بار دیگر منبر و عاشورا

کبنا ؛شروع ماه محرم‌الحرام در ایران و بسیاری کشورهای شیعی دیگر، حکایتی همیشگی و دائمی را به دنبال دارد. در و دیوار شهرها و روستاها آکنده از نشانه‌ها و نشان‌های هیات‌ها و دستجات عزاداری شده و کشور سیاه‌پوش می‌شود. آیینی دیرباز که سابقه‌ای چند قرنی در ایران داشته و علاوه بر وجوه آیینی و سنتی‌اش، به عنوان تریبونی جدی برای اصحاب منبر و وعظ و خطابه محسوب می‌شود.
دهه اول محرم فرصتی است تا منبری‌ها و ـ در این سال‌های اخیر مداحان ـ از تریبون‌های مجالس عزاداری استفاده کرده و موضوعات مختلف سیاسی و اجتماعی را هم در این مراسم و آیین مطرح کنند. گرچه پرداختن به چنین موضوعاتی حداقل تا یک سده پیش سابقه نداشت و بیشتر عزاداری‌ها به سبک و خواسته پادشاهان صفوی، تنها به ذکر مصیبت بسنده می‌کردند، اما طی یکصد سال گذشته، پرداختن به مسائل متنوع و متکثر سیاسی در منابر عزاداری به جزئی جدایی‌ناپذیر از مجالس عزا بدل شده است. از آن‌جا که ماهیت جنبش عاشورا و حرکت امام سوم شیعیان، واجد وجوه سیاسی و اجتماعی فراوانی بود و تاثیرات شگرفی بر پیکره سیاست‌ورزی جهان اسلام در آن روزگار و حتی تا مدت‌ها پس از واقعه داشت، به نظر می‌رسد سیاست‌زدایی از مجالس مرتبط با آن نه امکان عقلی داشته و نه شرط انصاف و عدالت باشد. 
از این رو، به سادگی می‌توان پذیرفت که اهل منبر با هر گرایشی که داشته باشند، موضوعات سیاسی و اجتماعی را به عنوان یکی از ارکان مباحث مطرح در جلسات مورد توجه قرار دهند. اما در این میان نباید فراموش کرد که در واقعه طف بیش و پیش از هر چیز ماهیت اخلاق در دو سوی آن مورد توجه بوده است.
به تعبیر برخی از اهل عرفان، صحنه عاشورا صحنه تقابل اخلاق و بی‌اخلاقی و شرافت و بی‌شرمی بوده است. اگر این تعبیر پذیرفته شود، نمی‌توان و نباید از مجالس و منابر عاشورایی انتظار و توقع رفتار، کنش، کردار و ادبیاتی خارج از چارچوب‌های پذیرفته‌شده اخلاقی داشت. 
چه این‌که در این صورت آن‌چه در مجالسی از این دست ذبح می‌شود حقیقت عاشورا و نهضت حسینی است.
موضوعی که متاسفانه طی سال‌های اخیر و با ازدیاد هیات‌ها و مجالس عزاداری و شیفت محتوای آن‌ها از وعظ و خطابه به سوگواری و مرثیه‌سرایی، مورد بی‌مهری واقع شده و کمترین توجهی به آن نمی‌شود. 
کار در این مجالس به جایی رسیده است که مداحی به خود اجازه می‌دهد در مراسمی با نام حسین ابن علی (ع) انواع «فحاشی»ها، «هتک حرمت‌»ها و حتی در آخرین نمونه‌های آن «تهدید به حذف فیزیکی» را داشته باشد.
چنین رفتاری که متاسفانه با خلط موضوع «منبر سیاسی» با «منبر حزبی» به عنوان دستاویزی برای «ارباب قدرت» تلقی می‌شود، بسیاری از بن‌مایه‌های «اعتقادی» و مبانی «معرفتی» مخاطبان که غالب آن‌ها از گروه‌های جوان جامعه هستند را نشانه می‌رود. 
در حقیقت منبری‌ها و مداحانی که با سوءاستفاده از فضای احساسی، عاطفی و هیجانی مجالس عزاداری در این ایام خاص، مقاصد و مطامع سیاسی گروه و دسته و جناح خود را به عنوان اصول مسلم مذهبی ترویج و تبلیغ کرده و نهضت عاشورا را چون ابزاری برای نیل به قدرت مورد توجه قرار می‌دهند. حال آن‌که اساس نهضت عاشورا در تعارض و تقابل با چنین رویکردهایی تعریف شده و نگرش و کردار یاران عاشورایی، تضادی جدی با منفعت‌طلبی داشته است.
در چنین هنگامه‌ای است که علاقه‌مندان به امام حسین (ع) و یاران دیرپای هیات‌های عزاداری سیدالشهدا، باید با دقت‌نظر ویژه و خاص به موضوع بپردازند و زمینه را برای سوءاستفاده عده‌ای منفعت‌طلب از بین ببرند. اقدام این گروه علاوه بر مصادره به مطلوب نهضت عاشورا، آسیب‌هایی جدی بر پیکره اسلام واقعی و حقیقت ناب دین مبین اسلام وارد می‌آورد.
ابزار قرار دادن عاشورا همان کاری است که بنی عباس نهایت سوءاستفاده از آن را داشتند و در مسیر رسیدن به قدرت و مطامع دنیوی خود تا توانستند از این ابزار بهره گرفتند.
لذا نباید اجازه داد تا بار دیگر و برای چندمین نوبت نهضت عاشورا و حسین ابن علی (ع) قربانی زیاده‌خواهی‌ها، منافع جناحی و گروهی و باندبازی شود.
امام حسین (ع) به همه شیعیان و بلکه به تمام ایرانیان تعلق دارد و درس نخست آن هم مقابله با ظلم ـ به هر شکل و در هر قالبی ـ بوده است. حسین! به مردم آموخت که می‌توان و می‌شود با رعایت اصول اخلاقی و انسانی و در کمال مظلومیت و حتی جان دادن در مسیر اعتقاد و عقیده و باور، پیروز و سربلند و تاریخ را به شکلی دیگر نوشت. بر ماست که از حسین بیاموزیم و از مقابله با راه و منش و روش او بپرهیزیم.