کبنانیوز - تشدید تقابل تهران-واشنگتن؛ چرا حمله به ایران برای آمریکا امکان پذیر نیست؟

تشدید تقابل تهران-واشنگتن؛ چرا حمله به ایران برای آمریکا امکان پذیر نیست؟

کوروش احمدی، دیپلمات سابق گفت: به لحاظ عملیاتی، ظاهراً قصد آمریکا زدن مقر‌های نیرو‌های مقاومت و انبار‌های تسلیحاتی آن‌ها شامل مراکز فرماندهی و کنترل انبار‌های نگه داری موشک و پهباد در خاک سوریه و عراق و از این طریق کاهش توان عملیاتی این گروه‌ها بوده است.

اساسا دولت بایدن در وضعیتی نیست که بخواهد و بتواند حمله خود به اهدافی در خاک ایران را مشروعیت‌بخشی کند و یا جامعه بین المللی را مورد آن قانع سازد. از این منظر، در صورت وقوع حمله از سوی آمریکا، واشنگتن با سیلی از فشارهای منطقه ای و بین المللی رو به رو خواهد شد و موضع و جایگاه آن در سطوح مذکور، تضعیف می گردد. از این رو، دولت آمریکا هنوز بهانه قابل اتکایی جهت حمله به ایران در پی حمله اخیر به نظامیانش در اردن نیافته است.
به گزارش کبنا، تنها اندکی پس از حمله اخیر مقاومت عراق به پایگاه نظامیان آمریکایی درخاک اردن که منجر به کشته‌شدنِ ۳ نظامی آمریکا و زخمی شدن بیش از ۴۰ نفر دیگر شد، تندرو‌های آمریکایی و رقبای سیاسی حزب دموکرات و شخصِ "جو بایدن" رئیس جمهور آمریکا دست به کار شدند و از ضرورت انجام برخی حملات مستقیم از سوی آمریکا علیه اهدافی در خاک ایران سخن گفتند.
استدلال محوری آن‌ها نیز این بوده که ایران بازیگر اصلی و حیاتی در محور مقاومت است و بایستی با این کشور به عنوان حامی مقاومت اسلامی عراق که اخیرا دست به حمله به یک پایگاه نظامی آمریکا در منطقه زده، برخورد شود. برخوردی که در حقیقت هدفِ اصلی و محوری آن اعاده معادله موازنه قدرت در منطقه و در عین حال ترمیم وجهه مخدوش و آسیب دیده آمریکا در عرصه بین المللی است.
در این رابطه، نشریه "پولیتیکو" نیز در گزارشی تاکید کرده که فشار‌های سیاسی و مسائل مرتبط با انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا، وضعیتی را ایجاد کرده اند که در قالب آنها، امکان دارد که بایدن راه و مسیر تقابل با ایران و انجام برخی حملات را در پیش گیرد.
با این همه، اینطور به نظر می‌رسد که به ۳ دلیل عمده و محوری، بعید است که آمریکا دست به ماجراجویی علیه ایران بزند.
۱- چالش استدلالی و اقناعی واشنگتن در حمله به ایران
دولت ایران و به طور خاص وزارت خارجه در مدت اخیر به صراحت اعلام کرده اند که ایران هیچ نقشی در حمله اخیر به پایگاه نظامیان آمریکایی در اردن نداشته و این حمله برونداد بی توجهی‌های آمریکا به هشدار‌های مکرر تهران در مورد نوعِ کنش منطقه‌ای این کشور در جنگ غزه بوده است. البته که شماری از مقام‌های ارشد تیم امنیت ملی و سیاست خارجی آمریکا نیز تاکید کرده اند که هیچ نشانه‌ای دال بر نقش ایران در قالب حمله اخیر به پایگاه نظامیان آمریکایی در اردن نیافته اند.
در این وضعیت، اساسا دولت بایدن در وضعیتی نیست که بخواهد و بتواند حمله خود به اهدافی در خاک ایران را مشروعیت بخشی کند و یا جامعه بین المللی را در مورد آن قانع سازد. از این منظر، در صورت وقوع حمله از سوی آمریکا، واشنگتن با سیلی از فشار‌های منطقه‌ای و بین المللی رو به رو خواهد شد و موضع و جایگاه آن در سطوح مذکور، تضعیف می‌گردد. از این رو، دولت آمریکا هنوز بهانه قابل اتکایی جهت حمله به ایران نیافته است.
۲- تبعات غیرقابل کنترل اقدام علیه ایران برای آمریکا
تئوریسین‌های نظامی آمریکایی همواره تاکید داشته‌اند که در صورتی بایستی دست به اقدام و کنش نظامی علیه بازیگران مختلف در محیط بین المللی زد که آغاز و پایان یک چنین تحرکی برای آمریکا قابل پیش‌بینی باشد. این در حالی است که ماجراجویی آمریکا علیه ایران شبیه به حرکتی است که در صورت وقوع، نقطه پایان آن مشخص نیست و می‌تواند سطح بحران‌ها برای آمریکا در عرصه بین المللی را چند برابر افزایش دهد.
بدون تردیدی ایران می‌تواند خسارات سنگینی را به پایگاه‌های آمریکایی در اقصی نقاط منطقه وارد کند و بازیگران مختلفِ محور مقاومت نظیر حوثی‌های یمنی، حزب الله لبنان، گروه‌های مقاومت عراقی و سوری و غیره، همه دست به کار خواهند شد و صورت حساب‌های سنگینی را پیش روی واشنگتن قرار خواهند داد. این در حالی است که آمریکا حداقل در وضعیت کنونی خاورمیانه که "ویلیام برنز" رئیس سازمان سیا آن را از سال ۱۹۷۳ میلیادی تاکنون وخیم و بی سابقه توصیف کرده، به هیچ عنوان در موقعیتی نیست که بتواند آشوب‌های گسترده در منطقه را تحمل کند.
درست به همین دلیل هم بود که اخیرا مقام‌های امنیت ملی دولت بایدن به صراحت اعلام کردند که به دنبال درگیری گسترده‌تر با ایران نیستند. از این منظر، اقدام نظامی دولت بایدن علیه ایران، با توجه به هشدار‌هایی که تهران تاکنون به طرف آمریکایی داده، می‌تواند به شدت برای دولت بایدن آسیب‌زا و پرهزینه باشد و بر بخت‌های انتخاباتی بایدن و دموکرات‌ها همزمان با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴ آمریکا اثرگذاری منفی را داشته باشد.
۳- عدم تمایل بایدن جهت همراهی با طرح‌های ضدایرانیِ اسرائیل
دولت بایدن به خوبی می‌داند که اسرائیلی‌ها مدت هاست به دنبال کشاندن پای آمریکا به یک جنگ گسترده و فراگیر منطقه‌ای علیه ایران هستند. این خواسته و تمایل آن‌ها پس از آغاز جنگ غزه ابعاد جدی تری را نیز به خود گرفته است. در این چهارچوب، در مدت اخیر و پس از حمله اخیر مقاومت عراق به پایگاه نظامیان آمریکایی در اردن، جریان‌ها و لابی‌های حامی صهیونیست‌ها مانور گسترده‌ای را در حوزه‌های سیاسی و رسانه‌ای به راه انداخته اند تا شاید از این طریق بستر‌های مناسبی را جهت تحریک دولت بایدن برای ماجراجویی علیه ایران ایجاد کنند.
از این رو، دولت بایدن چه قبل از آغاز جنگ غزه و چه پس از آن، به صراحت نشان داده که به هیچ عنوان سعی ندارد در پازل طراحی شده از سوی اسرائیلی‌ها علیه ایران بازی کند. زیرا کنشگری در قالب این پازل در حقیقت به معنای فدا کردن منافع آمریکا به نفع رژیم اسرائیل است.
در این چهارچوب، قوه عاقله نظامِ حکمرانی آمریکا به ویژه در نهاد‌های مهم این کشور همچون کاخ سفید و یا پنتاگون، بیش از آنکه مسائل حزبی و یا منافع اسرائیل را مد نظر داشته باشند، به منافع ملی آمریکا توجه دارند و بعید است که به این راحتی ها، پا در میدانی بگذارند که جز خسارت و چالش برای آمریکا چیزی ندارد.
تنش‌ها میان ایران و امریکا فروکش کرد؟
کوروش احمدی، دیپلمات سابق ایران در نیویورک، در گفتگو با انتخاب، گفت: آنطور که از اظهارات مقامات آمریکایی و کم و کیف حملاتی که دیشب انجام شد، بر می‌آید، آمریکا از یک سو در پی کاهش توانایی‌های گروه‌های شبه نظامی در منطقه بوده و از سوی دیگر ارسال برخی پیام‌های سیاسی و نظامی را هم مد نظر داشته است. به لحاظ عملیاتی، ظاهراً قصد آمریکا زدن مقر‌های نیرو‌های مقاومت و انبار‌های تسلیحاتی آن‌ها شامل مراکز فرماندهی و کنترل انبار‌های نگه داری موشک و پهباد در خاک سوریه و عراق و از این طریق کاهش توان عملیاتی این گروه‌ها بوده است. یکی از مقامات نظامی سابق آمریکا به نیویورک تایمز گفته شده است که راه تدارکاتی ایران از طریق عراق و سوریه نیز یکی از اهداف عملیات دیشب بوده است.
·*به نظر می‌رسد این حملات نقطه اوج خود را گذرانده، اما به طور کلی تنش‌های این چنینی را تمام شده می‌دانید یا منطقه از این پس وارد صحنه جدیدی می‌شود؟
·محتمل است که این ماجراجویی‌ها تمام شده باشد، محتمل هم هست که تمام نشده باشد. هنوز روشن نیست. تا آنجا که به اظهارات مقامات آمریکایی بر می‌گردد، آن‌ها در سطوح نظامی و سیاسی با تأکید گفته‌اند که حملات دیشت نخستین مرحله از این عملیات بوده، و به اصطلاح "در زمان و مکان مورد نظرشان" طی روز‌ها، هفته‌ها و ماه‌های آینده ادامه خواهد داشت. ممکن است هدف آمریکا این باشد که گروه‌های شبه نظامی را در وضعیت بلاتکلیفی و فلج عملیاتی قرار دهند و شرایطی را که طی حدود یک هفته گذشته حاکم بوده یعنی شرایط تخلیه مقر‌ها و تعلیق و توقف عملیات تداوم دهند. شاید احتمال بیشتر این باشد که آمریکا برای تداوم وضعیت تعلیق و بلاتکلیفی گهگاه عملیاتی را انجام دهد، اما شاید عملیات آینده به وسعت عملیات دیشب نباشد.
عامل مهم دیگر این است که سری عملیات مرحله اول تا چه حد از نظر برنامه ریزان نظامی آمریکا موفقیت‌آمیز بوده است. سخنگویان نظامی ادعا کرده‌اند که اگر چه هدف‌ها با دقت‌زده شده‌اند، اما لازم داشته‌اند که در روشنایی روز ارزیابی دقیقی در این مورد داشته باشند. لذا، عامل دیگر در ارتباط با تداوم عملیات می‌تواند، میزان دقت عملیات جمعه شب باشد. به هر حال، مشکل می‌توان در این مقطع زمانی در این مورد حدس و گمان درستی داشت، چون صرف نظر از ابعاد نظامی عملیات، ابعاد روانی و سیاسی قضیه هم مهم است.
راهبرد ایران را در این ماجرا چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فکر می‌کنم ایران از ابتدای این دور اخیر تنش واکنش درستی داشته است. در اولین قدم سخنگویان ایرانی تأکید داشتند که ایران در حمله به پایگاه آمریکا در اردن دخالتی نداشته است. همچنین تلاش شد که روشن شود که کنترل گروه‌های شبه نظامی در دست ایران نیست و آن‌ها به انتخاب خود عمل می‌کنند. نکته دیگری که مورد تأکید مقامات ایرانی بود تصریح بر پاسخ گویی ایران در صورت حمله به اهدافی در داخل خاک ایران بود. شاید برداشت مقامات آمریکایی از مجموعه این اظهارات این بوده که ایران واکنشی به حمله به گروه‌های شبه نظامی در منطقه نشان نخواهد داد و خطر گسترش جنگ وجود نخواهد داشت. برخی نیز حدس و گمان داشته‌اند که شاید ایران در ارتباط با صدور بیانیه کتائب حزب الله که طی آن اعلام شد که این گروه حملات به اهداف آمریکایی در منطقه را موقتاً به حال تعلیق درآورده، دخالت داشته و گروه مذکور را به این کار تشویق کرده بود. شایعاتی که طی روز‌های اخیر در رسانه‌های خارجی در مورد حضور فرمانده نیروی قدس در عراق مطرح بود به این حدس و گمان‌ها دامن می‌زد. به هر حال، روشن است که ایران کوشید تا مانع گسترش و عمیق شدن بحران ناشی از کشته شدن سه سرباز آمریکایی شود و این سیاست درستی بود. البته در آینده لازم است که مقامات ایرانی یک بررسی مجددی نیز در این مورد که آیا عملیات نظامی می‌تواند کمکی به پیشبرد اهداف در منطقه بکند یا لازم است که تأکید بر روی اقدامات سیاسی و دیپلماتیک و اقتصادی و ... باشد، انجام دهند. به عبارت دیگر باید بررسی شود که آیا حملاتی مانند آنچه که مثلاً طی ۴ ماه گذشته متوجه مقر‌های آمریکایی در منطقه شد، می‌تواند در نهایت به تحقق اهداف محور مقاومت کمک کند یا خیر.
ایا احتمال هماهنگی پیش از حمله وجود داشته است؟
·قطعاً داشته است و انجام هم شده است. مقامات آمریکایی می‌گویند که قبلاً شروع عملیات را به دولت عراق اطلاع داده‌اند. آن‌ها همچنین مخفی نمی‌کنند که قصدشان کاهش تلفات بوده است.
البته شبه نظامیان و نیز مقامات نظامی ایران در سوریه از بعد از کشته شده سه سرباز آمریکایی اطلاع داشته‌اند که حملاتی در پیش خواهد و حتماً تدابیر لازم را برای جلوگیری از تلفات انسانی انجام داده بودند.
هدف اصلی واشنگتن به طور کلی چه بود؟
هدف آمریکا آنطور که اعلام کرده‌اند در درجه اول احیای نوعی بازدارندگی برای نیرو‌هایشان در منطقه بوده است. آمریکا بیش از ۴۰ هزار سرباز در منطقه دارد و تقریباً در تمامی کشور‌های منطقه حضور نظامی دارند. برخلاف تصوراتی که چند سال پیش و در چارچوب چرخش به سمت شرق آسیا و مهار چین مطرح بود، در این اواخر بیشتر از گذشه قطعی شده است که آمریکا قصد خروج از خاورمیانه را ندارد. حداقل مادام که تهدیداتی را متوجه خود در منطقه می‌داند، چنین کاری نخواهد کرد. در نتیجه آن‌ها دنبال این هستند که نوعی از بازدارندگی با هدف بازداشتن نیرو‌های مخالف از اقدام نظامی علیه نیرو‌هایشان در منطقه را داشته باشند. به نظر نمی‌رسد که اسرائیل در این قضیه نقش فعالی داشته است. یکی از اهداف اصلی اسرائیل طی سال‌های اخیر کشاندن آمریکا به جنگ با ایران بوده است و در این رابطه قطعاً از این برخورد جاری بین آمریکا و گروه‌های ضد اسرائیلی خشنود هستند. در کنار این مسائل، قطعاً سیاست داخلی در آمریکا هم مهم است. در سال انتخابات، دولت بایدن نمی‌تواند حملات و انتقادات تند حزب رقیب در مورد بی عملی در برابر دشمنان در خاورمیانه را نادیده بگیرد. همزمان و به همین دلیل سیاست داخلی و انتخابات پیش رو، دولت بایدن از درگیر شدن در یک جنگ همه جانبه درمنطقه نیز که موجب افزایش قیمت نفت و تلفات زیاد بین سربازان آمریکایی شود، نیز ابا دارد؛ لذا عملیاتی در حد وسط را مطلوب می‌داند که نمونه‌ای از آن را در جمعه شب دیدیم و محتمل است که کار با همین فرمان پیش رود.
*نکته اخر
نکته آخر و مهم این بود که در عملیات جمعه شب از هواپیما‌های استراتژیک دور پرواز B-۱-B استفاده شد. این هواپیما‌ها برای این منظور از مقر اصلی‌شان در ایالت تگزاس آمریکا به سمت منطقه پرواز کردند و پس از توقفی در یک پایگاه آمریکایی در انگلیس و دریافت سوخت در هوا از طریق تنگه جبل الطارق و دریایی مدیترانه به منطقه رسیدند. ظاهراً استفاده از این هواپیما‌ها و مسیر مورد اشاره به این دلیل انجام شد که آمریکا ناچار از دریافت اجازه عبور از دیگر کشور‌ها و نیز اجازه انجام عملیات از دولت‌های منطقه که میزبان پایگاه‌های آمریکایی در منطقه هستند، نشود. محتمل بود که با توجه به جنگ غزه و مشکلات سیاسی، کشور‌های منطقه اجازه استفاده از فضای خود و نیز از پایگاه‌های آمریکا در قلمرو خودشان را ندهند. سخنگویان نظامی آمریکا همچنین گفته‌اند که هدف دیگر این بوده که از امکانات نظامی‌شان در منطقه برای مواجهه با واکنش‌های احتمالی یا عملیات بعدی استفاده کنند. همچنین، احتمالاً آمریکا بی میل نبوده که از این فرصت برای نمایش قابلیت‌های این هواپیما‌ها که گویا می‌توانند از مبداء پایگاهشان در تگزاس در هر نقطه جهان عملیات انجام دهند، استفاده کند