کبنانیوز - پادشاهی دلار در خطر است؟

پس از سفر شی جین پینگ - رئیس‌جمهور چین - به عربستان و ملاقات با سران کشورهای عربی، این تصور به وجود آمد که احتمالا یوان جایگزین دلار در معاملات نفتی میان کشورهای عرب با چین خواهد شد. تحریم‌ها علیه روسیه و ایران هم که توجه به یوان را افزایش داده، گمانه‌زنی‌ها را از پایان سلطه دلار بر معاملات جهان افزایش داده است. آیا واقعا پادشاهی دلار به پایان خود نزدیک شده است؟
اکوایران نوشت، چند رویداد ژیوپلتیک که اخیرا اتفاق افتاده این سوال را ایجاد کرده که آیا جایگاه دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی در خطر است؟
بلومبرگ در گزارشی به این موضوع پرداخته و مطرح کرده است که این تحولات فقط چرایی برتری دلار در معاملات جهانی را ثابت می‌کند.

IMG_20230128_113233_609

دلار همچنان رایج‌ترین ارز جهان است و نیمی از اسکناس‌های دو تریلیون دلاری در خارج از ایالات متحده در گردش است. حدود 40 درصد از بدهی‌ها در جهان بر اساس دلار صادر شده و وارداتی که برای پاسخگویی به نیاز مصرف‌کننده با دلار انجام می‌شود، امتیاز بالایی به آمریکا می‌دهد و همین مسائل باعث می‌شود کسری گسترده حساب جاری مشکلی چندان جدی به نظر نرسد.
این شرایط همچنین قدرت کنترلی به این اسکناس آمریکایی اعطا می‌کند که برای هر فرد و نهادی قابل تایید است.
نزدیک به ۶۰ درصد ذخایر ارزی جهان به دلار است و یورو با 20 درصد در جایگاه دوم قرار دارد. نزدیک به ۹۰ درصد معاملات ارزهای خارجی در جهان هم با دلار انجام می‌شود.

IMG_20230128_113238_564

با وجودی که شاخص دلار اخیرا ضعیف شده، ولی بی‌دلیل نیست که ارزش این واحد پولی در بیشتر دوره‌ها پس از بحران‌های مالی جهانی تقویت شده است. سقوط اخیر رمزارزها هم تایید می‌کند که مقابله با قهرمانی مانند دلار تا چه اندازه می‌تواند سخت باشد. دلار آمریکا در دوران رکود و رونق بازارها رشد می‌کند و همین مسأله باعث به وجود آمدن تصویری در نمودار شاخص دلار می‌شود که به لبخند دلار معروف است.
تهدید بزرگتر برای وضعیت دلار آمریکا صحبت از تجارت هیدروکربن‌های سعودی میان چین و عربستان آن هم با ارزی به جز دلار است. عربستان سعودی به عنوان بزرگترین منبع نفت خام چین جایگزین روسیه شده است و 15 درصد از ۳۵۰ میلیون بشکه نفت چین را به‌تنهایی در ماه دسامبر تامین کرده است.
مبادله با غیر دلار می‌تواند برای چین، روسیه و ایران مفید باشد ولی بعید به نظر می‌رسد که عربستان برای دریافت ارزش حدود ۵۰ میلیارد دلاری نفت که سالانه به چین صادر می‌کند از یوان استفاده زیادی داشته باشد. صورتحساب یورو در این شرایط می‌تواند به ایجاد تنوع در سبد ارزی عربستان کمک کند ولی استفاده از آن هم محدود است. اوراق خزانه ایالات متحده آمریکا نه‌تنها سود بیشتری نسبت به اوراق قرضه چینی یا اروپایی دارد بلکه چون نقدشونده‌ترین اوراق روی کره زمین است، استفاده از آن جذاب‌تر است. با این وجود، ظهور ارزهای نفتی رقیب، سلطه ارز آمریکا را ضعیف خواهد کرد؛ اما دلایل خوبی وجود دارد که چرا اکثر قریب به اتفاق تجارت نفتی جهان با دلار انجام می‌شود و همینطور باقی خواهد ماند.
سازمان کشورهای تولیدکننده نفت (اوپک) که قادر نیست قیمت نفت و میزان عرضه آن را به خوبی کنترل کند، نمی‌تواند یک ارز رقیب برای دلار ایجاد کند.
حدود 40 درصد از حجم تجارت جهانی با دلار انجام می‌شود که چهار برابر سهم ایالات متحده از تجارت جهانی است. دلار آمریکا ۴۲ درصد از حجم معاملات بین بانکی را در سراسر شبکه سوییفت به خود اختصاص داده و سهم یوان از این معاملات تنها دو درصد است. سهم ۳۶ درصدی یورو نیز قابل توجه است ولی این حجم عمدتا ناشی از تجارت ۲۰ عضو اتحادیه در منطقه یورو با یکدیگر است.
سهم یورو از تجارت جهانی حدود ۱۶ درصد است و در خارج از مناطق تحت نفوذ یورو، جایگزینی برای دلار وجود ندارد. بلومبرگ در گزارش خود مدعی است که «تا زمانی که قدرت‌های بزرگ آسیایی مانند هند، چین، کره جنوبی و ژاپن تصمیم به ایجاد ارز جدید نگیرند، دلار اولین پول جهانی خواهد ماند.»