تاریخ انتشار
شنبه ۱۵ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۱۲
کد مطلب : ۴۰۶۰۸۶
با جایگزینی سابقه تحصیلی به جای آزمون سراسری:
درِ کنکور تخته شد
۱
کبنا ؛کنکور و حذف آن از دغدغه‌های جامعه و آموزش عالی بود که نهایتاً با جایگزینی سابقه تحصیلی درب آن تخته‌ی شد. رسانه‌های کشور در باره حذف این کنکور واکنش‌های متفاوتی داشتند که در ادامه می‌آید.
حذف کنکور ۸۵ درصدی!
آرمان نوشت: کنکور سد ستبری در مقابل دانش‌آموزان و خانواده‌ها بوده است که همپای رشد جمعیت دانش‌آموزان کشور اهمیتی روزافزون یافت. چه بسیار خانواده‌ها که در آرزوی قبولی فرزندان خود در دانشگاه‌های بزرگ و معتبر هزینه سنگین مادی و معنوی پرداخته‌اند. از همین زاویه می‌شود یادی کرد از هسته اولیه تاسیس دانشگاه آزاد که شاید در ذهن آنها هم به گونه‌ای کاستن از این دشواری وجود داشته است. اگرچه در همه این سالها کنکور می‌توانست آرام و بی‌دغدغه انگاشته و اجرا شود، اما حرارت سوزانی که در اطراف آن ایجاد شده بود، برداشته شدن آن را به یکی از دورترین و دست نایافتنی‌ترین آرزوهای مشترک خانواده‌ها و همه دانش‌آموزانی که در اندیشه تحصیلات تکمیلی بوده‌اند، تبدیل کرد و در عین حال، میل بی‌مهار رسیدن به فرصت تحصیل در دانشگاه‌های معتبر به گروه‌ها و باندهای کنکور مجال رشد داد. قدرت مافیایی که به مافیای کنکور شهره شد، همچون اختاپوسی هولناک دست و پای دراز خود را به دورترین زاویه‌ها کشاند. بازار شلوغی که در اطراف کنکور شکل گرفته بود، در هماوردی گروه‌ها و باندهای مافیایی و گره‌خورده با میل سیری ناپذیر رسیدن سریع به ثروت، هر از چندی بمب پرصدای فروش سوال‌های کنکور بر فراز همه اهالی نگران منفجر می‌شد. صدای ترسناک ترکیدن چنین بمب‌خبری و درگیر شدن ذهن دانش‌آموزان و خانواده‌ها نشان می‌داد که کنکور تا کجاها ریشه دوانده است و از آنجا که اغلب روشنگری و توضیح بایسته‌ای هم در این بین به‌وجود نمی‌آمد، می‌شد به آسانی جمعیت نگران را از معدود خوشحال‌های این بازی پر برخورد تشخیص داد. در طول این سالها تقریبا هیچگاه گروه‌ها مافیایی قدرت خود را در این بازار پرسود از دست ندادند و از این زاویه می‌توان دید که اگر وزارت آموزش و پرورش بتواند چنان که در پی آن است کنکور را بردارد، چه ضربه کاری و مهلکی بر این گروه‌ها وارد خواهد شد.
یک سوال مهم
گفته می‌شود که برنامه جدید بر این اساس شکل گرفته که کارنامه دانش‌آموزان در طول دوره تحصیل نشان خواهد داد که به کدام رشته‌ها و کدام دانشگاهها هدایت خواهند شد. هر دانش‌آموز با غنی کردن کارنامه خود می‌تواند برای رسیدن به رشته‌ها و دانشگاه‌های بهتر امیدوارتر شود.
گام اول حذف کنکور در دقیقه 90
جوان نوشت: کنکور و حذف آن چند سالی می‌شود که به عنوان یکی از دغدغه‌های ثابت جامعه و آموزش عالی محسوب می‌شود. همواره هم محوریت تصمیم و گفته‌های آموزش و پرورش و وزارت علوم به این مهم خلاصه می‌شد که با اندیشیدن تدابیر خاص، اثر روانی و اجتماعی کنکور را کاهش دهند.
خداحافظ کنکور
بالاخره کنکور حذف شد. سیاست‌های دقیقه نود دولتی‌ها منجر به خروجی توییت وزیر آموزش و پروش شد تا دو روز پیش ذیل مطلبی در توییتر خود هشتگ بزند «خداحافظ کنکور!»
روز چهارشنبه بود که سیدمحمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش در صفحه توییترش نوشت: «جلسه تعیین‌تکلیف نهایی کنکور سال آینده برگزار شد. ورود به ۸۵ درصد ظرفیت دانشگاهها نیازی به شرکت در کنکور و تحمل اضطراب‌های طاقت‌فرسا ندارد و صرفاً سوابق تحصیلی ملاک عمل است. از همراهی وزارت علوم برای این موفقیت متشکرم. خداحافظ کنکور!»
تدوین آیین‌نامه به زودی
این توییت فردای آن روز به تأیید مشاور عالی رئیس سازمان سنجش آموزش کشور رسید و گفت: «آیین‌نامه اجرایی مصوبه پذیرش حداقل ۸۵درصد کنکوری‌ها براساس سوابق تحصیلی به زودی از سوی سازمان سنجش منتشر می‌شود.» طبق آنچه حسین توکلی اعلام کرده است: براساس مصوبات چهاردهمین شورای سنجش و پذیرش دانشجو مورخ ۱۴آبان‌ماه در رابطه با آزمون سراسری سال۹۸ مقرر شده است که برای پذیرش دانشجو در رشته‌های تحصیلی با آزمون در آزمون سراسری سال۹۸ میزان تأثیر سوابق تحصیلی حداکثر ۳۰درصد و با تأثیر مثبت بر اساس ضوابط مندرج در قسمت‌های الف. و ب. بند یک این مصوبه است. همچنین بر این اساس حداقل ۸۵درصد ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاهها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی کشور از سال۹۸ به بعد صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی و خارج از فرآیند آزمون سراسری انجام می‌شود. پیشتر از این هم شنیده‌ها حکایت از این داشت که در سال۹۹ پذیرش دانشجو قطعاً بدون برگزاری کنکور انجام می‌گیرد، اما ظاهراً گام اول تلاش‌ها برای حذف کنکور نتیجه داده و این تصمیم در پایان سال۹۷ رسانه‌ای شده است. طبق آنچه معاون آموزشی وزارت علوم هم گفته بود طراحی فاز اول حذف کنکور برای رشته‌های کم‌متقاضی قرار بود در سال۹۸ صورت گیرد. مجتبی شریعتی نیاسر تیرماه امسال گفته بود: «رشته‌های پرمتقاضی به دلیل وجود رقابت سنگین در آنها ممکن است که تا مدت‌ها در قالب کنکور دانشجو پذیرش کنند، هر چند که در رشته‌های پرمتقاضی نیز می‌توان به تدریج پذیرش را به دانشگاهها واگذار کرد.»
تصمیم دقیقه نودی
گفتنی است با توجه به اینکه آموزش و پرورش برای ایجاد بانک سوابق تحصیلی به ایجاد زیرساخت‌های مناسب نیاز داشت، قرار بر این بود که کنکور در سال۹۸ برگزار شود و برای سال۹۹ این تصمیم نهایی شود. هر چند که باید گفت: این تصمیم گام اول و مثبت در جهت حذف غول کنکور است، اما تلخی ماجرا، استرس حاصل از این تصمیم برای داوطلبان کنکور امسال است که نظرات آنان ذیل توییت منتشر شده وزیر آموزش و پرورش گواه این گفته است. داوطلبانی که معتقد هستند با برنامه‌ریزی‌های انجام شده تا کنون نیمی از این راه را طی کرده و اهداف ترسیم شده خود را مطابق با آنچه که تاکنون بوده پیاده ساخته‌اند؛ لذا چنین تصمیمی با مبهم بودن ابعاد آن اعم از اینکه این ۱۵درصد شامل کدام رشته‌ها و دانشگاهها می‌شود، باعث شده تا عده‌ای از دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان استرس جدیدی را متحمل شوند. به هر حال حذف کنکور از یک جایی و یک روزی باید آغاز می‌شد. یکی دیگر از انتقادات مطرح به این تصمیم این است که صنعت و مافیای شکل گرفته حول کنکور، از این پس دور و بر همین ۱۵درصدی خواهد گشت که قرار است برایش همچنان کنکور برگزار شود؛ چه بسا استرس و مافیا حول این ۱۵درصد بیشتر از قبل هم باشد. تدبیر سازوکاری برای کاهش مفاسد اجرای تصمیم جدید حذف گام به گام کنکور، لازمه و تکمیل کننده توییت خداحافظ کنکور آقای وزیر است.
با جایگزینی سابقه تحصیلی به جای آزمون سراسری درِ کنکور تخته شد
همدلی نوشت: خبرهای چند روز اخیر حاکی از آن است که گویا زمان خداحافظی با کنکور فرا رسیده است و بعد از سالها کنکور قصد دارد دست از سر بچه‌ها بردارد. سیدمحمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش که پیشتر به ناتوانی خود اقرار کرده و گفته بود «زورشان به حذف کنکور نمی‌رسد»، این بار در توییتی از خداحافظی با کنکور سخن گفته است. وی روز چهارشنبه گذشته در صفحه توئیتر خود در فضای مجازی نوشت: «امروز چهارشنبه، ساعت ۶:۳۰ صبح جلسه تعیین‌تکلیف نهایی کنکور سال آینده برگزار شد. ورود به ۸۵ درصد ظرفیت دانشگاهها نیازی به شرکت در کنکور و تحمل اضطراب‌های طاقت‌فرسا ندارد و صرفا سوابق تحصیلی ملاک عمل است. از همراهی وزارت علوم برای این موفقیت متشکرم. خداحافظ کنکور!»
سخنان بطحایی به این معنی است که۸۵ درصد ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاهها، مراکز و موسسات آموزشی عالی کشور از سال ۱۳۹۸ به بعد صرفاً براساس سوابق تحصیلی و خارج از فرآیند آزمون سراسری انجام می‌شود و رقابت فقط برای 15 درصد است.
ایده حذف کنکور عمری به درازی خود کنکور دارد. یک سال بعد از برگزاری اولین آزمون کنکور در سال 1348 تاکنون که قریب به نیم قرن از آن تاریخ می‌گذرد، همواره موضوع حذف کنکور و جایگزین‌اش سر زبان‌ها بوده است، اما در طول تمام این سالها و با وجود کش و قوس های فراوان ، کنکور کماکان به قوت خود باقی مانده، گویا زور کنکور بیشتر از این حرف‌هاست و این آزمون بیدی نیست که با این بادها بلرزد.
شاید تن هیچ نسلی مانند تن دهه شصتی‌ها از داغی کنکور نسوخته است. کنکور کابوس و پدیده استرس زا دهه شصتی‌ها شد. به نحوی که می‌توان زندگی دهه شصتی ها را به دو قسمت قبول شدن در کنکور یا قبول نشدن در کنکور تقسیم کرد. برای دهه شصتی‌ها کنکور کعبه آمال و دریچه ای رو به پیشرفت و خوشبختی بود. در صورت قبول نشدن نیز، این نسل آینده روشنی را برای خود متصور نبودند.
برخی از دولت‌ها برای کنترل غول پوشالی کنکور، چاره را در افزایش ظرفیت دانشگاهها دیدند. به ویژه در دولت اول احمدی‌نژاد ظرفیت دانشگاهها به صورت سرسام آوری بالا رفت و بسیاری از دانشگاهها بدون مطالعه، بدون برنامه‌ریزی و بدون وجود زیر ساخت‌‌های مناسب برای ایجاد اشتغال ، دانشجو جذب کردند. این رویه باعث شد در یک مقطع زمانی کوتاه چندساله انبوهی از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به بازار کار هجوم آورند. بازار کاری که برای آن تعداد فارغ التحصیل، بازاری نداشت. بنابراین جامعه با انبوهی از تحصیل‌کرده‌های بیکار و بی‌مهارت مواجه شد که به‌خاطر بالا رفتن توقع‌شان حاضر به انجام هر کاری هم نبودند.
بنابراین در سال ۱۳۸۶، قانونی در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که به موجب آن دولت مکلف شد در پنج سال، سابقه تحصیلی را جایگزین کنکور کند و کنکور سراسری در نهایت سال ١٣٩٢ حذف شود. اما با وجود این که بحث حذف کنکور به طور جدی در رسانه‌ها و مجلس و دولت‌ها مطرح شد، اما هر بار آموزش و پرورش پشت کنکور ماند و این اتفاق نیفتاد. برخی از منتقدان حذف کنکور، ساختار آموزشی کشور را برای حذف کنکور آماده نمی‌دانند. اما برخی حذف نشدن کنکور را به وجود مافیای کنکور که حتی در بدنه دولت هم نفوذ کرده است، گره می‌زنند.
موافقان حذف کنکور معتقدند: کنکور ضمن این که به آموزش و یادگیری خط و جهت داده، بازار پررونقی را برای موسسات کنکور فراهم کرده است. به گفته کارشناسان آموزش، آموزشگاه‌های کنکور با ایجاد نیاز کاذب مسیر آموزش یادگیری را از اهداف اصلی دور ساخته و محتوای آموزشی را با توجه به نیازهای تجاری خود هدایت کرده‌اند.
اما عدم حذف کنکور یک متهم دیگر هم دارد. عده‌ای از کارشناسان بر این باورند که سازمان سنجش نیز به دلیل نفعی که از کنکور می‌برد، عملا با حذف کنکور مخالف است. احمد حج‌فروش، پژوهشگر حوزه تعلیم و تربیت، در این مورد به روزنامه شرق گفت: «مجلس دو قانون را برای حذف کنکور تصویب و ابلاغ کرده؛ اما وزارت علوم در ١٠ سال گذشته به بهانه‌های مختلف آن را اجرا نکرده است. هرچند آموزش و پرورش بر اجرای قانون تاکید دارد؛ اما با مدیریت ضعیفی که در این مدت (به‌ویژه در مرکز سنجش این وزارتخانه) بوده، بهانه را برای سازمان سنجش آموزش عالی فراهم کرده است.
یک کارشناس آموزش با بیان این که کنکور تنها در برخی از کشورهای توسعه نیافته برگزار می‌شود به زمزمه های حذف کنکور اشاره کرد و به همدلی گفت: نظام آموزشی ما سالهاست که از ریل خارج شده و تاکنون هیچ اراده جدی که آن را به مسیر واقعی و درست خود برگرداند وجود نداشته است. نظام آموزشی ما سالها با ترکیبی از تاکید زیاد بر محتوا، تشویق، تنبیه، تکرار، حفظ کردن و نقش موثر مولفه‌های بیرونی و رقابت‌های میان فردی استوار بوده است. روشی که فرصت خوبی برای شکل‌گیری و ظهور پدیده‌ای به نام «مافیای کنکور» در غالب موسسات آموزشی فراهم کرد.
البته فعالیت موسسات آموزشی فقط به متقاضیان کنکور محدود نشده، ولع زیاد این موسسات، بازاریابی را از مقطع متوسطه دوم به متوسطه اول، آموزش ابتدایی و نوآموزان پیش دبستانی نیزکشیده است. آنان از همان کودکی با برنامه‌ریزی‌های نه چندان مفید کودکان را مانند ربات‌های دست آموز بار می‌آورند. به گونه‌ای که هیچ اراده‌ای از خود نداشته و حتی ساعت خواب و خوراک‌شان باید به وسیله آنان تعیین شود..
« سلیمان سلیم زاده» افزود: قسمت تلخ ماجرا این جاست که با وجود این که چهره واقعی مافیای کنکور برای خیلی از مردم و مسئولان آشکار شده است. اکنون خیلی از همین افرادی که به پشتوانه کنکور و موسسات آموزشی درآمد چند صد میلیاردی دارند، نقاب عدالت آموزشی بر چهره زده و در پشت آن نقاب، باز برای منافع شخصی خود تلاش می‌کنند و به دنبال حفظ کنکور هستند.
وی تصریح کرد: واقعیت این است تاکنون وزارت عریض و طویل آموزش و پرورش توانایی مقابله با این مافیا را نداشته و هر بحث حذف کنکور به میان آمده، این سازمان مغلوب این مافیا شده است. به همین خاطر اکنون که باز ایده حذف کنکور سر زبان‌ها افتاده است، بسیاری از افراد که از نزدیک دستی بر آتش آموزش عالی و آموزش و پرورش دارند عملی شدن آن را دور از ذهن می‌دانند و با تردید به سخنان وزیر آموزش و پرورش نگاه می‌کنند. چون در یک دهه گذشته مقام‌های مسئول بارها تاکید کرده‌اند که حذف کنکور تکلیف قانونی است و هر بار وعده داده‌اند که طی سال آینده یا دو سال بعد انجام می‌شود، اما عملا هیچ اتفاقی رخ نداده و ماراتن کنکور همچنان برگزار شده است.
سلیم زاده افزود: آموزش و پرورش در اجرای ایده حذف کنکور نباید در مقابل مخالفت‌ها یا کارشکنی‌ها دلسرد شود. چرا که هر تغییری مقاومت‌هایی را با خود همراه دارد، بدون شک اجرای این برنامه‌ها نیز در درون و بیرون از سازمان، نقدها و مخالفت‌هایی را در پی خواهد داشت. اگر آموزش و پرورش عزم خود را برای مقابله با این موضوع جزم کرده است، برای موفقیت در این زمینه نیازمند جایگزینی است که اعتماد اجتماعی را به وجود آورد و بتواند عدالت آموزشی را برقرار کند.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد در دولت روحانی که عدالت آموزشی یکی از شعارهای انتخاباتی‌اش بوده است این مهم تحقق پیدا کند تا برای همیشه بساط شهریه‌های چند صد میلیونی برچیده شود.
جزئیات پذیرش بدون کنکور دانشگاهها
تسنیم نوشت: طبق اعلام وزیر آموزش‌وپرورش در کنکور ۹۸، ۸۵ درصد ظرفیت پذیرش دانشگاهها براساس سوابق تحصیلی تکمیل می‌شود. براین اساس داوطلبان متقاضی پذیرش رشته محل‌های صرفا بر اساس سوابق تحصیلی نیازی به شرکت در کنکور ۹۸ ندارند.
سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: « امروز چهارشنبه ساعت 6.30 صبح جلسه تعیین تکلیف نهایی کنکور سال آینده برگزار شد. ورود به 85 درصد ظرفیت دانشگاهها نیاز به شرکت در کنکور و تحمل اضطراب‌های طاقت‌فرسا ندارد و صرفاً سوابق تحصیلی ملاک عمل است.
آنگونه که وزیر آموزش‌وپرورش می‌گوید؛ 85 درصد ظرفیت پذیرش دانشگاهها بدون کنکور تکمیل می‌شود اما این مسئله ماجرای جدیدی نیست و سال‌های گذشته نیز 85 درصد ظرفیت دانشگاهها به این شیوه تکمیل می‌شد.
تفاوت پذیرش دانشجو از طریق سوابق تصحیلی در کنکور 98 آن هم بدون شرکت در آزمون سراسری در مقایسه با سال‌های قبل چیست؟
طبق اعلام سازمان سنجش، براساس قانون سنجش و پذیرش دانشجو مصوب 10 شهریور ماه 1392 و مصوبات پانزدهمین و شانزدهمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو باید پذیرش حداقل 85 درصد از ظرفیت پذیرش دانشجو در کل کشور در تمام زیر نظام‌های آموزش عالی صرفاً براساس سوابق تحصیلی با ملاک معدل کتبی دیپلم داوطلبان و بدون نیاز به شرکت در کنکور انجام شود بنابراین با توجه به مصوبات فوق پذیرش رشته محل‌های صرفا سوابق تحصیلی مستقل از کنکور انجام خواهد شد و آزمون سراسری برای مابقی رشته محل‌هایی که پذیرش آنها از تلفیق نمره کنکور و سوابق تحصیلی است برگزار می‌شود و از سال 1398 و بعد از آن پذیرش صرفا سوابق تحصیلی با توجه به قوانین و مقررات مربوطه مستقیما توسط دانشگاهها و موسسات آموزش عالی خواهد بود که محورهای مهم این روش عبارتند از:
1- داوطلبان برای اخذ پذیرش باید، طبق فراخوان دانشگاهها و مؤسسات پذیرنده، مدارک لازم را در زمان تعیین شده به دانشگاهها و مؤسسات ارسال کنند. دانشگاهها و مؤسسات باید با رعایت تمام قوانین و مقررات مربوطه مانند سهمیه‌بندی نسبت به پذیرش دانشجو در سقف ظرفیت تعیین شده توسط شورای گسترش آموزش عالی اقدام و نسبت به ثبت‌نام مشروط پذیرفته‌شدگان اقدام و اسامی آنها را برای تائید به سازمان سنجش آموزش کشور اعلام کنند.
2- در این روش داوطلبان می‌توانند به چندین دانشگاه یا مؤسسه پذیرنده موجود در اطلاعیه سازمان سنجش آموزش کشور درخواست پذیرش دهند ولی در نهایت فقط می‌توانند در یکی از رشته محل‌هایی که با پذیرش آنها موافقت شده است، ثبت‌نام و ادامه تحصیل دهند.
3- سایر شرایط و ضوابط در اطلاعیه‌ها و دفترچه‌های راهنمای پذیرش صرفا سوابق تحصیلی از طریق سازمان سنجش آموزش کشور اعلام خواهد شد.
باتوجه به موارد فوق پذیرش دانشجوی صرفا سوابق تحصیلی در بهمن ماه 97 و مهر ماه سال 98در دو بخش به صورت زیر خواهد بود:
پذیرش صرفا سوابق تحصیلی برای بهمن ماه 97
اطلاعیه مربوط به نحوه پذیرش و شرایط و ضوابط داوطلبان و نحوه درخواست پذیرش از موسسات و مدارک و سوابق موردنیاز در اطلاعیه سازمان سنجش آموزش کشور در تاریخ 25 دی ماه 1397 منتشر می‌شود.
داوطلبان واجد شرایط و متقاضی پذیرش بهمن ماه از تاریخ 29 دی لغایت 6 بهمن ماه برای پذیرش به موسسات پذیرنده که در اطلاعیه 25 دی ماه منتشر می‌شود مراجعه خواهند کرد.
اطلاع رسانی به پذیرفته‌شدگان مشروط توسط دانشگاه در تاریخ 6 تا 10 بهمن صورت خواهد گرفت.
اطلاعیه به انضمام دفترچه راهنمای پذیرش صرفا سوابق تحصیلی برای سال 1398 در اواسط بهمن ماه 1397 توسط سازمان سنجش آموزش کشور منتشر خواهد شد. تمام شرایط و ضوابط و نحوه مراجعه، مدارک و مستندات لازم برای اخذ پذیرش توسط موسسات در اطلاعیه مذکور درج خواهد شد.
زمان مراجعه داوطلبان برای اخذ پذیرش رشته محل‌های صرفا سوابق تحصیلی از 20 اسفند 97 تا اواخر مرداد 98 خواهد بود. داوطلبان متقاضی پذیرش رشته محل‌های صرفا سوابق تحصیلی نیازی به شرکت در کنکور سراسری سال 1398 که ثبت‌نام آن از تاریخ 24 بهمن تا دوم اسفند 97 است، ندارند و مطابق اطلاعیه مذکور و اطلاعیه‌های بعدی سازمان سنجش آموزش کشور اقدام کنند.
حذف کنکور ۸۵ درصدی!
آرمان نوشت: کنکور سد ستبری در مقابل دانش‌آموزان و خانواده‌ها بوده است که همپای رشد جمعیت دانش‌آموزان کشور اهمیتی روزافزون یافت. چه بسیار خانواده‌ها که در آرزوی قبولی فرزندان خود در دانشگاه‌های بزرگ و معتبر هزینه سنگین مادی و معنوی پرداخته‌اند. از همین زاویه می‌شود یادی کرد از هسته اولیه تاسیس دانشگاه آزاد که شاید در ذهن آنها هم به گونه‌ای کاستن از این دشواری وجود داشته است. اگرچه در همه این سالها کنکور می‌توانست آرام و بی‌دغدغه انگاشته و اجرا شود، اما حرارت سوزانی که در اطراف آن ایجاد شده بود، برداشته شدن آن را به یکی از دورترین و دست نایافتنی‌ترین آرزوهای مشترک خانواده‌ها و همه دانش‌آموزانی که در اندیشه تحصیلات تکمیلی بوده‌اند، تبدیل کرد و در عین حال، میل بی‌مهار رسیدن به فرصت تحصیل در دانشگاه‌های معتبر به گروه‌ها و باندهای کنکور مجال رشد داد. قدرت مافیایی که به مافیای کنکور شهره شد، همچون اختاپوسی هولناک دست و پای دراز خود را به دورترین زاویه‌ها کشاند. بازار شلوغی که در اطراف کنکور شکل گرفته بود، در هماوردی گروه‌ها و باندهای مافیایی و گره‌خورده با میل سیری ناپذیر رسیدن سریع به ثروت، هر از چندی بمب پرصدای فروش سوال‌های کنکور بر فراز همه اهالی نگران منفجر می‌شد. صدای ترسناک ترکیدن چنین بمب‌خبری و درگیر شدن ذهن دانش‌آموزان و خانواده‌ها نشان می‌داد که کنکور تا کجاها ریشه دوانده است و از آنجا که اغلب روشنگری و توضیح بایسته‌ای هم در این بین به‌وجود نمی‌آمد، می‌شد به آسانی جمعیت نگران را از معدود خوشحال‌های این بازی پر برخورد تشخیص داد. در طول این سالها تقریبا هیچگاه گروه‌ها مافیایی قدرت خود را در این بازار پرسود از دست ندادند و از این زاویه می‌توان دید که اگر وزارت آموزش و پرورش بتواند چنان که در پی آن است کنکور را بردارد، چه ضربه کاری و مهلکی بر این گروه‌ها وارد خواهد شد.
یک سوال مهم
گفته می‌شود که برنامه جدید بر این اساس شکل گرفته که کارنامه دانش‌آموزان در طول دوره تحصیل نشان خواهد داد که به کدام رشته‌ها و کدام دانشگاهها هدایت خواهند شد. هر دانش‌آموز با غنی کردن کارنامه خود می‌تواند برای رسیدن به رشته‌ها و دانشگاه‌های بهتر امیدوارتر شود.
گام اول حذف کنکور در دقیقه 90
جوان نوشت: کنکور و حذف آن چند سالی می‌شود که به عنوان یکی از دغدغه‌های ثابت جامعه و آموزش عالی محسوب می‌شود. همواره هم محوریت تصمیم و گفته‌های آموزش و پرورش و وزارت علوم به این مهم خلاصه می‌شد که با اندیشیدن تدابیر خاص، اثر روانی و اجتماعی کنکور را کاهش دهند.
خداحافظ کنکور
بالاخره کنکور حذف شد. سیاست‌های دقیقه نود دولتی‌ها منجر به خروجی توییت وزیر آموزش و پروش شد تا دو روز پیش ذیل مطلبی در توییتر خود هشتگ بزند «خداحافظ کنکور!»
روز چهارشنبه بود که سیدمحمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش در صفحه توییترش نوشت: «جلسه تعیین‌تکلیف نهایی کنکور سال آینده برگزار شد. ورود به ۸۵ درصد ظرفیت دانشگاهها نیازی به شرکت در کنکور و تحمل اضطراب‌های طاقت‌فرسا ندارد و صرفاً سوابق تحصیلی ملاک عمل است. از همراهی وزارت علوم برای این موفقیت متشکرم. خداحافظ کنکور!»
تدوین آیین‌نامه به زودی
این توییت فردای آن روز به تأیید مشاور عالی رئیس سازمان سنجش آموزش کشور رسید و گفت: «آیین‌نامه اجرایی مصوبه پذیرش حداقل ۸۵درصد کنکوری‌ها براساس سوابق تحصیلی به زودی از سوی سازمان سنجش منتشر می‌شود.» طبق آنچه حسین توکلی اعلام کرده است: براساس مصوبات چهاردهمین شورای سنجش و پذیرش دانشجو مورخ ۱۴آبان‌ماه در رابطه با آزمون سراسری سال۹۸ مقرر شده است که برای پذیرش دانشجو در رشته‌های تحصیلی با آزمون در آزمون سراسری سال۹۸ میزان تأثیر سوابق تحصیلی حداکثر ۳۰درصد و با تأثیر مثبت بر اساس ضوابط مندرج در قسمت‌های الف. و ب. بند یک این مصوبه است. همچنین بر این اساس حداقل ۸۵درصد ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاهها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی کشور از سال۹۸ به بعد صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی و خارج از فرآیند آزمون سراسری انجام می‌شود. پیشتر از این هم شنیده‌ها حکایت از این داشت که در سال۹۹ پذیرش دانشجو قطعاً بدون برگزاری کنکور انجام می‌گیرد، اما ظاهراً گام اول تلاش‌ها برای حذف کنکور نتیجه داده و این تصمیم در پایان سال۹۷ رسانه‌ای شده است. طبق آنچه معاون آموزشی وزارت علوم هم گفته بود طراحی فاز اول حذف کنکور برای رشته‌های کم‌متقاضی قرار بود در سال۹۸ صورت گیرد. مجتبی شریعتی نیاسر تیرماه امسال گفته بود: «رشته‌های پرمتقاضی به دلیل وجود رقابت سنگین در آنها ممکن است که تا مدت‌ها در قالب کنکور دانشجو پذیرش کنند، هر چند که در رشته‌های پرمتقاضی نیز می‌توان به تدریج پذیرش را به دانشگاهها واگذار کرد.»
تصمیم دقیقه نودی
گفتنی است با توجه به اینکه آموزش و پرورش برای ایجاد بانک سوابق تحصیلی به ایجاد زیرساخت‌های مناسب نیاز داشت، قرار بر این بود که کنکور در سال۹۸ برگزار شود و برای سال۹۹ این تصمیم نهایی شود. هر چند که باید گفت: این تصمیم گام اول و مثبت در جهت حذف غول کنکور است، اما تلخی ماجرا، استرس حاصل از این تصمیم برای داوطلبان کنکور امسال است که نظرات آنان ذیل توییت منتشر شده وزیر آموزش و پرورش گواه این گفته است. داوطلبانی که معتقد هستند با برنامه‌ریزی‌های انجام شده تا کنون نیمی از این راه را طی کرده و اهداف ترسیم شده خود را مطابق با آنچه که تاکنون بوده پیاده ساخته‌اند؛ لذا چنین تصمیمی با مبهم بودن ابعاد آن اعم از اینکه این ۱۵درصد شامل کدام رشته‌ها و دانشگاهها می‌شود، باعث شده تا عده‌ای از دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان استرس جدیدی را متحمل شوند. به هر حال حذف کنکور از یک جایی و یک روزی باید آغاز می‌شد. یکی دیگر از انتقادات مطرح به این تصمیم این است که صنعت و مافیای شکل گرفته حول کنکور، از این پس دور و بر همین ۱۵درصدی خواهد گشت که قرار است برایش همچنان کنکور برگزار شود؛ چه بسا استرس و مافیا حول این ۱۵درصد بیشتر از قبل هم باشد. تدبیر سازوکاری برای کاهش مفاسد اجرای تصمیم جدید حذف گام به گام کنکور، لازمه و تکمیل کننده توییت خداحافظ کنکور آقای وزیر است.
با جایگزینی سابقه تحصیلی به جای آزمون سراسری درِ کنکور تخته شد
همدلی نوشت: خبرهای چند روز اخیر حاکی از آن است که گویا زمان خداحافظی با کنکور فرا رسیده است و بعد از سالها کنکور قصد دارد دست از سر بچه‌ها بردارد. سیدمحمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش که پیشتر به ناتوانی خود اقرار کرده و گفته بود «زورشان به حذف کنکور نمی‌رسد»، این بار در توییتی از خداحافظی با کنکور سخن گفته است. وی روز چهارشنبه گذشته در صفحه توئیتر خود در فضای مجازی نوشت: «امروز چهارشنبه، ساعت ۶:۳۰ صبح جلسه تعیین‌تکلیف نهایی کنکور سال آینده برگزار شد. ورود به ۸۵ درصد ظرفیت دانشگاهها نیازی به شرکت در کنکور و تحمل اضطراب‌های طاقت‌فرسا ندارد و صرفا سوابق تحصیلی ملاک عمل است. از همراهی وزارت علوم برای این موفقیت متشکرم. خداحافظ کنکور!»
سخنان بطحایی به این معنی است که۸۵ درصد ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاهها، مراکز و موسسات آموزشی عالی کشور از سال ۱۳۹۸ به بعد صرفاً براساس سوابق تحصیلی و خارج از فرآیند آزمون سراسری انجام می‌شود و رقابت فقط برای 15 درصد است.
ایده حذف کنکور عمری به درازی خود کنکور دارد. یک سال بعد از برگزاری اولین آزمون کنکور در سال 1348 تاکنون که قریب به نیم قرن از آن تاریخ می‌گذرد، همواره موضوع حذف کنکور و جایگزین‌اش سر زبان‌ها بوده است، اما در طول تمام این سالها و با وجود کش و قوس های فراوان ، کنکور کماکان به قوت خود باقی مانده، گویا زور کنکور بیشتر از این حرف‌هاست و این آزمون بیدی نیست که با این بادها بلرزد.
شاید تن هیچ نسلی مانند تن دهه شصتی‌ها از داغی کنکور نسوخته است. کنکور کابوس و پدیده استرس زا دهه شصتی‌ها شد. به نحوی که می‌توان زندگی دهه شصتی ها را به دو قسمت قبول شدن در کنکور یا قبول نشدن در کنکور تقسیم کرد. برای دهه شصتی‌ها کنکور کعبه آمال و دریچه ای رو به پیشرفت و خوشبختی بود. در صورت قبول نشدن نیز، این نسل آینده روشنی را برای خود متصور نبودند.
برخی از دولت‌ها برای کنترل غول پوشالی کنکور، چاره را در افزایش ظرفیت دانشگاهها دیدند. به ویژه در دولت اول احمدی‌نژاد ظرفیت دانشگاهها به صورت سرسام آوری بالا رفت و بسیاری از دانشگاهها بدون مطالعه، بدون برنامه‌ریزی و بدون وجود زیر ساخت‌‌های مناسب برای ایجاد اشتغال ، دانشجو جذب کردند. این رویه باعث شد در یک مقطع زمانی کوتاه چندساله انبوهی از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به بازار کار هجوم آورند. بازار کاری که برای آن تعداد فارغ التحصیل، بازاری نداشت. بنابراین جامعه با انبوهی از تحصیل‌کرده‌های بیکار و بی‌مهارت مواجه شد که به‌خاطر بالا رفتن توقع‌شان حاضر به انجام هر کاری هم نبودند.
بنابراین در سال ۱۳۸۶، قانونی در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که به موجب آن دولت مکلف شد در پنج سال، سابقه تحصیلی را جایگزین کنکور کند و کنکور سراسری در نهایت سال ١٣٩٢ حذف شود. اما با وجود این که بحث حذف کنکور به طور جدی در رسانه‌ها و مجلس و دولت‌ها مطرح شد، اما هر بار آموزش و پرورش پشت کنکور ماند و این اتفاق نیفتاد. برخی از منتقدان حذف کنکور، ساختار آموزشی کشور را برای حذف کنکور آماده نمی‌دانند. اما برخی حذف نشدن کنکور را به وجود مافیای کنکور که حتی در بدنه دولت هم نفوذ کرده است، گره می‌زنند.
موافقان حذف کنکور معتقدند: کنکور ضمن این که به آموزش و یادگیری خط و جهت داده، بازار پررونقی را برای موسسات کنکور فراهم کرده است. به گفته کارشناسان آموزش، آموزشگاه‌های کنکور با ایجاد نیاز کاذب مسیر آموزش یادگیری را از اهداف اصلی دور ساخته و محتوای آموزشی را با توجه به نیازهای تجاری خود هدایت کرده‌اند.
اما عدم حذف کنکور یک متهم دیگر هم دارد. عده‌ای از کارشناسان بر این باورند که سازمان سنجش نیز به دلیل نفعی که از کنکور می‌برد، عملا با حذف کنکور مخالف است. احمد حج‌فروش، پژوهشگر حوزه تعلیم و تربیت، در این مورد به روزنامه شرق گفت: «مجلس دو قانون را برای حذف کنکور تصویب و ابلاغ کرده؛ اما وزارت علوم در ١٠ سال گذشته به بهانه‌های مختلف آن را اجرا نکرده است. هرچند آموزش و پرورش بر اجرای قانون تاکید دارد؛ اما با مدیریت ضعیفی که در این مدت (به‌ویژه در مرکز سنجش این وزارتخانه) بوده، بهانه را برای سازمان سنجش آموزش عالی فراهم کرده است.
یک کارشناس آموزش با بیان این که کنکور تنها در برخی از کشورهای توسعه نیافته برگزار می‌شود به زمزمه های حذف کنکور اشاره کرد و به همدلی گفت: نظام آموزشی ما سالهاست که از ریل خارج شده و تاکنون هیچ اراده جدی که آن را به مسیر واقعی و درست خود برگرداند وجود نداشته است. نظام آموزشی ما سالها با ترکیبی از تاکید زیاد بر محتوا، تشویق، تنبیه، تکرار، حفظ کردن و نقش موثر مولفه‌های بیرونی و رقابت‌های میان فردی استوار بوده است. روشی که فرصت خوبی برای شکل‌گیری و ظهور پدیده‌ای به نام «مافیای کنکور» در غالب موسسات آموزشی فراهم کرد.
البته فعالیت موسسات آموزشی فقط به متقاضیان کنکور محدود نشده، ولع زیاد این موسسات، بازاریابی را از مقطع متوسطه دوم به متوسطه اول، آموزش ابتدایی و نوآموزان پیش دبستانی نیزکشیده است. آنان از همان کودکی با برنامه‌ریزی‌های نه چندان مفید کودکان را مانند ربات‌های دست آموز بار می‌آورند. به گونه‌ای که هیچ اراده‌ای از خود نداشته و حتی ساعت خواب و خوراک‌شان باید به وسیله آنان تعیین شود..
« سلیمان سلیم زاده» افزود: قسمت تلخ ماجرا این جاست که با وجود این که چهره واقعی مافیای کنکور برای خیلی از مردم و مسئولان آشکار شده است. اکنون خیلی از همین افرادی که به پشتوانه کنکور و موسسات آموزشی درآمد چند صد میلیاردی دارند، نقاب عدالت آموزشی بر چهره زده و در پشت آن نقاب، باز برای منافع شخصی خود تلاش می‌کنند و به دنبال حفظ کنکور هستند.
وی تصریح کرد: واقعیت این است تاکنون وزارت عریض و طویل آموزش و پرورش توانایی مقابله با این مافیا را نداشته و هر بحث حذف کنکور به میان آمده، این سازمان مغلوب این مافیا شده است. به همین خاطر اکنون که باز ایده حذف کنکور سر زبان‌ها افتاده است، بسیاری از افراد که از نزدیک دستی بر آتش آموزش عالی و آموزش و پرورش دارند عملی شدن آن را دور از ذهن می‌دانند و با تردید به سخنان وزیر آموزش و پرورش نگاه می‌کنند. چون در یک دهه گذشته مقام‌های مسئول بارها تاکید کرده‌اند که حذف کنکور تکلیف قانونی است و هر بار وعده داده‌اند که طی سال آینده یا دو سال بعد انجام می‌شود، اما عملا هیچ اتفاقی رخ نداده و ماراتن کنکور همچنان برگزار شده است.
سلیم زاده افزود: آموزش و پرورش در اجرای ایده حذف کنکور نباید در مقابل مخالفت‌ها یا کارشکنی‌ها دلسرد شود. چرا که هر تغییری مقاومت‌هایی را با خود همراه دارد، بدون شک اجرای این برنامه‌ها نیز در درون و بیرون از سازمان، نقدها و مخالفت‌هایی را در پی خواهد داشت. اگر آموزش و پرورش عزم خود را برای مقابله با این موضوع جزم کرده است، برای موفقیت در این زمینه نیازمند جایگزینی است که اعتماد اجتماعی را به وجود آورد و بتواند عدالت آموزشی را برقرار کند.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد در دولت روحانی که عدالت آموزشی یکی از شعارهای انتخاباتی‌اش بوده است این مهم تحقق پیدا کند تا برای همیشه بساط شهریه‌های چند صد میلیونی برچیده شود.
جزئیات پذیرش بدون کنکور دانشگاهها
تسنیم نوشت: طبق اعلام وزیر آموزش‌وپرورش در کنکور ۹۸، ۸۵ درصد ظرفیت پذیرش دانشگاهها براساس سوابق تحصیلی تکمیل می‌شود. براین اساس داوطلبان متقاضی پذیرش رشته محل‌های صرفا بر اساس سوابق تحصیلی نیازی به شرکت در کنکور ۹۸ ندارند.
سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: « امروز چهارشنبه ساعت 6.30 صبح جلسه تعیین تکلیف نهایی کنکور سال آینده برگزار شد. ورود به 85 درصد ظرفیت دانشگاهها نیاز به شرکت در کنکور و تحمل اضطراب‌های طاقت‌فرسا ندارد و صرفاً سوابق تحصیلی ملاک عمل است.
آنگونه که وزیر آموزش‌وپرورش می‌گوید؛ 85 درصد ظرفیت پذیرش دانشگاهها بدون کنکور تکمیل می‌شود اما این مسئله ماجرای جدیدی نیست و سال‌های گذشته نیز 85 درصد ظرفیت دانشگاهها به این شیوه تکمیل می‌شد.
تفاوت پذیرش دانشجو از طریق سوابق تصحیلی در کنکور 98 آن هم بدون شرکت در آزمون سراسری در مقایسه با سال‌های قبل چیست؟
طبق اعلام سازمان سنجش، براساس قانون سنجش و پذیرش دانشجو مصوب 10 شهریور ماه 1392 و مصوبات پانزدهمین و شانزدهمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو باید پذیرش حداقل 85 درصد از ظرفیت پذیرش دانشجو در کل کشور در تمام زیر نظام‌های آموزش عالی صرفاً براساس سوابق تحصیلی با ملاک معدل کتبی دیپلم داوطلبان و بدون نیاز به شرکت در کنکور انجام شود بنابراین با توجه به مصوبات فوق پذیرش رشته محل‌های صرفا سوابق تحصیلی مستقل از کنکور انجام خواهد شد و آزمون سراسری برای مابقی رشته محل‌هایی که پذیرش آنها از تلفیق نمره کنکور و سوابق تحصیلی است برگزار می‌شود و از سال 1398 و بعد از آن پذیرش صرفا سوابق تحصیلی با توجه به قوانین و مقررات مربوطه مستقیما توسط دانشگاهها و موسسات آموزش عالی خواهد بود که محورهای مهم این روش عبارتند از:
1- داوطلبان برای اخذ پذیرش باید، طبق فراخوان دانشگاهها و مؤسسات پذیرنده، مدارک لازم را در زمان تعیین شده به دانشگاهها و مؤسسات ارسال کنند. دانشگاهها و مؤسسات باید با رعایت تمام قوانین و مقررات مربوطه مانند سهمیه‌بندی نسبت به پذیرش دانشجو در سقف ظرفیت تعیین شده توسط شورای گسترش آموزش عالی اقدام و نسبت به ثبت‌نام مشروط پذیرفته‌شدگان اقدام و اسامی آنها را برای تائید به سازمان سنجش آموزش کشور اعلام کنند.
2- در این روش داوطلبان می‌توانند به چندین دانشگاه یا مؤسسه پذیرنده موجود در اطلاعیه سازمان سنجش آموزش کشور درخواست پذیرش دهند ولی در نهایت فقط می‌توانند در یکی از رشته محل‌هایی که با پذیرش آنها موافقت شده است، ثبت‌نام و ادامه تحصیل دهند.
3- سایر شرایط و ضوابط در اطلاعیه‌ها و دفترچه‌های راهنمای پذیرش صرفا سوابق تحصیلی از طریق سازمان سنجش آموزش کشور اعلام خواهد شد.
باتوجه به موارد فوق پذیرش دانشجوی صرفا سوابق تحصیلی در بهمن ماه 97 و مهر ماه سال 98در دو بخش به صورت زیر خواهد بود:
پذیرش صرفا سوابق تحصیلی برای بهمن ماه 97
اطلاعیه مربوط به نحوه پذیرش و شرایط و ضوابط داوطلبان و نحوه درخواست پذیرش از موسسات و مدارک و سوابق موردنیاز در اطلاعیه سازمان سنجش آموزش کشور در تاریخ 25 دی ماه 1397 منتشر می‌شود.
داوطلبان واجد شرایط و متقاضی پذیرش بهمن ماه از تاریخ 29 دی لغایت 6 بهمن ماه برای پذیرش به موسسات پذیرنده که در اطلاعیه 25 دی ماه منتشر می‌شود مراجعه خواهند کرد.
اطلاع رسانی به پذیرفته‌شدگان مشروط توسط دانشگاه در تاریخ 6 تا 10 بهمن صورت خواهد گرفت.
اطلاعیه به انضمام دفترچه راهنمای پذیرش صرفا سوابق تحصیلی برای سال 1398 در اواسط بهمن ماه 1397 توسط سازمان سنجش آموزش کشور منتشر خواهد شد. تمام شرایط و ضوابط و نحوه مراجعه، مدارک و مستندات لازم برای اخذ پذیرش توسط موسسات در اطلاعیه مذکور درج خواهد شد.
زمان مراجعه داوطلبان برای اخذ پذیرش رشته محل‌های صرفا سوابق تحصیلی از 20 اسفند 97 تا اواخر مرداد 98 خواهد بود. داوطلبان متقاضی پذیرش رشته محل‌های صرفا سوابق تحصیلی نیازی به شرکت در کنکور سراسری سال 1398 که ثبت‌نام آن از تاریخ 24 بهمن تا دوم اسفند 97 است، ندارند و مطابق اطلاعیه مذکور و اطلاعیه‌های بعدی سازمان سنجش آموزش کشور اقدام کنند.
