کبنانیوز - اما و اگرهای یک دیدار دیپلماتیک

مواضع دیپلمات‌های ایران وآمریکا پس از اظهارات روزهای اخیر دوباره تغییر کرد

وزیر خارجه کشورمان همچنین در گفت‌وگو با روزنامه تاگس آنسایگر، گفته که ما مذاکره با کاخ سفید را رد نکردیم بلکه این آمریکا بود که میز مذاکره را ترک کرد. آنها می‌توانند به مذاکره بازگردند اما برای این کار باید یک بلیط بین‌المللی بخرند و آن هم این است که تعهدات بین‌المللی‌شان را اجرا کنند.

گروه سیاسی - روز دوشنبه هفته جاری رئیس‌جمهوری ایران در یک سخنرانی اعلام کرد که حاضر است برای منافع کشور هم که شده با یک شخص دیدار و ملاقات کند. در همین راستا همان روز ماکرون و ترامپ، رئیس‌ ایالات متحده آمریکا در نشست خبری در پاریس به‌گونه‌ای صحبت کردند همچنین موضع گرفتند که احتمال دیدار حسن روحانی و ترامپ بیش از گذشته در آینده‌ای نزدیک قوت گرفت. اما روز گذشته رئیس‌جمهوری کشورمان در واکنش به اعلام آمادگی‌های مکرر رئیس‌ ایالات متحده آمریکا برای دیدار با همتای ایرانی خود با تاکید بر اینکه ما به دنبال حل مسائل و مشکلات از راه معقول هستیم، گفت: ما به دنبال عکس ‌گرفتن‌ نیستیم و اینکه کسی بخواهد با حسن روحانی عکس بگیرد، امکان‌پذیر نیست. با این موضع‌گیری مشخص شد که حسن روحانی گشایش مذاکره با ترامپ را به برداشتن همه تحریم‌ها علیه ایران حواله داد. همچنین محمدجواد ظریف، وزیرخارجه کشورمان نیز می‌گوید شرط مذاکره ایران و آمریکا بازگشت آمریکا به برجام است. البته آن هم مذاکره چندجانبه نه دوجانبه.
وزیر خارجه کشورمان همچنین در گفت‌وگو با روزنامه تاگس آنسایگر، گفته که ما مذاکره با کاخ سفید را رد نکردیم بلکه این آمریکا بود که میز مذاکره را ترک کرد. آنها می‌توانند به مذاکره بازگردند اما برای این کار باید یک بلیط بین‌المللی بخرند و آن هم این است که تعهدات بین‌المللی‌شان را اجرا کنند.
موضع‌گیری‌های حسن روحانی و ترامپ دراین‌باره یعنی مذاکره بین دو طرف بارها‌ تغییر کرده است و هنوز مشخص نیست که آیا واقعا آنها در آینده باهم دیدار خواهند داشت و دوباره پای میز مذاکره خواهند نشست یا نه؟ آیا رئیس‌ ایالات متحده آمریکا از مواضع اخیر خود کوتاه خواهد آمد و شرط روحانی برای مذاکره را خواهد پذیرفت؟ با توجه به رفتارهای دوگانه‌ای که تا به حال از سوی ترامپ مشاهده شده است، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که او چه تصمیمی خواهد گرفت. سوال‌های بی‌جواب زیادی وجود دارد. نه می‌توان فقط با تکیه بر مذاکره پیش رفت و نه می‌توان فقط بر قدرت نظامی تکیه کرد. هر دو ابزار برای ما در هر شرایطی لازم و ضروری است اما با توجه به صحبت‌های اخیر روحانی و ترامپ نمی‌توان پیش‌بینی کرد که آینده روابط دو کشور چگونه پیش خواهد رفت. برخی معتقدند چون یک سال دیگر تا انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا باقی مانده است، احتمال دارد ترامپ برای ختم این ماجرا حاضر شود حتی به صورت کوتاه‌مدت هم که شده با ایران به توافق برسد و از تحریم‌های خود بر کشورمان بکاهد. بنابراین باید ایران از این فرصت استفاده کند. اما همه اینها فقط گمانه‌زنی و احتمال است.
در ادامه واکنش‌ها به درخواست‌های ماکرون و ترامپ مبنی بر ملاقات با مقامات ایرانی، رئیس‌جمهوری روز گذشته با تاکید بر اینکه سیاست جمهوری اسلامی ایران و دولت دوازدهم نسبت به روابط خارجی با دنیا تغییر نکرده است، اظهار کرد: از روز نخست که روی کار آمده‌ایم شعارمان تعامل سازنده با دنیا بود و چهار سال دولت یازدهم را با همین شعار طی کردیم و در دو سال دولت دوازدهم نیز با همین شعار پیش رفتیم.
وی خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری در آغاز دولت دوازدهم اعلام کردند که سیاست ما تعامل گسترده با جهان است؛ یعنی ایشان یک گام فراتر از گامی که دولت برداشته بود و سیاست خود را تعامل سازنده با دنیا اعلام کرده بود، برداشتند. ما با همین مبنا حرکت می‌کنیم و خواهان امنیت منطقه و جهان و همکاری با همه کشورهای دوست و آماده همکاری با خود هستیم و همچنین آماده‌ایم که به همه مقررات بین‌المللی در چارچوب منافع و امنیت ملی خود عمل کنیم. بر همین اساس ما مسیری به نام توانمند کردن ایران و قدرت ملی را انتخاب کردیم؛ بر این مبنا هر‌چه قدرت ملی‌مان افزایش یابد، امید دشمنان به توطئه علیه ایران کاهش می‌یابد و هرچه این قدرت خدایی ناکرده فرسوده شود، دشمنان امید و طمع بیشتری نسبت به کشور ما خواهند داشت.
روحانی با بیان اینکه برای ما اصل و اولویت امنیت و منافع ملی و پیمودن آرمان‌های انقلاب است، اظهار کرد: اگر لازم باشد بر اساس اصول خود با کسی صحبت می‌کنیم و اگر لازم باشد در جایی بایستیم و از خود دفاع کنیم، این کار را انجام خواهیم داد. اگر کسی بخواهد به ما زور بگوید در برابر او می‌ایستیم‌ اما هدف نهایی ما عظمت، سرافرازی و قدرت ایران است. اگر ما کشوری توانمند از لحاظ دفاعی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و سیاسی اعم از سیاست داخلی و خارجی باشیم، کسی نمی‌تواند ما را شکست دهد؛ این اساس منطق ما است و منطق ما نیز تغییر نمی‌کند و همواره بر همین اساس حرکت می‌کنیم.
وی در ادامه با اشاره به رایزنی‌های دیپلماتیک اخیر مقامات دستگاه دیپلماسی کشور خاطرنشان کرد: آنچه در هفته‌های اخیر در رابطه با مذاکره با جهان انجام داده‌ایم و امروز انجام می‌دهیم، بر مبنای قدرت ایران، احقاق حقوق مردم و ایستادگی در برابر بدخواهان برای دستیابی به آرمان‌های بلند نظام جمهوری اسلامی ایران و انقلاب اسلامی استوار است؛ به همین دلیل است که همان‌طور که در سخنرانی دیروز خود اعلام کردم، در راس کار تولید ملی قرار دارد.
روحانی با بیان اینکه یکی از قدرت‌های ما قدرت دیپلماسی و سیاسی است، خاطرنشان کرد: ما با دیگران حرف می‌زنیم و مذاکره می‌کنیم تا منافع و حقوق مردم را تامین کنیم، اما آنهایی که تحریم را بر مردم ما روا داشتند و اقدام به تروریسم اقتصادی کردند، هرگونه تحول در رفتار ما با آنها از توبه آنها آغاز می‌شود؛ من بارها گفته‌ام که آنها باید به تعهدات خود بازگردند و مسیر خطایی را که انتخاب کرده‌اند عوض کنند و بیایند در خدمت منافع و امنیت جهان قرار بگیرند و با تکریم متقابل انقلاب و نظام و حقوق ملت ما را به رسمیت بشناسند و از خطاهای خود باز گردند.
کلید تحولات مثبت در اختیار واشنگتن است
وی تصریح کرد: در رابطه ایران با آمریکا بدون آنکه آمریکا از تحریم‌ها دست بردارد و روی مسیر غلطی که انتخاب کرده، خط بکشد، شاهد هیچ تحول مثبتی نخواهیم بود؛ کلید تحولات مثبت در اختیار واشنگتن است و اگر آنها می‌خواهند در منطقه بزرگ ما از امنیت بیشتر برخوردار باشند و اگر آنطور که ادعا می‌کنند که می‌خواهند با کشورهای منطقه ما روابط بهتری داشته باشند و بر‌اساس ادعایشان می‌گویند که از ایران هیچ چیز نمی‌خواهیم جز آنکه ایران بمب اتم نسازد، نه بر اساس گفته‌ آنها بلکه بر اساس اراده و دکترین نظامی جمهوری اسلامی ایران ما هیچ‌گاه به سمت سلاح‌های کشتار جمعی اعم از شیمیایی و هسته‌ای و میکروبی نرفته‌ایم و نمی‌رویم و این تصمیم هم نه به خاطر حرف و اخم و تشر شما (آمریکایی‌ها) بلکه به خاطر اعتقاد، اخلاق، تصمیم امنیت ملی کشورمان و به خاطر فتوای رهبری‌مان است.
رئیس‌جمهوری خطاب به آمریکایی‌ها خاطرنشان کرد: اگر راست می‌گویید و فقط نگرانی‌تان استفاده ایران از سلاح‌های اتمی است، این نگرانی برطرف شده است؛ پس اولین گام را بردارید چرا که بدون این گام این قفل (روابط ایران و آمریکا) باز نخواهد شد.
روحانی با بیان اینکه نخستین گام بازگشتن از تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران است، اظهار کرد: تمام تحریم‌های علیه ملت ایران که غیرقانونی، ظالمانه و غلط بوده است را باید بازگردانید؛ اگر همه تحریم‌ها را برداشتید و در برابر ملت ایران سر تعظیم فرود آوردید، آن زمان شرایط دیگری حاکم خواهد بود.
به گزارش خبرگزاری‌ها، رئیس دولت تدبیر و امید در ادامه صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه دولت دوازدهم بر مبنای منافع ملی خود حرکت و اقدام می‌کند، خاطرنشان کرد: ما همواره مرد مذاکره بوده و هستیم و همه دنیا نیز این موضوع را قبول دارند. دو سال با شش قدرت مذاکره کردیم و الان نیز تقریبا به طور مداوم با پنج قدرت (1+4) در حال مذاکره هستیم و راه ما نیز روشن است. اگر آمریکایی‌ها به تعهدات خود بازگشتند ما هم کامل به تعهدات خود عمل می‌کنیم و اگر آنها به تعهدات خود بازنگشتند، ما نیز به راه خود ادامه می‌دهیم.
ما به دنبال عکس گرفتن نیستیم
روحانی با تاکید بر اینکه ما به دنبال حل مسائل و مشکلات از راه معقول هستیم، تصریح کرد: ما به دنبال عکس ‌گرفتن‌ نیستیم. اینکه کسی بخواهد با حسن روحانی عکس بگیرد، امکان‌پذیر نیست، فوتوشاپش امکان‌پذیر است، اما ثبت تصویر واقعی‌ آن امکان‌پذیر نیست مگر آنکه آمریکایی‌ها روزی از تمام تحریم‌های ظالمانه‌شان دست بردارند و به حقوق ملت ایران احترام بگذارند؛ در آن زمان شرایط جدیدی خواهد بود که می‌شود فکر کرد و بر اساس آنچه که منافع ملی‌مان خواهد بود حرکت کرد.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه امروز بزرگترین وظیفه ملی و انقلابی ما کمک به تولید است، گفت: باید از پیشران‌های بخش تولید که مسکن، شرکت‌های دانش بنیان و گردشگری از جمله‌ آنهاست کار را آغاز کنیم‌ چرا که این بخش‌ها قابلیت اشتغال‌زایی برای هزاران نفر را دارد.

دیپلماسی فشرده از غرب تا شرق دور

محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران طی دو هفته بسیار پرکار دیپلماتیک خود، بلافاصله پس از بازگشتش از سفر دوره‌ای اروپا که شامل دیدار و گفت‌و‌گو با مقامات کشورهای نروژ، فنلاند، سوئد و فرانسه می‌شد، از بامداد دوشنبه به چین و پس از آن به ژاپن سفر کرد.
گفتنی است در این بین ظریف که روز جمعه در پاریس با امانوئل ماکرون رئیس‌جمهوری فرانسه دیدار کرده بود، روز یکشنبه سفرش به پکن را به تعویق انداخته و به صورت غیرمنتظره‌ای وارد محل اجلاس سران هفت کشور صنعتی در شهر بیاتریز فرانسه شد. پس از گفت‌و‌گوهایی که میان ظریف و مقامات فرانسوی در جنوب فرانسه صورت گرفت، وزیر خارجه ایران روز دوشنبه به محض ورودش به پکن دو بار با وانگ یی همتای چینی خود دیدار کرد. او که پیش از این در پیامی توئیتری گفته بود که روزهای مهمی در روابط میان ایران و چین در حال رقم خوردن است، پس از دیدارش با وانگ یی به خبرنگاران گفت که هدف اصلی سفرش به پکن را علاوه بر در جریان قرار دادن مقامات چینی از مذاکرات فرانسه، ارائه برنامه ۲۵ ساله روابط درازمدت و راهبردی دو کشور که ظرف هفته‌ها و ماه‌های گذشته مقدار زیادی همکاری و کار مشترک در دستگاه‌های مختلف ایران بر روی آن انجام شده است، اعلام کرد. هر‌چند هنوز جزئیات طرح ظریف از سوی رسانه‌های خبری منتشر نشده است، اما او از طرح یک، جاده یک کمربند چین که احیای جاده ابریشم است، استقبال و تصریح کرد که ایران راه ابریشم جدید را به عنوان آینده منطقه و تعامل جهانی در نظر می‌گیرد.
اهمیت پکن در تحولات پیچیده کنونی
درمورد رایزنی‌های مستمر میان ایران و چین که در طول ماه‌های اخیر نیز افزایش یافته است، کارشناسان شرایط و تحولات کنونی را یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش همکاری دیپلماتیک میان دو کشور اعلام می‌کنند. علاوه بر سیاست خاورمیانه‌ای چین و مراودات اقتصادی و سیاسی این کشور با تهران، اکنون ایران در شرایط کنونی با چند واسطه مشغول تعمیق ارتباطات خود با پکن است. نخست اینکه چینی‌ها به عنوان یکی از شرکای اصلی برجام، نقش مهمی را در احیا و نجات این توافق ایفا می‌کنند و قادر خواهند بود به عنوان یک وزنه در مقابل کاهش تحریم‌های آمریکا به ایران کمک کنند. در همین رابطه موضوع جاده ابریشم جدید که تقریباً ایران از آن کنار گذاشته شده و نیز پیمان شانگهای که قرار است ایران را به عنوان عضو دائمی خود بپذیرد، از جمله مواردی است که در کنار فروش نفت و دور زدن تحریم‌های آمریکا، می‌تواند طی روزها و ماه‌های آینده، سطح مناسبات دیپلماتیک میان تهران و پکن را بیش از گذشته افزایش دهد.
به همین دلیل است که وزیر خارجه چین روز دوشنبه در جمع خبرنگاران و پس از دو دور رایزنی با محمدجواد ظریف، سطح مناسبات میان ایران و چین را راهبردی توصیف کرد.
ژاپن، عبور از کانال سنتی دیپلماسی ایران
از سوی دیگر ظریف که پس از چین، روز گذشته وارد توکیو شده است در دیدارش با تارو کونو وزیر خارجه ژاپن تاکید کرد که هر دو کشور در امنیت بازار انرژی و ثبات در خلیج فارس منافع ویژه‌ای دارند. همتای ژاپنی ظریف نیز از تلاش کشورش برای کاهش تنش‌ها در خاورمیانه سخن گفت و اعلام کرد که قصد دارد در این خصوص گفت‌و‌گوهای صریحی را با ایران داشته باشد.
گفتنی است وزیر خارجه کشورمان که قرار است امروز با شینزو آبه نخست وزیر ژاپن دیدار کند، طی سه ماه گذشته دومین باری است که به این کشور سفر می‌کند. سفر خرداد ماه ظریف به ژاپن در بحبوحه افزایش تنش‌ها در منطقه صورت گرفت و یکی از برآیندهای آن سفر شینزو آبه نخست وزیر ژاپن به تهران بود.
هرچند در آن زمان تحرکات معنادار آمریکا در منطقه، خطر رویارویی مستقیم میان تهران و واشنگتن را افزایش داده بود، اما شینزو آبه در قامت یک میانجی‌ وارد تهران شد و مذاکراتش با مقامات ارشد ایران چند روز در راس اخبار و تحلیل‌های رسانه‌ها قرار گرفت. اگرچه پس از این سفر برخی از محافل خبری خارجی از بی‌نتیجه بودن حضور شینزو آبه در تهران سخن گفتند، اما در این میان ابتکار کاهش چالش‌ها با حضور کشورهایی نظیر ژاپن از جمله اموری است که می‌تواند ساختار قدیمی رایزنی‌های ایران با کشورهای غربی را تغییر دهد.
تا به اینجای قضیه در میان قدرت‌های جهانی معمولاً چین و روسیه در سیاست‌های اعلامی خود از ایران حمایت کرده و در مواقعی نیز با آمریکا و اروپا بر سر فشار علیه ایران همراهی نشان داده‌اند. نمونه این مسئله را می‌توان در سال‌های گذشته و فرآیندی که منجر به صدور قعطنامه 1929 در شورای امنیت سازمان ملل بر علیه ایران شد جست‌وجو کرد.
به همین دلیل بازیگران و وزنه‌های دیگری مانند ژاپن با توجه به جایگاه سیاسی و اقتصادی آنها در مناسبات جهانی، ‌می‌تواند در شرایط کنونی عبور از کانال قدیمی و استفاده از اهرم جدید دیپلماسی برای ایران در رابطه با غرب و حتی منطقه باشد.