سهم زنان در عرصه علم و فناوری / بین عرصه عمل و نظر شکاف وجود دارد

کبنا ؛رئیس انجمن ترویج علم ایران درباره آمار مخترعان ایرانی در سال ۹۸ و جایگاه زنان در این آمار گفت: آمار مخترعان ایرانی که از سوی سازمان مالکیت صنعتی ارائه می‌شود، نشان می‌دهد امسال، ۱۰۳۱ تقاضای اختراع از سوی زنان وجود داشته که فقط ۲۷ اختراع ثبت شده است. این در حالی است که تقاضای ۷ هزار و ۹۰۵ ثبت اختراع از سوی آقایان بوده که ۲۵۴ اختراع ثبت شده است. ۱۵۲۰ اختراع به صورت مشترک از سوی زنان و مردان بوده که ۱۰۶ مورد ثبت شده است. این آمار این واقعیت را نشان می‌دهد که علی‌رغم این که در حوزه تحصیلات زنان و دختران ایرانی جایگاه خوبی دارند؛ اما بین عرصه عمل و نظر شکاف وجود دارد.
دکتر اکرم قدیمی، درباره روز جهانی زنان و دختران در علم اظهار کرد: مناسبت­‌های بین‌­المللی فرصتی برای بسیج جامعه جهانی در راستای رفع چالش‌­ها هستند،  از سال ۲۰۱۵ مجمع عمومی سازمان ملل ۱۱ فوریه مصادف با ۲۲ بهمن ماه را با هدف افزایش مشارکت بیشتر زنان و دختران در عرصه‌­های علمی و توانمندسازی زنان و دختران در علم، "روز جهانی زنان و دختران در علم" نامگذاری کرده است.
وی با بیان این که آموزش یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های سرمایه‌ انسانی تلقی می‌شود، گفت: آموزش از یک‌سو بهره‌وری و توان نیروی کار را افزایش می‌دهد و از سویی دیگر انتشار دانش را تسهیل می‌کند. در این میان توجه به آموزش عالی به عنوان یکی از ارکان مهم توسعه علمی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.  با توجه به اینکه زنان نیمی از جمعیت جامعه را تشکیل می‌دهند و یکی از بازوان مهم توسعه‌ کشورها هستند، نباید از نقش آنان در رسیدن به این مهم غافل شد.
قدیمی افزود: پس از انقلاب اسلامی شاهد ارتقای آموزش عالی در تمام ابعاد به‌ویژه حضور و مشارکت رو به رشد زنان هستیم. تعداد دانش‌آموختگان زن در تمام رشته‌های دانشگاهی کشور یکسان نیست و در برخی رشته‌ها مشارکت پررنگ‌تری به چشم می‌خورد. بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، درصد دانش‌آموختگان زن ایرانی نسبت به مردان در رشته‌های فنی و مهندسی و علوم پایه از رقم قابل توجهی در مقیاس جهانی برخوردار است و رتبه‌ ایران را در جایگاه برتری نسبت به کشورهای منطقه و حتی کشورهای توسعه‌یافته‌ جهان قرار می‌دهد. از نظر تعداد تحصیل‌کرده‌های خانم، جایگاه خوبی داریم و باید از این سرمایه‌ها به نحو احسن استفاده کنیم.
وی با اشاره به آمار مخترعان ایرانی در سال ۹۸ گفت: آمار مخترعان ایرانی که از سوی سازمان مالکیت صنعتی ارائه می‌شود، نشان می‌دهد در سال ۹۸، ۱۰۳۱ تقاضای اختراع از سوی زنان وجود داشته که فقط ۲۷ اختراع ثبت شده است. این در حالی است که تقاضای ۷ هزار و ۹۰۵ ثبت اختراع از سوی آقایان بوده که ۲۵۴ اختراع ثبت شده است. ۱۵۲۰ اختراع به صورت مشترک از سوی زنان و مردان بوده که ۱۰۶ مورد ثبت شده است. این آمار این واقعیت را نشان می‌دهد که علی‌رغم این که در حوزه تحصیلات زنان و دختران ایرانی جایگاه خوبی دارند، اما بین عرصه عمل و نظر شکاف وجود دارد. به طور کلی، روند حضور زنان در آموزش عالی مثبت است؛ اما میزان اشتغال آنان اندک است.
معاون پژوهش و فناوری مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در پاسخ به سوالی درباره چالش‌های فعالیت زنان در عرصه‌های علمی، گفت: چالش زنان در عرصه های علمی، جهانی است. در پاسخ به همین چالش‌ها است که در سال ۲۰۱۵ مجمع عمومی سازمان ملل امروز ۱۱ فوریه را به عنوان روز زنان و دختران در علم نامگذاری کرد. در قرن بیستم بود که زنان رسما در عرصه‌های علمی حضور یافتند.
وی افزود: آمارهای جهانی نشان می‌دهد کمتر از ۳۰ درصد پژوهشگران جهان زن هستند و درصد کمی از زنان حوزه‌­های فنی مهندسی و ریاضیات را برای فعالیت انتخاب می‌کنند.
قدیمی درباره آمار جهانی در خصوص مشارکت زنان در فعالیت‌های علمی، گفت: حضور زنان در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات سه درصد، علوم طبیعی و ریاضی پنج درصد و مهندسی هشت درصد است. این شکاف جنسیتی باعث شده تا جامعه جهانی برای  این رفع این چالش روزی را به نام "زنان و دختران در علم" نام‌گذاری کند تا  از سرمایه انسانی نیمی از جهان برای دستیابی به توسعه پایدار بتوان گام‌های مهمی در راستای توانمندسازی زنان و حضور موثر آن‌ها در جامعه علمی برداشت.
رئیس انجمن ترویج علم ایران تصریح کرد: روز جهانی "زنان و دختران در علم"، اهمیت حضور زنان و دختران در عرصه‌های علم و فناوری را به جامعه جهانی یادآوری می­‌کند تا زمینه‌های مشارکت فعال زنان را در عرصه­‌های علمی فراهم کنند؛ زیرا دستیابی به توسعه پایدار بدون مشارکت زنان غیرممکن است.