یک دیپلمات عرب: توافق ایران و عربستان، یک صلح سرد خواهد بود / تحلیلگر نزدیک به ریاض: این توافق برای ما برد-برد است

«پنج ماه پیش، ایالات متحده هواپیما‌های جنگی خود را بر فراز خلیج فارس به پرواز درآورد تا از خطر حمله قریب الوقوع ایران علیه عربستان سعودی جلوگیری کند که نشانه تشدید تنش‌ها بین قدرت‌های رقیب در خاورمیانه بود.»
به گزارش کبنا نیوز، روزنامه انگلیسی «فایننشال تایمز» نوشت: پنج ماه پیش، ایالات متحده هواپیما‌های جنگی خود را بر فراز خلیج فارس به پرواز درآورد تا از خطر حمله قریب الوقوع ایران علیه عربستان سعودی جلوگیری کند که نشانه تشدید تنش‌ها بین قدرت‌های رقیب در خاورمیانه بود.
در ادامه این مطلب آمده است:، اما روز جمعه، واشنگتن محتاطانه به موج کشور‌های عربی در استقبال از اعلام موافقت ریاض و تهران برای احیای کامل روابط دیپلماتیک پیوست.
این تغییر بسیاری را در سراسر خاورمیانه غافلگیر کرده است. برای سال‌ها عربستان سعودی و ایران دشمنان سرسخت در طرف‌های متضاد درگیری‌ها بودند و یکدیگر را به خاطر ایجاد بی‌ثباتی سرزنش می‌کردند. به نظر می‌رسد که تغییر دهنده بازی، چین بوده است، کشوری که بزرگترین خریدار نفت خام عربستان و ایران و یکی از معدود قدرت‌های بزرگی ست که روابط خوبی با هر دو کشور دارد.
یک فرد آشنا با نحوه تفکرات ریاض گفت: «سعودی‌ها هنوز در مورد آنچه در عمل محقق خواهد شد، محتاط هستند. اما آن‌ها می‌خواهند به هر وسیله ممکن روابط را بهبود بخشند و به وضوح کارت چین را فرصت خوبی برای حمایت از توافق می‌دانستند، به گونه‌ای که ایران به دلیل روابطش با پکن تمایل به اجرای آن داشته باشد.»
مقامات ارشد امنیتی عربستان سعودی و ایران در اوایل سال ۲۰۲۱ گفتگو‌های مستقیمی را برای ترمیم روابط آغاز کرده بودند. اما به نظر می‌رسد این تلاش‌های دیپلماتیک که توسط عراق و بعداً عمان تسهیل شده بود، سال گذشته شکست خورد.
تهران قدرت‌های خارجی، از جمله عربستان سعودی را برای دامن زدن به ناآرامی‌ها مقصر دانست. در ماه نوامبر، مقامات آمریکایی ارزیابی خود را از حمله احتمالی ایران به پادشاهی مطرح کردند. جمهوری اسلامی به ویژه از «ایران اینترنشنال» که تهران معتقد است توسط ریاض تامین مالی می‌شود، خشمگین بود.
حتی زمانی که دو کشور با یکدیگر مذاکره می‌کردند، مقامات سعودی انتقاد می‌کردند که در حالی که ایران برای بازگشایی سفارتخانه‌های مربوطه فشار می‌آورد، در مورد رسیدگی به نگرانی‌های اصلی ریاض جدی نیست: یعنی استفاده از نفوذ تهران بر حوثی‌ها در یمن برای کمک به پایان دادن به جنگ و توقف حملات موشکی و پهپادی گروه شیعه زیدی علیه سعودی.
شخص آشنا با تفکر عربستان سعودی می‌گوید، نقش چین به عنوان یک واسطه و تضمین‌های آن به ریاض «یک فاکتور متفاوت بود که سبب شد توافق بدست آید.»
این شخص گفت که این «نشانه‌ای از دور شدن سعودی از غرب نیست» و افزود: «فقط ماجرا این است که چین مایل به ایفای نقش صلح آمیز است و عربستان تمایل دارد هر کسی در این رابطه کمک کند.»
در تهران، این توافق به عنوان اتفاقی موفقیت آمیز مورد استقبال قرار گرفت، زیرا ایران به دنبال توسعه روابط منطقه‌ای خود برای خنثی کردن فشار فزاینده غرب است و مقامات گفتند که این توافق کاهش نفوذ ایالات متحده را برجسته می‌کند.
ریاض مدت‌هاست ایران را به تامین فناوری موشکی و پهپادی برای حوثی‌ها متهم می‌کند که آن‌ها از زمان مداخله سعودی در جنگ داخلی یمن در سال ۲۰۱۵، از آن برای انجام صد‌ها حمله علیه شهرها، فرودگاه‌ها و زیرساخت‌های نفتی عربستان استفاده کرده‌اند.
اما به گفته دیپلمات ها، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در مورد خروج از جنگ در یمن جدی‌تر شده است، زیرا دولت او، برنامه‌های بلندپروازانه‌ای را برای بازنگری در اقتصاد، از جمله توسعه پروژه‌های گردشگری عظیم در منطقه دریای سرخ پیش می‌برد.
شاهزاده محمد مداخله عربستان در یمن را در سال ۲۰۱۵ رهبری کرد و معتقد بود ایران در حال دامن زدن به درگیری در حیاط خلوت سعودی است. اما او دو سال پیش شروع به تعدیل لحن خود کرد و گفت که می‌خواهد «رابطه خوب و مثبتی» با جمهوری اسلامی برقرار کند.
پس از اعلام این توافق در روز جمعه، شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی گفت: «کشور‌های منطقه یک سرنوشت دارند.»
او در توییتر گفت: «این امر باعث می‌شود که ما با هم برای ایجاد مدل‌هایی برای رفاه و ثبات کار کنیم.»
علی شهابی، تحلیلگر سعودی، مدعی شد که توافقات با ایران معمولاً «ارزش کاغذی که روی آن نوشته می‌شد هم ندارد. اما از آنجا که [این] توافق با چین است، به همان اندازه که تعهدی در قبال عربستان سعودی است، تعهدی در قبال چین هم به حساب می‌آید.»
وی افزود: «این یک توافق برد-برد برای ما است. یا آن‌ها را مجبور به تغییر رفتار می‌کنیم، یا وجهه خود را جلوی چین از دست می‌دهند.»
اکنون تمرکز به سمت یمن برخواهد گست، جایی که امید است این توافق بتواند به فاجعه پایان دهد.
آتش بس از آوریل گذشته برقرار است و دیپلمات‌ها می‌گویند پیشرفت‌هایی در مذاکرات صلح حاصل شده است.
احمد نقی، تحلیلگر یمن در اندیشکده گروه بحران گفت: ما می‌توانیم شاهد تنش‌زدایی در لایه منطقه‌ای درگیری در یمن باشیم [اما]این یک درگیری چند لایه و با علل داخلی و منطقه‌ای است این فقط یک جنگ نیابتی نیست.
دیپلمات‌ها و تحلیلگران همچنین هشدار می‌دهند که عمق بی‌اعتمادی بین عربستان سعودی و ایران سبب می‌شود که با تنش‌زدایی ناآرام مواجه باشیم.
یک دیپلمات عرب گفت: «این توافق، یک صلح سرد خواهد بود، عربستان و ایران هرگز صلح واقعی نخواهند داشت. تنش‌ها کاهش خواهد یافت و اوضاع کمی بهتر خواهد شد. اما این موضوع، تحولات پنهان را متوقف نمی‌کند. هر دو طرف در گذشته نشان داده‌اند که اگر تحریک شوند، ممکن است واکنش‌های عجولانه نشان دهند.»