کبنانیوز - مقتدی صدر از تکرار تاکتیک کناره‌گیری چه می‌خواهد؟ / قفل مقتدی صدر بر بن‌بست سیاسی در عراق

مقتدی صدر از تکرار تاکتیک کناره‌گیری چه می‌خواهد؟ / قفل مقتدی صدر بر بن‌بست سیاسی در عراق

مقتدی صدر همزمان با استعفای ششم خود از سیاست، با هدف گرفتن مجدد منطقه سبز، قصد دارد خواسته خود مبنی بر انحلال پارلمان و اصلاح قانون انتخابات را به کرسی بنشاند. او نمی‌خواهد بپذیرد که استعفای دسته جمعی نمایندگان‌اش به عامل تضعیف و شکست او تبدیل شده است؛ لذا آن‌چه که اکنون او می‌خواهد تغییر ماهیت نظامی سیاسی‌ای است که بعد از عراق ۲۰۰۳ مستقر شده است

مقتدی صدر، شخص اول صحنه سیاسی عراق در روز‌ها و ماه‌های بعد از برگزاری انتخابات ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱ (۱۸ مهر ۱۴۰۰) در رویه‌ای تکراری، بار دیگر آتش به خرمن تعلیق و بحران سیاسی این کشور زد. مقتدی دیروز –دوشنبه- ۷ شهریور در واکنش به صدور بیانیه آیت‌الله سید کاظم حائری، از مراجع تقلید برای کناره‌گیری از مرجعیت، با صدور بیانیه‌ای کناره‌گیری دائمی خود را از سیاست اعلام کرد.

بیشتر بخوانید:

(ویدئو) درگیری‌های شدید در عراق؛ دست‌کم ۲۰ تن کشته شدند

غروب صدر و آشوب (+ فیلم و تصاویر)

به گزارش کبنا، تنها دقایقی پس از استعفای مقتدی، طرفداران او که طی یک ماه گذشته و به طور مشخص از ۲۷ جولای (۵ مرداد) با صف‌کشی خیابانی، صحن علنی پارلمان را قرق کرده‌ند و به کاخ ریاست جمهوری حمله‌ور شدند. البته ورود طرفداران صدر به منطقه الخضراء به عنوان محل استقرار نهاد‌های دولتی و سکونت اکثریت دولت‌مردان، به وقوع درگیری آن‌ها با نیرو‌های نظامی و امنیتی منجر شد و به سرعت دامنه بحران به دیگر مناطق بغداد نیز گسترش پیدا کرد.
با وجود درخواست‌های مکرر مقام‌های سیاسی عراقی و نیز اعلام مقررات منع آمد و شد در سراسر این کشور، شب گذشته در نتیجه تیراندازی صدری‌ها و نیرو‌های مقابل آن‌ها، بغداد چهره یک شهر جنگ زده را به خود گرفت. پس از گذشت یک شب پرالتهاب و درخواست‌های متعدد برای آرام‌سازی وضعیت، امروز (۸ شهریور) همچنان درگیری‌ها در منطقه سبز ادامه دارد و گزارش‌ها از کشته شدن بیش از ۳۰ نفر و زخمی شدن بیش از ۷۰۰ نفر حکایت دارند.
در این میان، مقتدی صدر مهم‌ترین کاراکتر یا عامل وضعیت متشنج کنونی بوده که البته اعلام شده بود تا توقف خشونت و درگیری‌ها، اعتصاب غذا کرده، امروز (8 شهریور) در کنفرانسی مطبوعاتی در «حنانه» نجف ضمن ابراز ناراحتی بابت تحولات جاری، از حامیان خود و جنبش صدر خواست تا ظرف 60 دقیقه ساختمان پارلمان را خالی کنند و به اعتصاب خود پایان دهند. وی تهدید کرد، اگر ظرف یک ساعت حامیان وی از خیابان‌ها عقب نشینی نکنند از آنها اعلام برائت می‌کند.
هر چند در این کنفرانس مطبوعاتی صدر با وضوح از مواضع خود عقب‌نشینی کرده است اما همچنان برای ناظران سیاسی و نیز عامه مردم این پرسش مطرح است که مقتدی از کناره‌گیری اخیر خود از سیاست که برآیند آن تبدیل شدن بغداد، پایتخت عراق به کانون تشنج و درگیری بود، چه اهدافی را در سر می‌پرواند؟
ششمین کناره‌گیری زیر سایه شخصیت خودشیفته و فزونی‌طلب او
مقتدی صدر متولد ۱۰ مرداد ۱۳۵۳ و فرزند چهارم آیت‌الله «سید محمد صادق صدر» معروف به «صدر ثانی» است که در سال ۱۹۹۹ به همراه دو فرزندش (برادران مقتدی) به دست عوامل رژیم بعث به شهادت رسید. صدر در سال‌های بعد، حضوری پرفراز و نشیب را در صحنه سیاسی کشور عراق داشته است. او در پنج سال اول بعد از اشغال عراق با رهبری نیرو‌های جیش‌المهدی مبارزه با نظامیان آمریکایی را عهده‌دار بود. در سال ۲۰۰۸ پس از انحلال جیش‌المهدی، ورود به عرصه سیاسی و انتخابات را در پیش گرفت. در سال ۲۰۱۰ جریان وابسته به او ۴۰ کرسی، در سومین انتخابات پارلمانی در آوریل ۲۰۱۴ در قالب ائتلاف مستقل احرار ۳۴ کرسی، در انتخابات می ۲۰۱۸ در قالب ائتلاف السائرون ۵۴ کرسی و در نهایت طی پنجمین انتخابات پارلمانی اکتبر ۲۰۲۱ جریان صدر ۷۳ کرسی را از مجموع ۳۲۹ کرسی پارلمان عراق را کسب کرد.
در مقطع کنونی نیز اعلام کناره‌گیری او صحنه سیاسی رخدادی معطوف به‌سابقه است؛ چرا که تاکنون مقتدی صدر در ۶ نوبت کناره‌گیری خود را از سیاست اعلام کرده که مهم‌ترین آن‌ها در سال ۲۰۱۳ و فوریه ۲۰۱۴ بوده است. هر بار صدر تاکید کرده که تمامی نهاد‌ها و موسسات وابسته به خاندان صدر را تعطیل خواهد کرد، اما هر بار با تمرکز و قدرت بیشتر به صحنه سیاست و حکمرانی عراق بازگشته است.
در وضعیت کنونی نیز با وجود متفاوت بودن ماهیت استعفا به دلیل ارتباط آن با کناره‌گیری آیت‌الله حائری از مرجعیت و تأکید امروز -سه‌شنبه- او بر شرعی بودن استعفایش، بخشی بزرگ از ناظران سیاسی بر این باور هستند که او در آینده نزدیک مجدداً تحت بهانه‌ای همانند این‌که طرفداران‌اش از او می‌خواهند یا این‌که عراق به برای مبارزه با فساد نیاز دارد به عرصه باز خواهد گشت.
با این اوصاف، در تحلیل رفتار و تصمیمات مقتدی صدر، می‌بایست به ابعاد روانشناختی و پیشینه کنش‌های سیاسی او اشاره داشت. مقتدی، از نظر روانشناختی شخصیتی خودشیفته (Narcissistic) و نمایشی (Histrionic) است که برای کسب قدرت و جایگاه سیاسی و مذهبی جاه‌طلبی‌ای خاص دارد. او در صورتی که حتی اگر به تمامی خواسته‌های خود دست پیدا کنند؛ حس جاه‌طلبی اش او را به سوی انگیزه مجهول دیگری سوق می‌دهد. مقتدی سخنوری تمام‌عیار، دارای اعتماد به نفس بالا، پرخاش‌گر و سلطه‌جو، عامه‌پسند، یک دنده، سمج و کله شق و در عین حال خوش صحبت و پر حرف است. او دوست دارد در مقام یک رهبر ملی و مذهبی مورد تکریم قرار گیرد و از همین جهت خود را نماینده ملی‌گرایی عراقی و نیز ضدیت با نهاد مرجعیت غیر عربی (عجم) می‌داند.

او طی سال‌های گذشته مواضع ضدونقیضی را اتخاذ کرده و شیفته وارد کردن شوک به دیگران است، تا از این طریق پیش‌بینی‌ناپذیر به نظر برسد. در جریان تصمیم کنونی نیز علت اصلی اعلام کناره‌گیری مقتدی در ارتباط با محتوای بیانیه آیت الله حائری می‌تواند باشد که نقش او را در مقام مرجعیت دینی و رهبری سیاسی رد کرده بود. به نظر می‌رسد مقتدی که ابهت و جایگاه خود را پس از بیانیه آیت‌الله حائری در خطر دیده، دو گزینه بیشتر نداشته است. یکی این‌که بیانیه ایشان را بپذیرد و دیگری پناه بردن به تاکتیک قدیمی استعفا و بازگشت.
مقتدی انتخاب دوم را برگزیده است؛ البته با چاشنی بحران‌آفرینی و پناه بردن به سیاست آشوب. در مجموع، بحران‌آفرینی خودجوش طرفداران صدر تا حد زیادی قابل رد است؛ چرا که آن‌ها بدون اجازه رهبرشان آب هم نمی‌نوشند؛ چه رسد به در دست گرفتن سلاح و جنگ خیابانی؛ بنابراین به جرات تشنج‌آفرینی مقتدی می‌تواند در راستای تلاش او برای باقی ماندن در میدان و عدم پذیرش شکست باشد. اساسا مقتدی مرد سکوت و فراموش شدن در صحنه نیست. در ضمیر ناخودآگاه خود او، در کانون توجهات بودن، مرد نخست بودن، مورد تکریم بودن و حضور در مقام رهبر شماره یک صحنه سیاسی و مذهبی عراق نقش بسته است. شخصیت «نمایشی» و «خودشیفته» مقتدی به وضوح محرک اصلی تحرکات و آشوب‌آفرینی جدید او بوده است.
اهداف مقتدی از اتحاذ تاکتیک تکراری کناره‌گیری
با وجود شرح ماهیت در پیش گرفتن تاکتیک تکراری کناره‌گیری مقتدی، اکنون مساله این است که او از این امر چه اهدافی را دنبال می‌کند؟ یا به عبارت ساده‌تر، مقتدی از تکرار تاکتیک کناره‌گیری چه می‌خواهد؟
در سطح ابتدایی مقتدی صدر همزمان با استعفای ششم خود از سیاست، با هدف گرفتن مجدد منطقه سبز، قصد دارد خواسته خود مبنی بر انحلال پارلمان و اصلاح قانون انتخابات را به کرسی بنشاند. او نمی‌خواهد بپذیرد که استعفای دسته جمعی نمایندگان‌اش به عامل تضعیف و شکست او تبدیل شده است؛ لذا آن‌چه که اکنون او می‌خواهد تغییر ماهیت نظامی سیاسی‌ای است که بعد از عراق ۲۰۰۳ مستقر شده است.
در سطح دوم، مقتدی با بازگشت به استراتژی سابق خود یعنی ایفای نقش اپوزیسیون در شمایل مبارزه با فساد و مفسدان قصد برهم زدن قواعد بازی چارچوب هماهنگی شیعیان به عنوان رقیب اصلی خود را دنبال می‌کند. مقتدی به وضوح می‌داند که در عرصه میدانی توانایی مقابله با نیرو‌های حشدالعشبی را ندارد و به نظر نمی‌رسد او خواهان ورود به صحنه درگیری فراگیر سرایا السلام با این نیرو‌ها باشد؛ لذا تحرکات اخیر او بدین هدف است که از یک سو، از چارچوب هماهنگی شیعیان زهر چشم بگیرد و از سوی دیگر، تصمیمات مورد اتخاذ آن‌ها را برهم بزند.
علی‌رغم تعیین این اهداف طی ساعات و روز‌های آینده این امکان وجود دارد که تحولات بر خلاف باب میل مقتدی رقم بخورد و او به شکست‌خورده سیاست تشنج‌آفرینی خودساخته‌اش تبدیل شود. در واقع، شاید در ششمین تکرار سناریوی استعفا و بازگشت این بار مقتدی به بازنده بزرگ قافیه تحولات تبدیل شود.
مقتدی صدر در کنفرانس خبری خطاب به حامیانش: پارلمان را تخلیه کنید/ عذرخواهی می‌کنم
رهبر جریان صدر عراق امروز سه‌شنبه در کنفرانسی مطبوعاتی در حنانه نجف بابت تحولات جاری ابراز ناراحتی کرد.
به گزارش کبنا، به نقل از الجزیره، مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق در این کنفرانس گفت که از تحولات عراق بسیار ناراحت است و از منتقدان این وضعیت است، چنانکه از انقلاب تشرین نیز انتقاد کرده بود: "انقلابی که با خشونت باشد انقلاب نیست. مردم عراق اولین و آخرین کسانی هستند که از این وضعیت متضرر می‌شوند."
وی گفت: در این درگیری هم قاتل و هم مقتول هردو در یک آتش می‌سوزند. عراق پس از آن که اسیر فساد بود اکنون اسیر خشونت و فساد است. امیدوارم که این اعتراضات مسالمت آمیز و با قلوبی سرشار از عشق به وطن باشد.
وی از نیروهای امنیتی و حشد شعبی و فرماندهی نیروهای مسلح هم بابت بی طرفی در این درگیری‌ها و کمک به حفظ امنیت تشکر کرد.
صدر در این کنفرانس خبری از حامیان خود و جنبش صدر خواست تا ظرف 60 دقیقه ساختمان پارلمان را خالی کنند و به اعتصاب خود پایان دهند. وی تهدید کرد، اگر ظرف یک ساعت حامیان وی از خیابان‌ها عقب نشینی نکنند از آنها اعلام برائت می‌کند.
صدر ادامه داد: جریان صدر یک جریان منضبط و مطیع است و در صورتی که نخواهند پارلمان را تا یک ساعت خالی کنند، از این جنبش تبری می‌جویم.
وی با تاکید بر اینکه ریختن خون شهروندان عراقی حرام است، به شدت از عناصر جنبش صدر انتقاد کرده و گفت حشد شعبی هیچ ارتباطی با آنچه رخ داده، ندارد.

صدر افزود: صرف نظر از اینکه چه کسی این فتنه را آغاز کرده، من از مردم عراق بابت اتفاقاتی که افتاده است، عذرخواهی می‌کنم.
وی همچنین به موضوع استعفایش از عرصه سیاست اشاره کرده و گفت این تصمیم او نهایی است چرا که "شرعی" است.
صدر در خصوص دلیل رخدادهای روز دوشنبه در عراق نیز گفت: اگر گروه‌های سیاسی همانطور که قبلا چندین بار خواسته بودیم منحل میشدند اکنون شاهد این وضعیت نبودیم.
صدر روز دوشنبه اعلام کرد که برای همیشه از سیاست خداحافظی می‌کند.
قفل مقتدی صدر بر بن‌بست سیاسی در عراق
با استعفاي آيت‌ الله سيد کاظم حائري از مراجع تقليد شيعيان عراق از مرجعيت و انتقاد تلويحي او به روند سياسي در اين کشور که به عملکرد مقتدي صدر يکي از رهبران سياسي اين کشور اشاره داشت، مقتدي صدر هم از همه فعاليت‌هاي سياسي خود کناره گيري کرد. اين مساله تحولات سياسي در اين کشور را وارد مرحله پيچده و جديدي کرد که چشم انداز خروج عراق از بحران سياسي را که نزديک به يک سال است در بن‌بست قرار گرفته تيره‌تر نشان مي‌دهد. به دنبال استعفاي اين دو مقام سياسي و ديني، طرفداران مقتدي صدر در بغداد به آشوب‌هاي خياباني رو آوردند و حتي کاخ رياست‌جمهوري عراق را در منطقه سبز بغداد اشغال کردند. بنا به گزارش‌ها تا لحظه تنظيم خبر دستکم دو نفر کشته و ده‌ها تن زخمي شدند. به دنبال اين رويداد مصطفي کاظمي نخست وزير از صدر خواست به طرفدارانش دستور دهد از اماکن دولتي که به اشغال درآورده‌اند خارج شوند. دولت عراق مقررات منع آمد و شد به اجرا گذاشت و جلسات کابينه را به تعليق درآورد. همچنين سفارتخانه‌هاي برخي کشورها به تدابير احتياطي براي حفظ جان کارمندان و شهروندان متبوع خود رو آورده‌اند. از جمله سفارت جمهوري اسلامي ايران نيز از شهروندان کشورمان خواست تا اطلاع ثانوي از سفر به بغداد، کاظمين و سامرا خودداري کنند. با توجه به اين رويدادها چشم انداز امنيت در کشور عراق به ويژه در آستانه راهپيمايي سالانه اربعين به حالت پيچيده‌اي درآمده ‌است. پيش از اين نيز سايه تظاهرات يکي دو ماهه طرفداران مقتدي صدر که با اشغال پارلمان و محاصره دستگاه قضائي اين کشور منجر شده بود، بر پاره‌اي مسائل مربوط به اين کشور و همسايگان سايه افکنده بود. به عنوان مثال اجلاس دوره ششم مقامات ايران و عربستان که قرار بود در سطح ديپلماتيک در بغداد برگزار شود به تعويق افتاده است. شخصيت غير قابل پيش بيني مقتدي صدر که قبلا نيز از همه سمت‌ها و فعاليت‌هاي سياسي‌اش کناره گيري کرده بود، عملا قفل محکمي بر قفل‌هاي قبلي اين کشور زده و اين کشور را در آستانه يک انفجار سياسي قرار داده است که مي‌تواند بر مناسبات داخلي و منطقه‌اي اين کشور نيز تاثير بگذارد.
شایسته‌ترین رهبر برای امت اسلام آیت‌الله العظمی خامنه‌ای است
آیت‌الله سید کاظم حسینی حائری، مرجع تقلید شیعیان عراق دیروز (دوشنبه) در بیانیه‌ای اعلام کرد که به دلیل ناتوانی جسمی و بیماری از مرجعیت تقلید شیعیان انصراف می‌دهد. ‌ایشان در بیانیه‌ای ضمن اعلام تصمیم خود و اینکه نمایندگان‌ایشان دیگر حق دریافت وجوع شرعی را ندارند، مقلدان خود و شیعیان را به تبعیت و اطاعت از آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای دعوت کرده و‌ایشان را شایسته‌ترین فرد برای رهبری امت اسلام دانستند. در بیانیه آیت‌الله حائری همچنین آمده است که هر کسی بخواهد با بهره‌بردن از نام دو شهید صدر میان مردم عراق اختلاف بیندازد و در حالی که فاقد درجه اجتهاد و دیگر شرایط لازم است، بخواهد رهبری شرعی را بر عهده بگیرد، از صدری‌ها نیست. این عالم گرانقدر همچنین در بیانیه خود ادامه حضور اشغالگران آمریکایی در خاک عراق را از بزرگ‌ترین حرام‌ها نزد خداوند دانست. آیت‌الله سید کاظم حسینی حائری (زاده ۱۳۱۷ش) از مراجع تقلید شیعه و از شاگردان سید محمدباقر صدر است. پس از شهادت سید محمدباقر صدر و سید محمد صدر، گروهی از مردم عراق به خصوص حامیان خاندان صدر وی را به‌عنوان مرجع دینی و سیاسی خود برگزیدند. متن بیانیه آیت‌الله سید کاظم حائری به این شرح است: بسم الله الرحیم الرّحیم با حمد بیکران خداوند متعال و با سلام و صلوات بر محمد مصطفی پیامبر رحمت صلوات الله علیه و آله و اهل بیت پاک آن حضرت. لَا یُکَلِّفُ اللهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَ‌ها. خداوند هیچ کس را مگر در حد توانش تکلیف نمی‌کند. بدون شک یکی از مسئولیت‌ها و‌امانتهای مهم در زمان غیبت امام عصر علیه‌السلام این است که فقهای جامع‌الشرایط امور امت مسلمان را بر عهده گیرند. پس از آنکه خداوند توفیق داد در خدمت آیت‌الله العظمى سیّد شهید محمّد باقر صدر (رضوان الله تعالى علیه) شاگردی کنم، این مسئولیت را برعهده گرفتم تا در حد توان اهداف آن شهید بزرگوار را در عراق حسینی علیه‌السلام محقق سازم و اسلام را یاری دهم و از مؤمنان و به ویژه از جامعه عراق در برابر مکر استعمارگران بیگانه حمایت کنم. واضح است که از لوازم عمل به این مسئولیت بزرگ، سلامت جسمی و توان پیگیری مسائل مربوط به امت مسلمان است اما امروزه وضع سلامت من به سبب بیماری و سن بالا مناسب نیست و احساس می‌کنم که مانع انجام وظایفی شده که بر عهده من است. به همین علت اعلام می‌کنم که از این به بعد، این مسئولیت را ادامه نمی‌دهم و همه وکالت‌ها و اجازه‌ها از طرف من یا از طرف دفاتر من و نیز حق دریافت هر گونه حقوق شرعی از طرف وکلاً و نمایندگان به نیابت از من ساقط است. و در پایان باید سخنی از باب سفارش به فرزندان مؤمن خود بگویم؛ یک: بر همه مؤمنان لازم است که از ولیّ، رهبر انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله العظمی سید علی خامنه‌ای (سایه‌اش مستدام) اطاعت کنند. حضرت‌ایشان برای رهبری امت و اداره مبارزه با نیرو‌های ستمگر و مستکبر در این شرایط، شایسته‌تر و بایسته‌ترند، شرایطی که نیرو‌های کفر و شر ضد اسلام محمدی (ص) اصیل هم قسم شده‌اند. دو: به فرزندانم در عراق عزیز چند سفارش می‌کنم: الف- حفظ وحدت و انسجام و اینکه به استعمار و صهیونیسم و مزدورانشان فرصت ندهند که آتش فتنه را شعله‌ور کنند و بدانند که دشمن مشترک آنان آمریکا، صهیونیسم و دنباله‌های آن دو هستند. ب- آزاد‌سازی عراق از هر گونه اشغال بیگانه و از هر نیروی امنیتی یا نظامی بیگانه و به ویژه نیرو‌های آمریکایی که به بهانه‌های مختلف روی سینه عراق چنبره زده‌اند و اینکه اجازه ندهند در عراق یعنی سرزمین مقدسات، بمانند و اینکه ماندن آن‌ها از بزرگ‌ترین حرام‌ها نزد خداوند متعال است. ج- از مسئولان و کسانی که پست‌هایی را برعهده گرفته‌اند، می‌خواهم که به وظایف شرعی خود عمل کنند و به مردم مظلوم عراق یاری رسانند. د- بر همه علما و طلاب و نخبه‌های فرهنگی و نویسندگان است که مردم را آگاه کنند تا دوست را از دشمن بشناسند و منافع واقعی خود را درک کنند. هـ - بر فرزندان دو شهید صدر که رحمت خدا بر آن دو باد، لازم است که بدانند که دوستی آن دو شهید اگر با‌ایمان به روش آن دو در عمل صالح و با پیروی واقعی از اهداف آن دو همراه نباشد، کفایت نخواهد کرد و بدانند که صرف ادعا یا نسبت خویشاوندی به آن دو شهید کفایت نمی‌کند و هر کس تلاش کند به نام آن دو شهید بین فرزندان امت و مذهب تفرقه بیندازد یا به نام آن دو رهبری را بر عهده گیرد در حالی که فاقد درجه اجتهاد و دیگر شرایط قید شده در رهبری شرعی است، در واقع صدری نخواهد بود هرچند چنین ادعای کند یا نسبتی داشته باشد. و- همه مؤمنان را به الحشد‌الشعبی مقدس سفارش می‌کنم و همه باید از آن به عنوان نیرویی مستقل که در دیگر نیرو‌ها وارد نشده است، حمایت و آن را تأیید کنند زیرا همان گونه که بار‌ها تأکید کرده‌ام، کنار دیگر نیرو‌های مسلح عراقی، قلعه محکم و دست توانا برای کسانی است که در پی امنیت و منافع مردم کشور عراقند. ز- باید بعثی‌های جنایتکار و فاسد و مزدوران را از مناصب و مسئولیت‌ها در کشور دور کرد و اینکه به هیچ وجه قدرت در اختیار آنان قرار نگیرد زیرا آن‌ها خیر شما را نمی‌خواهند و به هیچ چیز جز منافع حزبی و خدمت به اربابان استعمارگر و صهیونیست خود و دنباله‌های آن‌ها نمی‌اندیشند.