رشد قیمت‌ها در سال قبل رکوردهای جدیدی را ثبت کرد که با وعده‌ها و شعارهای دولتمردان سیزدهم هم‌خوانی نداشت و با گذشت دو ماه از آغاز سال «مهار تورم؛ رشد تولید» هم به نظر نمی‌رسد تا کنون خبری از مهار تورم شده باشد؛ در عین حال که خودداری بانک مرکزی از اعلام تورم فروردین‌ماه باعث شده حدس و گمان‌هایی درباره بزرگ‌بودن رقم تورم ماهانه و رکوردشکنی مجدد رشد قیمت‌ها در ماه آخر سال پیش مطرح شود؛ این در حالی است که طی چهار سال متوالی منتهی به ۱۴۰۱ نرخ تورم در اقتصاد ایران بالای ۴۰ درصد بوده و بیشترین مدت ماندگاری را در این دوره داشته؛ برای سال جاری هم اگر قرار باشد سیاست‌های کلان اقتصادی در روندی مشابه با سال‌های قبل پیش برود، نرخ تورم بالا خواهد ماند؛ کمااینکه اقتصاددانان معتقدند رشد اقتصادی پایین و تورم بالا محتمل‌ترین سناریوی سال ۱۴۰۲ است.
به گزارش کبنانیوز به نقل از تجارت، مرکز آمار ایران در پنج سال گذشته، در اولین روز ماه جدید، شاخص قیمت مصرف‌کننده در ماه گذشته را منتشر می‌کرد و نشان می‌داد بهای سبد مصرفی خانوار چه تغییراتی را تجربه کرده است. این روند تا روز اول اسفند سال 1401 ادامه داشت و در این روز، مرکز آمار ایران، شاخص قیمت مصرف‌کننده در بهمن‌ماه را منتشر کرد. گزارشی که نشان می‌داد دولت سیزدهم در حال خلق یک رکورد جدید در تورم به ویژه در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌هاست. با وجود این با با آغاز سال جدید و در حالی‌که انتظار می‌رفت نرخ تورم اسفند 1401 اعلام شود، مرکز آمار از انتشار این گزارش خودداری و اعلام کرد با توجه به تحولات اقتصادی، در حال تغییر سال پایه از ۱۳۹۵ به ۱۴۰۰ است. تغییر سال پایه، اقدامی معمول است که مبانی مشخصی دارد و برای نخستین بار هم نیست که در کشور تجربه می‌شود. پیش‌تر، زمانی که هنوز تمامی محاسبات نرخ تورم را رایانه‌ها انجام نمی‌دادند، تغییر سال پایه موجب وقفه‌ای کوتاه در انتشار گزارش‌های رسمی مرکز آمار می‌شد اما چنین وقفه‌ای حداقل در ۵ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. خودداری مرکز آمار از اعلام رسمی نرخ تورم فروردین این گمانه را تقویت می‌کند که دولت تمایلی به انعکاس لجام‌گسیختگی قیمت‌ها در یک گزارش رسمی ندارد. البته در نهایت 17 اردیبهشت‌ماه بود که نرخ تورم گروه‌های کالایی در فروردین 1402 از سوی مرکز آمار ایران اعلام شد.
تورم بانک مرکزی در آغاز 1402: یک قدم تا 70 درصد
در این میان یک منبع مطلع، درباره تورم بانک مرکزی در نخستین ماه سال جاری به اکوایران خبر داده و تورم ماهانه فروردین 1402 را 5.2 درصد اعلام کرد. طبق این آمار، تورم نقطه‌ای در فروردین امسال برابر با 68.7 درصد بوده و در یک قدمی 70 درصد قرار داشته است. تورم در ماه آخر سال گذشته سیر صعودی پیدا کرد؛ شاخصی که به سرعت رشد عمومی قیمت‌ها در هر مقطع از سال پرداخته و ارزیابی می‌کند قیمت کالاها و خدمات در هر زمان چه تغییری داشته است. این متغیر از مهمترین شاخص‌های ارزیابی وضعیت رفاه اقتصادی بوده و تا آخر سال گذشته مسیری صعودی را رقم زد. بانک مرکزی پس از گذشت حدود چهار هفته از پایان فروردین، هنوز آماری از وضعیت تورم فروردین منتشر نکرده است. این در حالی است که یک منبع مطلع به اکوایران تورم ماهانه فروردین را دومین رکورد 10 ماه اخیر اعلام کرده است.
رشد بالای قیمت‌ها در فروردین 1402
تورم ماهانه نخستین ماهِ سال جاری برابر با 5.2 درصد بوده و دومین رکورد را در بازه ده‌ماهه رقم زده است. رشد قیمت‌ها در سال گذشته عمدتا از مسیر قیمت خوراکی‌ها بوده و به نظر می‌رسد همچنان در این ماه نیز سهم بالایی داشته باشد. پیش از این تورم ماهانه اعلام‌شده از سوی مرکز آمار نیز موید همین نکته بوده است. مرکز دیگر اعلام آماری رشد قیمت‌ها در فروردین تورم ماهانه را برابر با 3.7 درصد برآورد کرده بود. با رشد بالای شاخص قیمت مصرف‌کننده در این ماه، رشد نقطه‌ای نیز به رکوردی بی‌سابقه در کشور رسیده است.
رکوردزنی بی‌سابقه در تورم نقطه‌ای
مقایسه نقطه‌ای قیمت‌ها به معنای آن است که سبد مصرفی خانوارها نسبت به موقعیت مشابه خود در سال قبل چه تغییر قیمتی داشته است. برای ارزیابی این متغیر، باید شاخص قیمت مصرف کننده با موقعیت مشابه خود در سال گذشته مقایسه شود. اکنون با ثبت رشد 5.2 درصدی تورم ماهانه در فروردین ماه امسال، شاخص قیمت مصرف کننده به 835.6 می رسد. در این صورت مشاهده می شود تورم نقطه ای بانک مرکزی در این مقطع برابر با 68.77 درصد بوده و از تورم ثبت شده در پایان سال گذشته حدودا 4.9 واحد درصد بالاتر آمده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد این بیشترین تورم نقطه‌ای ثبت‌شده در بازه حداقل 32 سال اخیر بوده است. پیش از این نیز اکوایران، با استفاده از مدل‌های آماری، تورم این مقطع را پیش‌بینی کرده بود. در این مدل با استفاده از شامخ مدیران کل در خصوص قیمت مواد اولیه پیش‌بینی شده بود تورم نقطه‌ای بانک مرکزی به 67.5 درصد برسد که البته فاصله چندانی با رقم واقعی ثبت شده نداشته است.
گذری بر روند تورم طی ۴۵ سال
پیشتر گزارشی توسط بانک مرکزی ایران منتشر شده بود که حکایت از این داشت که اقتصاد ایران طی ۴۵ سال فقط چهار سال تورم تک‌رقمی را تجربه کرده است. اهمیت این گزارش به بررسی روند تورم از سال ۱۳۵۷ تا ۱۴۰۱ مربوط می‌شود. در این گزارش آمده است که متوسط ساده نرخ تورم طی ۴۵ سال مورد بررسی ۲۱.۱ درصد و بیشترین تواتر مربوط به نرخ تورم در بازه ۱۰ الی ۲۰ درصد طی ۲۰ سال بوده است. طی چهار سال متوالی منتهی به ۱۴۰۱ (۱۳۹۸ الی ۱۴۰۱ ) نرخ تورم در اقتصاد ایران بالای ۴۰ درصد بوده و بیشترین مدت ماندگاری را در این دوره داشته است. بالاترین نرخ تورم ایران طی سال‌های ۱۳۵۷ الی ۱۴۰۱ مربوط به سال ۱۳۷۴ و برابر با ۴۹.۴ درصد است که در سال ۱۳۷۵ به ۲۳.۲ درصد کاهش یافت. برای سال جاری هم، به نظر می‌رسد اگر قرار باشد سیاست‌های کلان اقتصادی در روندی مشابه با سال‌های قبل پیش برود، نرخ تورم هم بالا خواهد ماند. تازه‌ترین بررسی به قلم تیمور رحمانی، استاد اقتصاد دانشگاه تهران، نشان می‌دهد که رشد اقتصادی پایین و تورم بالا محتمل‌ترین سناریوی سال ۱۴۰۲ است. پیش‌بینی نهادهای پولی و مالی نیز از تورم حدود ۴۰ تا ۵۰ درصدی حکایت دارد و با احتمال کسری بودجه ۴۰۰ هزار میلیارد تومانی، این گمانه مطرح می‌شود که دولت بار دیگر دست خود را در مقابل بانک مرکزی دراز کند و بنابراین تا زمانی که چاپ پول ادامه داشته باشد، روند تورم هم صعودی خواهد بود، مگر اینکه گشایش‌های سیاسی و اقتصادی در کشور رخ دهد. در حال حاضر خودداری بانک مرکزی از اعلام تورم باعث شده است حدس و گمان‌هایی درباره بزرگ‌بودن رقم تورم ماهانه و رکوردشکنی مجدد رشد قیمت‌ها در ماه آخر سال پیش مطرح شود. رشد قیمت‌ها در سال قبل رکوردهای جدیدی را ثبت کرد که با وعده‌ها و شعارهای دولتمردان سیزدهم هم‌خوانی نداشت. حال بر اساس شواهد و قرائن به نظر می‌رسد در فروردین ماه نیز نرخ تورم به قله‌های جدیدی دست یافته است که دولت تمایل چندانی به اعلام آن ندارد.


 

کبنانیوز