طولانی بشریت قرار داشتیم.» ۱۳۸۴/۱۰/۲۹
غدیر و تعیین ضابطه حکومت در جامعه اسلامی
باید دانست که «علت اهمیت عید غدیر، مسأله‌ى ولایت است.» ۱۳۶۹/۰۴/۲۰ و در حقیقت غدیر «ناظر به توجه اسلام به مهمترین رکن تشکیل نظام اسلامی و جامعه‌ی اسلامی است. یعنی مسئله‌ی امامت و مسئله‌ی ولایت.»۱۳۹۱/۰۸/۱۰ به تعبیری دیگر «مسأله‌ی غدیر و تعیین امیرالمؤمنین (علیه الصّلاةوالسّلام)... در حقیقت دخالت نبی مکرم در امر مدیریت جامعه است. معنای این حرکت که در روز هجدهم ذی الحجه سال دهم هجرت اتفاق افتاد، این است که اسلام به مسأله ی مدیریت جامعه به چشم اهمیت نگاه می کند. این طور نیست که امر مدیریت در نظام اسلامی و جامعه ی اسلامی، رها و بی اعتنا باشد. علت هم این است که مدیریت یک جامعه، جزو اثرگذارترین مسائل جامعه است.» ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ طبق آیه قرآن کریم، غدیر «روزی است که دشمنان از دین شما مأیوس شدند. چه چیزی مگر بر دین اضافه شد که دشمن را مأیوس کرد؟... قضیّه‌ی رهبری جامعه‌ی اسلامی؛ قضیّه‌ی نظام حکومت و امامت در جامعه‌ی اسلامی.» ۱۳۹۵/۰۶/۳۰ به عبارتی دیگر «ماجرای تعیین غدیر، ماجرای تعیین ضابطه است، تعیین قاعده است. یک قاعده‌ای در اسلام درست شد... آن قاعده چیست؟ قاعده‌ی امامت؛ قاعده‌ی ولایت... قاعده‌ی حکومت و اقتدار و قدرت‌مداری در جامعه‌ی اسلامی، با غدیر معیّن شد و پایه‌گذاری شد.» ۱۳۹۵/۰۶/۳۰ و «ماجراى غدیر فقط نصب یک جانشین براى پیغمبر نبود. غدیر دو جنبه دارد: یکى جنبه‌ى نصب جانشین است. جنبه‌ى دیگر قضیه، توجه دادن به مسئله‌ى امامت است.» ۱۳۸۹/۰۹/۰۴ لذا نکته‌ی کلیدی این است که در غدیر «معلوم شد که در جامعه‌ی اسلامی، حکومت سلطنتی معنا ندارد، حکومت شخصی معنا ندارد، حکومت زَر و زور معنا ندارد، حکومت اشرافی معنا ندارد، حکومت تکبّر بر مردم معنا ندارد، حکومت امتیازخواهی و زیاده‌خواهی و برای خود جمع کردن و افزودن معنا ندارد، حکومت شهوت‌رانی معنا ندارد؛ معلوم شد که در اسلام این‌جوری است. این قاعده در غدیر وضع شد.» ۱۳۹۵/۰۶/۳۰ و «با مطرح کردن امیرالمؤمنین علیه الصّلاة و السّلام و با نصب آن بزرگوار براى حکومت، معیارها و ارزشهاى حاکمیت، معلوم شد.» ۱۳۷۱/۰۳/۳۰  «مسأله‌ى غدیر، یعنى گزینش علم و تقوا و جهاد و ورع و فداکارى در راه خدا و سبقت در ایمان و اسلام و تکیه روى این‌ها در تشخیص و تعیین مدیریت جامعه. این قضیه، یک قضیه‌ى ارزشى است.»
۱۳۶۹/۰۴/۲۰ به تعبیری دیگر «دو حقیقت، یعنى حقیقتِ نصب امیرالمؤمنین به‌عنوان امامتِ بعد از پیغمبر، و مسئله‌ى پرداختن به حکومت و سیاست و امامت و اداره‌ى امّت بعد از پیغمبر، این دو موضوع بسیار مهمّ و حسّاس، در مسئله‌ى غدیر وجود دارد.» ۱۳۹۵/۰۶/۳۰ لذا به جد می‌توان باور داشت که «تکلیف امت اسلامی در زمینه‌ی هدایت، در زمینه‌ی حکومت، در این حادثه‌ی غدیر معیّن شد.» ۱۳۸۸/۰۹/۱۵ و «اسلام عالی‌ترین مسئله در باب تشکیل جامعه‌ی اسلامی و نظام اسلامی و دنیای اسلامی را در مسئله‌ی غدیر متجلی کرد.» ۱۳۹۱/۰۸/۱۰ بنابر این «پیام غدیر به دنیا، پیام الگوى حکومت اسلامى است.» ۱۳۸۷/۰۹/۲۷ و «در جوامعی که میخواهند مسلمان باشند، اسلام باید حاکم باشد. غدیر، این پیام را داشت.» ۱۳۷۴/۰۲/۲۸ لذا «آن کسانى که سعى کردند اسلام را از مسائل اجتماعى و از مسائل سیاسى برکنار بدارند و آن را منحصر کنند به مسائل شخصى و مسائل خصوصى زندگى افراد و در واقع نگاه سکولار به اسلام داشته جوابشان مسئله‌ى غدیر است.» ۱۳۹۳/۰۷/۲۱
غدیر متعلق به همه مسلمانهاست
اما سر فصل مهم دیگر آن است که «غدیر در حقیقتِ معناى خود، مخصوص شیعه نیست.» ۱۳۸۰/۱۲/۱۲ و «غدیر نه براى شیعیان، بلکه براى همه‌ى مسلمانان، آموزنده و حاوى درس است.» ۱۳۶۹/۰۴/۲۰ در حقیقت «غدیر یک مسأله‌ى اسلامى است؛ یک مسأله‌ى فقط شیعى نیست.» ۱۳۷۹/۰۱/۰۶ بنابر این «عید غدیر... متعلق به همه‌ى کسانى است که براى بهروزى انسان دل مى‌سوزانند.» ۱۳۸۹/۰۹/۰۴ و لذا می‌توان گفت «مساله‌ی غدیر... متعلق به همه‌ی مسلمانهاست، چون به معنای حاکمیت عدل، حاکمیت فضیلت و حاکمیت ولایت‌الله است.»۱۳۸۱/۱۲/۰۱ نکته‌ی مهم در این میان اینکه «دشمن میخواهد مسئله‌ی غدیر را یک مایه‌ی برادرکشی و جنگ و خونریزی قرار بدهد؛ در حالی که غدیر می‌تواند وسیله‌ی ائتلاف و برادری مسلمانها با هم باشد.» ۱۳۸۵/۱۰/۱۸ بنابراین «به حادثه‌ی تاریخی و عظیم غدیر که ما امروز آن را عید گرفته‌ایم، نباید فقط به چشم یک خاطره‌ی فرقه‌ای نگاه کرد.»‌‌ ۱۳۸۰/۱۲/۱۲ و مهم است که «ما از حادثه و واقعه‌ی غدیر... به عنوان وسیله‌ای برای تضعیف اسلام استفاده نکنیم.» ۱۳۸۵/۱۰/۱۸ زیرا «امیر المؤمنین نقطه‌ى وحدت است، نه نقطه‌ى افتراق.» ۱۳۸۳/۰۸/۱۵ و در حقیقت «مسأله‌ى غدیر... مى‌تواند مایه‌ى وحدت باشد.» ۱۳۷۹/۰۱/۰۶ «ممکن است به نظر عجیب بیاید، اما واقعیت مطلب همین است. خودِ مسأله غدیر، غیر از جنبه‌ای که شیعه آن را به عنوان اعتقاد قبول کرده است - یعنی حکومت منصوب امیرالمؤمنین علیه‌الصلاةوالسلام از طرف پیامبر که در حدیث غدیر آشکار است - اصل مسأله ولایت هم مطرح شده است. این دیگر شیعه و سنی ندارد. اگر امروز مسلمانان جهان و ملتهای کشورهای اسلامی، شعار ولایت اسلامی سر دهند، بسیاری از راههای نرفته و گره‌های ناگشوده امت اسلامی باز خواهد شد و مشکلات کشورهای اسلامی به حل نزدیک خواهد گشت.» ۱۳۷۹/۰۱/۰۶ پس «اعتقاد به غدیر، ولایت و امامت، که رکن اصلی مذهب شیعه است، باید مثل بقیه مباحث مهم کلامی، مایه‌ی اختلاف بین مسلمانان نشود». ۱۳۷۴/۰۲/۲۸ «حادثه‌ی غدیر به نگاه مرحوم علامه‌ی امینی (رضوان اللَّه تعالی علیه) صاحب کتاب الغدیر و بعد در نگاه مرحوم شهید مطهری (رضوان اللَّه علیه) وسیله‌ی وحدت امت اسلامی است.» ۱۳۸۸/۰۹/۱۵ و لذا «اگر ما مردم شیعه و مدعی پیروی از امیرالمؤمنین حقیقت غدیر را درست تبیین کنیم، هم خودمان درک کنیم، هم به دیگران معرفی کنیم، خود مسئله‌ی غدیر میتواند وحدت‌آفرین باشد.» ۱۳۹۱/۰۸/۱۰ البته باید به این نکته توجه داشت که «اگر ما میگوییم «اتّحاد اسلامی» و پایش هم می‌ایستیم نباید تصوّر شود که این مفهومِ مهم، مترقّی، اصلی و نجاتبخش اسلامی، یعنی مفهوم ولایت و غدیر را فراموش خواهیم کرد.» ۱۳۷۴/۰۲/۲۸
زنده نگهداشتن غدیر، زنده نگهداشتن اسلام
سخن پایانی اینکه «موضوع غدیر نباید فراموش شود.» ۱۳۷۴/۰۲/۲۸ چون «زنده نگهداشتن غدیر، به یک معنا زنده نگهداشتن اسلام است.» ۱۳۹۱/۰۸/۱۰ و در حقیقت غدیر «براى همه‌ى مسلمانان، آموزنده و حاوى درس است و مى‌تواند مورد تجلیل و تکریم قرار بگیرد.» ۱۳۶۹/۰۴/۲۰
-------------------------------------------------------------------------------------
منبع: مرکز اسلامی امام علی(ع)، غدیر زیباترین روز خدا و سایت تبیان