دمشق در مسیر سقوط / فروپاشی رژیم اسد چه تاثیری روی ایران می‌گذارد؟ / سرنوشت بشار؟ شاید در کافه عربی‌های ولنجک روزگار بگذراند!

به گزارش کبنا، رویداد 24 نوشت: فرایند پیشروی مخالفان اسلام‌گرای رژیم بشار اسد چنان سریع است که اغلب ناظران را متعجب کرده است. در این شرایط که سقوط رژیم بشار محتمل به نظر می‌رسد سئوال این است که آینده خاورمیانه در نبود احتمالی اسد در قدرت چگونه خواهد بود؟ تحولات کنونی در چه بستری اتفاق افتاده‌اند؟ و آیا می‌توان وضعیت کنونی را یک شکست برای سیاست منطقه‌ای ایران به شمار آورد؟ محمد بیات، کارشناس مسائل خاورمیانه، معتقد است که تحولات سوریه روز‌به‌روز در حال تغییر است و نمی‌توان یک تحلیل واحد درباره آن داشت اما نشانه‌ها گویای احتمال سقوط دمشق است. او می‌گوید: «صحبت کردن درباره آینده سوریه، روز‌به‌روز تحلیل متفاوت می‌خواهد. هر روز تحولات جدیدی شکل می‌گیرد و به ثبات نرسیده است. ۵ روز قبل تصورات بر این بود که تحریرالشام نهایتاً حلب را بگیرد و با پشتیبانی ترکیه به سوی نیرو‌های اسد برود. الان نیروهای تحریرالشام وارد حمص شده‌اند، درعا را تسخیر کرده‌اند و حتی صحبت از تسلط بر السبیدا هستند که پیش از این به عنوان پایگاه اجتماعی اسد شناخته می‌شدند. در حال حاضر هدف‌گذاری معارضین سوری طبق مصاحبه‌ی اردوغان، بر سر این است که به دنبال تسخیر دمشق هستند. با توجه به فروپاشی ارتش سوریه، به این نتیجه رسیده‌اند که پیشروی به سمت دمشق هم امکان‌پذیر است.»
این کارشناس خاورمیانه درباره آینده سوریه بعد از سقوط احتمالی رژیم بشار اسد می‌گوید: «گزینه تجزیه و مذاکره، درصورتی است که مقاومتی از سوی جیش الوطنی ببینیم اما وقتی هیچ پایداری وجود ندارد و نیرو‌های معارضه به راحتی به سوی جنوب پیشروی می‌کنند، این گزینه از روز میز حذف می‌شود. دمشق عملاً در محاصره است و بشار اسد دیر یا زود قدرت را واگذار می‌کند؛ البته اگر در روز‌های آینده اتفاق خاصی از سوی ایران و روسیه به وجود آید که مسیر حرکت کند شود. در غیر این صورت باید خود را آماده کنیم که با دولت جدید سوریه روابطمان را تنظیم کنیم.»
آینده ایران و معارضین
او معتقد است که ایران با گروه‌های اخوانی در سوریه مواجه است که نگاه مثبتی به ایران ندارند اما کماکان مسیر ارتباطی نظامی ایران و حزب الله برقرار خواهد ماند. او می‌گوید: «ما با یک سری جریان اسلا‌م‌گرا با رگه‌های اخوانی و سلفی مواجه هستیم. به دلیل دوران جنگ داخلی سوریه اصلاً نگاه مثبتی به ایران ندارند اما از توانایی‌های ایران آگاه‌اند و می‌دانند که ایران می‌تواند وضعیت سوریه را شبیه لیبی کند. در عین حال ترکیه و قطر هم می‌توانند نقش میانجی‌گری مثبتی بین ایران و معارضین بازی کنند. مسئله کلیدی و اصلی درباره این آینده احتمالی، تداوم شریان ارسال سلاح ایران به حزب‌الله است. علت حمایت ما از اسد در این سال‌ها نیز حفظ لجستیک حزب‌الله بوده است. به نظر می‌آید ایران باید چنین سناریویی را درنظر بگیرد و مذاکرات ابتدایی را از همین الان آغاز کند.»
سقوط سوریه؛ شکست استراتژیک ایران؟
این کارشناس خاورمیانه معتقد است که سقوط سوریه برای ایران نیز یک شکست محسوب می‌شود اما می‌توان نقاط اشتراکی با گروه‌های معارض پیدا کرد تا در یک بزنگاه تاریخی بازی به نفع ایران رقم بخورد. او می‌گوید: «نکته اول درباره تحولات سیاسی این است که با موضوعات صفر یا یکی مواجه نیستیم. ما حتی با مسائل علوم طبیعی هم مواجه نیستیم، آنچه می‌تواند یک شکست راهبردی باشد، تبدیل بازی باخته به یک بازی برده است. ترک‌ها چند سال قبل در وضعیت مشابهی با ما مواجه شدند و وارد پلتفرم آستانه شدند تا تنش در مناطق را کم، و پیاده نظام را در ادلب متمرکز کنند تا در بزنگاه تاریخی بازی را بهم بزند. بر همین اساس این اتفاق یک شکست استراتژیک برای ایران است اما نباید فراموش کنیم گروه‌هایی که امروز در سوریه حاکم می‌شوند، درباره فلسطین نظرات مشابهی به ایران دارند. ما می‌توانیم درباره فلسطین و اهمیت مبارزه با اسراییل با این گروه‌ها به یک اشتراک برسیم. اگر با یک نگاه باز با این گروه‌ها گفتگو کنیم، هنوز فرصت‌هایی برای ایران وجود دارد.» بیات معتقد است که به علت درگیری‌های ایران و روسیه و ضعف اقتصادی دولت بشار اسد، سوریه به سرعت به سوی شکست حرکت کرد و نیروی نظامی آن‌ انگیزه‌ای برای مقاومت ندارد: «تحولات سوریه چند متغیر دارد، اول مشغولیات ایران در لبنان و روسیه در اوکراین است. مسأله بعدی تضعیف اقتصاد سوریه است. آن‌ها تحت تحریم‌ها نتوانستند خود را بازسازی کنند و خدمات رفاهی را گسترش دهند و پول ملی‌شان نیز سقوط کرد و ارتش سوریه انگیزه‌ای برای جنگ ندارد. مسأله‌ی سوم موضوع تبدیل شدن تحریرالشام از یک گروه تروریستی به یک شبه‌دولت است. این‌ها وقتی در ادلب بودند ۱۱ وزارتخانه داشتند، سیستم آموزشی و بهداشت درست کردند، واحد‌های پهپادی درست کردند و این اتفاقات زیر گوش مقاومت اتفاق افتاده است. ما با یک ساز و کار پیشرفته مواجهیم که ترکیه نیز از آن‌ها حمایت می‌کند. مسألهٔ بعدی دلبستن بشار اسد به اماراتی‌ها مبنی بر فاصله از ایران است تا حمایت‌های مالی بگیرد. بشار اسد در این قضیه فریب خورد و با انهدام نیرو‌های دفاع الوطنی و تخلیه واحد‌های خاص از پادگان‌ها و بازگرداندن مستشاران مهم به ایران، باعث ضعف بیشتر اسد شد.»
پایان اسد؟
او همچنین درباره سرنوشت اسد می‌گوید: «مسکو یا تهران فرقی نمی‌کند، شاید هم امارات! شاید ما در تهران میزبانشان باشیم و در کافه عربی‌های ولنجک روزگار بگذراند. البته هنوز زود است درباره پایان اسد در سوریه صحبت کنیم. چیزیکه در اخبار می‌بینیم روند سقوط است. البته دور قبلی هم به درب کاخ ریاست جمهوری رسیدند اما صحنه عوض شد. شرایط فعلی سوریه و حمایت مردمی تحریرالشام، روند سقوط را نشان می‌دهد.»