اینک انتخابات در آستانه فصل سرد؛ مجلس یازدهم چه شکلی است؟

کبنا ؛در حالی که تنها یک ماه دیگر تا انتخابات مجلس باقی است دلسردی و بی‌تفاوتی نسبت به انتخابات در میان مردم به چشم می‌خورد.
 رصد فضای رسانه‌ای، مجازی و حتی محافل خصوصی و عمومی در دنیای واقعی چشم انداز روشنی از حضور و مشارکت مردمی نمی‌دهد.
در این باره نظرات متعددی از سوی فعالین اصلاح‌طلب و اصولگرا مطرح می‌شود. در حالی‌که عده‌ای از قهر مردم با انتخابات سخن می‌گویند گروهی دیگر هنوز به زمان باقی مانده و به روز‌های سرد باقی مانده در انتخابات در بهمن ماه امیدوار هستند. از نظر آنان هنوز باید ۳۰ روز دیگر صبر کرد و بعد از آن از قهر مردم با انتخابات حرف زد.
مردم می‌پرسند شرکت در انتخابات چه تأثیری در حل مشکلات ما داشت
 صادق زیباکلام استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در این باره گفت: «ما در دو انتخابات اخیر یعنی انتخابات مجلس دهم در اسفند ۱۳۹۴ و انتخابات ریاست جمهوری در اردیبهشت ۱۳۹۶ شاهد ایجاد یک فضای انتخاباتی پرشور در کشور بودیم.»
وی افزود: «در آن دو دوره، انتخابات واقعاً موضوعیت پیدا کرده بود، رقابت جدی و واقعی بود، اما امسال علیرغم اینکه تنها یک ماه تا روز انتخابات مجلس بیشتر نمانده است چنین فضایی وجود ندارد.»
 او ادامه داد: «اگر کسی از خارج از کشور به ایران بیاید و رصدی در مطبوعات، محافل خصوص و عمومی بکند باورش نمی‌شود یک ماه دیگر انتخابات است. این قدر که فضای انتخاباتی سرد و مردم نسبت به انتخابات بی‌تفاوت هستند.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «این مسئله دو دلیل اصلی دارد. اول این‌که شورای نگهبان این بار شمشیر را از رو بسته و تعارف را کنار گذاشته است و نشان داد به هیچ وجه نمی‌خواهد ذره‌ای مخالفان را تحمل بکند.»
وی افزود: «شورای نگهبان، نود نماینده فعلی را رد صلاحیت کرد و به آن‌ها اتهام مالی زد. در حالی که شاید یکی دو نفر از آن‌ها مشکلات مالی دارند، اما سخنگوی شورای نگهبان مسئله را به این گونه مطرح کرد که این نود نفر اغلب مسایل مالی داشتند در حالی که همه ما می‌دانیم حداکثر تعداد نمایندگانی که فساد مالی دارند به انگشتان یک دست هم نمی‌رسد.»
او ادامه داد: « شورای نگهبان مسئله را طوری طرح کرد که مسئله سیاسی نیست و مسایل مالی مهم است. این شیوه‌ای است که شورای نگهبان در دوره‌های قبلی نیز به کار گرفت، اما این بار خیلی جدی‌تر آن را به کار برد و اندک تحملش را هم کنار گذاشت.»
زیباکلام اذعان کرد: «دلیل دوم که بنیادی‌تر از دلیل اول است و به خصوص بعد از انتخابات ۹۴ و ۹۶ به عنوان پرسش جدی بین مردم و به ویژه در میان اهل مطالعه و تحصیلکرده مطرح است، این است که شرکت ما در انتخابات و رأی دادن ما به این فرد به عنوان رئیس جمهور یا آن فرد به عنوان نماینده مجلس چه چیز را عوض می‌کند؟»
او افزود: «مجلس دهم و فراکسیون امید که وقتی عارف را به رهبری خود انتخاب کرد بیش از ۱۰۵ عضو داشت واقعاً چه گامی را در جهت حل مشکلات و بهبودی امور و پیشرفت و ترقی کشور برداشت؟ عین همین پرسش درباره آقای روحانی هم مطرح می‌شود.»
وی ادامه داد: «در میان آن ۲۴ میلیونی که به آقای روحانی رأی دادند کم نبودند کسانی که برای حضور در انتخابات، تردید داشتند و مطمئن نبودند که آیا کار درستی می‌کنند یا خیر.»
وی افزود: «اما آن‌ها به خاطر اصرار چهره‌های اصلاح‌طلب و موجه و معتبر در انتخابات شرکت کردند. حالا همان ۲۴ میلیون نفر از آقای زیباکلام می‌پرسند یادت هست چقدر برای حضور در انتخابات، اصرار کردی؟»
این کارشناس ادامه داد: «آن‌ها می‌پرسند از این دانشگاه به آن دانشگاه، از این استان به آن استان مردم را با شور و حرارت به شرکت در انتخابات دعوت کردی حالا جواب بده در این دو سال و اندی که از عمر دولت آقای روحانی می‌گذرد این دولت چه گام‌هایی را در جهت پیشرفت امور برداشته است. یعنی همان سؤالی که درباره مجلس هم مطرح است.»
او گفت: «به عبارت دیگر برای بخش عظیمی از اقشار و لایه‌های تحصیلکرده جامعه این سؤال به وجود می‌آید که شرکت در انتخابات چه چیز را تغییر می‌دهد و کدام مشکل را حل می‌کند؛ بنابراین اغلب آن‌ها تصمیم جدی گرفتند که در انتخابات شرکت نکنند.»
وی افزود: «به نظر می‌رسد در شهر‌های بزرگ و مراکز استان‌ها مثل تهران، رشت، اصفهان، شیراز و مشهد حداکثر در بهترین حالت بیش از ۲۰ درصد در انتخابات شرکت نکنند. در واقع ۸۰ درصد از واجدین شرایط درانتخابات شرکت نمی‌کنند.»
او تصریح کرد: «اما در حوزه‌های کوچکتر که یک یا دو نماینده دارند و رقابت‌های قومی، قبیلگی و طایفه‌ای دارند و مسایل ملی مطرح نیست به خاطر این‌که نماینده از محله یا طایفه آن‌ها باشد مثل معمول همان ۶۰ یا ۷۰ درصد در این انتخابات هم شرکت می‌کنند.»
زیباکلام بیان کرد: «میانگین این ۶۰- ۷۰ درصدی که در حوزه‌های کوچکتر به دلیل رقابت‌های محلی در انتخابات شرکت می‌کنند با همان ۱۰-۱۵ درصدی که در تهران شرکت می‌کنند؛ ۵۰ درصد می‌شود که همان درصدی است که وزارت کشور می‌خواهد. اما خیلی بعید به نظر می‌رسد که آمار مشارکت مردم از ۵۰ درصد بالاتر برود.»
جریان‌های سیاسی در ایجاد این وضعیت مقصرند
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب درباره سهم جریان‌های سیاسی در شکل دادن به بی‌تفاوتی مردم نسبت به انتخابات اذعان کرد: «بخشی از این به نظام و شورای نگهبان بر می‌گردد. شورای نگهبان با حذف نامزد‌هایی که منتقد وضع موجود هستند روح انتخابات را می‌گیرد، اما این همه مشکل نیست.»
 
وی افزود: «بخش دیگری از این مشکل نیز به اصلاح‌طلبان بر می‌گردد. بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان با امید و آرزوی زیادی در انتخابات ۹۴ و ۹۶ شرکت کردند. اما رهبری اصلاح‌طلبان هیچ وقت در این چهار سال عمر مجلس دهم و در این دو سال و اندی که از عمر دولت آقای روحانی می‌گذرد هیچ سیاست یا موضع‌گیری مشخصی اتخاذ نکرد.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «با کلمات زیبا، کلی‌گویی و سخنان زیبا نمی‌توان مردم را یک عمر با خود نگهدارید. جامعه از آقای خاتمی انتظار داشت که بیاید توضیح بدهد. خیلی از کسانی که به آقای روحانی رأی دادند به اعتبار آقای خاتمی جلو رفتند.»
او افزود: «اگر آقای روحانی به وعده‌های ۲۴ میلیون نفر پشت کرده است آقای خاتمی، عارف، تاجزاده، حجاریان و زیباکلام و در کل اصلاح‌طلبان باید پاسخگو باشند که چرا چنین شد؟ مردم می‌پرسند شما گفتید بیاید رأی بدهید حالا چرا دولت روحانی به یک دانه از مطالبات ۲۴ میلیون نفر توجه نمی‌کند.»
زیباکلام تأکید کرد: «اما اصلاح‌طلبان و رهبری اصلاحات به جز سکوت و باز هم سکوت هیچ پاسخی به مردم نداد. مردم اسباب بازی ما نیستند ما نمی‌توانیم از اعتبار اجتماعی خود استفاده کنیم و به مردم بگوییم رأی بدهید، اما وقتی مردم رأی دادند و روحانی اینطور و فراکسیون امید، آن طور شد ما سکوت کنیم و انگار نه انگار که ما هم در این وسط نقش داشتیم. کاری که متأسفانه رهبر اصلاحات کرد.»
وی افزود: «به نظر می‌رسد آن ۲۴ میلیونی که به آقای روحانی رأی دادند بیش از این‌که از آقای روحانی عصبانی باشند از آقای خاتمی عصبانی هستند، چون آقای خاتمی باعث شده است که آن‌ها به روحانی رأی بدهند، ولی آقای خاتمی جز سکوت و باز هم سکوت کاری نکرده است.»
او اظهار کرد: «بدین‌صورت، جریان‌های سیاسی در به وجود آمدن این قهر و بی‌تفاوتی مردم به انتخابات نقش زیادی دارند.»
پیامد قهر مردم حضور تندروها در مجلس یازدهم است
این فعال سیاسی درباره پیامد قهر مردم با انتخابات، گفت: «هر قدر که مردم در انتخابات شرکت نکنند شانس پیروزی جریان‌های تندرو بالاتر می‌رود.»
وی تأکید کرد: «تنها شرط حضور تندروهایی، چون جبهه پایداری، طرفداران آقای احمدی‌نژاد و اصولگرایان تندرو در مجلس این است که مردم در انتخابات شرکت نکنند.»
زیباکلام گفت: «در انتخابات مجلس نهم، چهره‌های اصولگرا با ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار رأی وارد مجلس شدند. چون اغلب بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان در این انتخابات، شرکت نکردند در حالی‌که در انتخابات مجلس دهم، آقای عارف سرفهرست اصلاح طلبان در تهران، یک و نیم میلیون رأی آورد یعنی سه یا چهار برابر تندرو‌ها در مجلس گذشته رأی آورد.»
وی افزود: «به نظر می‌رسد در شهر‌های بزرگ از جمله تهران، تندرو‌ها یکی پس از دیگری به مجلس راه پیدا خواهند کرد و مجلس یازدهم یکی از تندروترین مجالس پس از انقلاب خواهد شد. حتی رئیس مجلس و هیئت رئیسه آن از تندرو‌های جبهه پایداری و اصولگرایان تندرو خواهند بود.»
او ادامه داد: «اصلاح‌طلبان در این مجلس شاید به اندازه تعداد انگشت‌های یک دست هم نرسند. تندرو‌ها حتی حاضر به ائتلاف با میانه‌رو‌ها نیستند، چون اصولگرایان میانه ومعتدل نسبت به آنان زاویه دارند.»
وی افزود: «وابستگان به آقای قالیباف هم در شهر مشهد و شهر‌های دیگر استان شاید رأی بیاورند و ۲۰ تا ۳۰ نفر از آن‌ها در مجلس یازدهم حضور پیدا کنند، اما پیروز این میدان و جریان اصلی مجلس یازدهم، تندور‌ها و افراطیونی نظیر ذوالنور، آقاتهرانی، الیاس نادران و یامین‌پور خواهند بود.»
مردم از بی‌تأثیری انتخابات به تردید در شرکت در انتخابات دچار شدند
حمیدرضا ترقی فعال سیاسی اصولگرا و عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه نیز در این باره گفت: «دلیل کاهش موضوعیت انتخابات مجلس در ذهن مردم این است که مردم مجلس را هم در پدید آمدن شرایط فعلی و در شکل‌گیری مشکلات اقتصادی، حل نشدن آن‌ها و متراکم شدن مطالبات مقصر می‌دانند.»
وی افزود: «مردم معتقد هستند مجلس باید به اعمال حق حاکمیت آن‌ها بپردازد و ناظر بر عملکرد دولت باشد. آن‌ها می‌خواهند مجلس، دولت را در مسیر حل مشکلات مردم، هدایت کند. اما این مجلس نتوانسته است مأموریت خود را در قبال مردم و موکلانش درست انجام دهد.»
او ادامه داد: «مجلس دهم موجب شد تا مشکلات اقتصادی که در پی توفیق نیافتن در مسئله برجام بیشتر شد و بقیه مشکلاتی که به برجام گره خورده بود همچنان لاینحل بماند و مجلس در قبال مشکلات و سختی‌هایی که به مردم وارد می‌شود هیچ اقدام مطلوبی که آن‌ها را راضی کند انجام نداند.»
ترقی تأکید کرد: «همین مسایل موجب دلسردی مردم از انتخاب خود و تردید آن‌ها شد که اگر این انتخاب تأثیری در حل مشکلات ما ندارد به چه دلیل باید در انتخابات شرکت کنند.»
این فعال سیاسی اصولگرا اظهار کرد: «از طرف دیگر روحیه تکلیف‌گرایی در جامعه و مردم و نقشی که حضور مردم در انتخابات در تثبیت جمهوری اسلامی و بازدارندگی از توطئه‌های دشمن دارد به طور طبیعی در روز‌های آینده مردم را نسبت به انتخابات حساس خواهد کرد.»
وی تصریح کرد: «مردم همانطور که تا حالا در راه‌پیمایی‌ها و در شعارهای‌شان هم تأکید کردند که مشکل از انقلاب نیست بلکه از انتخاب ماست؛ سعی خواهند کرد این نگرانی و دغدغه را در رأی خود اعمال کنند.»
ترقی افزود: «اگر آن‌ها احساس کنند این ترکیب مجلس نمی‌تواند مشکلات و دغدغه‌های آن‌ها را حل کند به ترکیبی رأی می‌دهند که بتواند امید نسبت به آینده را در میان آن‌ها ایجاد کند و بتوانند برای حل مشکلات خود روی آن‌ها حساب باز کنند. این امری طبیعی است.»
او ادامه داد: «اما به نظر می‌رسد در ماه بهمن این شرایط تغییر کند و رغبت مردم به مشارکت در انتخابات افزایش پیدا کند.»
وی درباره چرایی این امر توضیح داد: «قطعاً حال و هوای فضای سالگرد انقلاب و توضیحات و هدایت‌های مقام معظم رهبری بر این امر تأثیر خواهد گذاشت.»
عضو حزب مؤتلفه افزود: «همچنین ادوار انتخاباتی گذشته نشان می‌دهد موضع مردم درباره انتخابات بیشتر در فاصله نزدیک به زمان انتخابات شکل می‌گیرد و پیش از آن نمی‌توان روی نتیجه نظرسنجی‌ها تکیه کرد بلکه اصولاً روحیه دقیقه نودی مردم موجب می‌شود تا زمان انتخابات متوجه شویم مردم به چه جهتی رأی بیشتری دارند.»
او ادامه داد: «به طور طبیعی و به تعبیر قرآن «تلک الایام نداول‌ها بین الناس» دست به دست شدن قدرت در کشور، زمینه ارزیابی مردم را از هر جریانی فراهم می‌کند و مردم می‌دانند اکنون چه جریانی بر کشور حاکم است و مسئولیت کشور را بر عهده دارد.»
ترقی تأکید کرد: «آن‌ها می‌دانند حل مشکلات کشور دست جریان حاکم است و اگر این جریان نتواند مشکل را حل کند رو به جریان مقابل می‌آورند. این طبیعت مردم و سنتی است که در جامعه بشری هم وجود دارد و ارزیابی که حالا در ذهن مردم کاملاً مشخص است همین است.» (فرارو)