به مناسبت شهادت رئیس مذهب جعفری؛
امروز باران اشک از آسمان بقیع میبارد / سیره امام صادق(ع) در روزهای سختی معیشت مردم
جهان نیوز , 25 ارديبهشت 1402 ساعت 23:59
امام صادق (ع) در آخرین لحظات حیات که مرگ را نزدیک دید، دستور داد که تمام خانواده و خویشان نزدیکش بر سر بالینش جمع گردند و پس از آن که همه آنان در کنار امام حاضر شدند، چشم بگشود و به صورت یکایک آنها نظر افکند و فرمود:: «ان شفاعتنا لاتنال مستخفاٌ بالصلوة».
امام صادق (ع) در آخرین لحظات حیات که مرگ را نزدیک دید، دستور داد که تمام خانواده و خویشان نزدیکش بر سر بالینش جمع گردند و پس از آن که همه آنان در کنار امام حاضر شدند، چشم بگشود و به صورت یکایک آنها نظر افکند و فرمود:: «ان شفاعتنا لاتنال مستخفاٌ بالصلوة».
امام صادق (علیه السلام) در روز ۱۷ ربیع الاول سال ۸۳ هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود. پدر گرامی آن حضرت، امام محمد باقر (علیه السلام) و مادر ارجمندش ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر است. نام شریفش جعفر و لقب معروفش صادق و کنیه اش ابوعبدالله است.
شهادت آن حضرت در ۲۵ شوال سال ۱۴۸ هجری قمری، در ۶۵ سالگی، به دستور منصور دوانیقی، خلیفه ستمگر عباسی، به وسیله سمی که به آن بزرگوار خوراندند، در شهر مدینه اتفاق افتاد و محل دفنش در قبرستان بقیع است.
امام جعفر صادق (علیه السلام) تلاش و کوشش خود را با مساعی علمی آغاز و حوزه فکری و ثمربخش خویش را که بزرگان فقها و متفکران از آن بیرون آمدند، در صفوف امت، افتتاح کرد و با تربیت شاگردانی دانشمند، ذخیره علمی بزرگی برای امت برجای گذاشت.
بعضی از شاگردان نامی آن بزرگوار عبارتند از: هشام بن حکم و مؤمن طاق و محمد بن مسلم و زرارة بن اعین و ... که هر یک چهرههای درخشانی از تربیت شدگان مکتب آن حضرتند. حرکت علمی او آن سان گسترش یافت که سراسر مناطق اسلامی را دربر گرفت و مردم از علم او سخنها میگفتند و شهرتش در همه شهرها و دیارها پیچیده بود.
نگاهی به عصر امامت امام صادق (ع)
زندگى پر بار امام جعفر صادق (ع) مصادف بود با خلافت پنج نفر از بنى امیه (هشام بن عبدالملک – ولید بن یزید – یزید بن ولید – ابراهیم بن ولید – مروان حمار) که هر یک به نحوى موجب تألم و تأثر و کدورت روح بلند امام معصوم (ع) را فراهم مىکردهاند، و دو نفر از خلفاى عباسى (سفاح و منصور) نیز در زمان امام (ع) مسند خلافت را تصاحب کردند و نشان دادند که در بیداد و ستم بر امویان پیشى گرفتهاند، چنانکه امام صادق (ع) در ۱۰ سال آخر عمر شریفش در ناامنى و ناراحتى بیشترى بسر مىبرد. عصر امام صادق (ع) یکى از طوفانىترین ادوار تاریخ اسلام است که از یک سو اغتشاشها و انقلابهاى پیاپى گروههاى مختلف، بویژه از طرف خونخواهان امام حسین (ع) رخ مىداد، که انقلاب «ابو سلمه» در کوفه و «ابو مسلم» در خراسان و ایران از مهمترین آنها بوده است و از دیگر سو عصر آن حضرت، عصر برخورد مکتبها و ایدئولوژیها و عصر تضاد افکار فلسفى و کلامى مختلف بود، که از برخورد ملتهاى اسلام با مردم کشورهاى فتح شده و نیز روابط مراکز اسلامى با دنیاى خارج، به وجود آمده و در مسلمانان نیز شور و هیجانى براى فهمیدن و پژوهش پدید آورده بود.
امام صادق(ع): بروید سر قبر پدر و مادرتان
علت شهرت امام صادق (ع) به موسس مذهب جعفری چیست؟
در چنین شرایط دشواری که شیعه مىرفت که نابود شود، یعنى اسلام راستین به رنگ خلفا درآید و به صورت اسلام بنى امیهاى یا بنى عباسى خودنمایى کند، امام دامن همت به کمر زد و به احیا و بازسازى معارف اسلامى پرداخت و مکتب علمى عظیمى به وجود آورد که محصول و بازده آن، چهار هزار شاگرد متخصص (همانند هشام، محمد بن مسلم و…) در رشتههاى گوناگون علوم بودند، و اینان در سراسر کشور پهناور اسلامى آن روز پخش شدند.
هر یک از اینان از طرفى خود، بازگوکننده منطق امام که همان منطق اسلام است و پاسدار میراث دینى و علمى و نگهدارنده تشیع راستین بودند، و از طرف دیگر مدافع و مانع نفوذ افکار ضد اسلامى و ویرانگر در میان مسلمانان نیز بودند. تأسیس چنین مکتب فکرى و این سان نوسازى و احیاگرى تعلیمات اسلامى، سبب شد که امام صادق (ع) به عنوان رئیس مذهب جعفرى (تشیع) مشهور گردد.
فعالیتهای علمی
در دوران امامت امام صادق(ع)، به علت ضعف حکومت اموی، آزادی بیشتری برای ابراز عقیده به وجود آمد و بحثهای علمی بسیاری در موضوعات مختلف درگرفت. این آزادی علمی و دینی که برای کمتر امامی از ائمه دوازدهگانه وجود داشت، سبب شد تا شاگردان امام آزادانه در مباحث علمی شرکت کنند. ابان بن تغلب گزارش کرده است که مردم در مسجد از او سؤالات فقهیشان را میپرسیدند. امام صادق(ع) با استفاده از این فرصت، روایات فراوانی در زمینههای گوناگونِ فقه، کلام و... بیان کرد. به گفته ابن حَجَر هیتمی، مردم از او دانشهای فراوان نقل میکردند و آوازه او به همه جا رسیده بود. ابو بحر جاحظ هم نوشته است دانش و فقه او دنیا را پر کرده بود. حسن بن علی وشاء هم گفته است که نهصد نفر را در مسجد کوفه دیده است که از امام صادق(ع) حدیث نقل میکردند.
شهادت شیخ الائمه (ع) در شهر رسول خدا (ص)
حضرت امام صادق (علیه السلام) در بیست و پنجم شوال سال ۱۴۸ ه. ق. در حالى که ۶۵ سال از عمر مبارک آن حضرت گذشته بود از دنیا رحلت فرمودند: و از جهت اینکه عمر بیشترى نصیب ایشان شده است به «شیخ الائمه» شهرت دارند. وجود مطهر و مقدس آن امام همام در قبرستان بقیع در کنار پدر و جد و عموى خود امام مجتبى (ع) به خاک سپرده شد و بنابر روایتى پس از آزار و اذیت زیاد آن حضرت به وسیله عوامل منصور دوانیقى با سم به شهادت رسید.
برنامه قتل امام صادق (ع)
سرانجام منصور نتوانست پیشرفت امام را ببیند و عظمت او را تحمل نماید. طرح قتل او را از طریق مسموم کردن تهیه نمود.
این نکته را ناگفته نگذاریم که بنی عباس درس مسموم کردن امامان را از پیشوایان راستین خود، یعنی بنی امیه آموختند. معاویه بارها گفته بود خداوند ازعسل لشکریانی دارد و.. که غرض عسل مسموم بود که به خورد دشمنان خود میداد.
آن حضرت در سال ۱۴۸ هجری قمری به وسیله منصور عباسی مسموم و شهید و در قبرستان بقیع دفن شد.
در الفصول المهمة و مصباح کفعمی و نیز در کتابهای دیگر آمده است که به امام زهر خوراندند. ابن شهرآشوب در مناقب نوشته است ابوجعفر منصور او را زهر خورانید، زیرا با کینههایی که منصور از او داشت و بیمی که از روی آوردن مردم بدو در دل وی راه یافته بود، آسوده نمینشست. منصور کسی بود که حتی به کسانی که برای به خلافت رساندن او کوشش کردند، نیز رحم نکرد و حتی ابو مسلم خراسانی را که در برپایی دولت عباسیان تلاش بسیار کرده بود، به قتل رساند.
حدیث شنیدنی از امام صادق(ع) درباره نماز شب
تاریخ شهادت امام صادق (ع)
این که امام در چه ماهی وفات یافته، روایات مختلف است. برخی بیست و پنجم شوال و برخی نیمه رجب را روایت کرده اند، اما روایت بیست و پنجم شوال مشهورتر است.
وصایای امام صادق (ع) هنگام وفات
او در لحظه شهادت وصایایی چندی مینماید که برخی در امر امامت برخی در زمینه مسائل خانوادگی و بخشی در مورد عامه است. به فرزندان خود گفت: فَلا تَمُوتُنَّ اِلاُّ وَاَنتُم مُسلِموُن بکوشید که جز مسلمان نمیرید. به کسان و خویشان فرمود:: اِنَّ شَفاعَتَنَا لاتَنالُ مَستَخِفّاَ بِالصَّلاةِ. شفاعت ما به کسی که نماز را کوچک بشمارد نمیرسد. به خانواده خود وصیت کرد که پس از شهادتش تا چند سال در موسم حج در منی برای او مراسم عزاداری بر پا کنند.
دستور داد برای خویشان و کسان هدیهای بفرستند، حتی هفتاد دینار برای حسن افطس از خویشان او؛ و حسن افطس همان کسی است که با خنجر به امام حمله کرده بود و میفرمود: میخواهد آیه قرآن را در مورد صله رحم اجرا کند. درباره امام پس از خود، امام کاظم (ع) را برای چندمین بار منصوب کرد که او در آن هنگام بر اساس سندی بیست سال داشت. بخشی از سفارشهای او درباره غسل و کفن و قبر خود بود که احکام اسلامی در این زمینه وجود دارد؛ و بالاخره بخشی از وصیت راجع به مردم بود که رئوس آن دعوت به وقار و آرامش، حفظ زبان، پرهیز از دروغ و تهمت و دشمنی، دوری از تجاوز کار، پرهیز از حسادت و ترک معاصی و... بود.
امام صادق (ع) در آخرین لحظات حیات که مرگ را نزدیک دید، دستور داد که تمام خانواده و خویشان نزدیکش بر سر بالینش جمع گردند و پس از آن که همه آنان در کنار امام حاضر شدند، چشم بگشود و به صورت یکایک آنها نظر افکند و فرمود:: «ان شفاعتنا لاتنال مستخفاٌ بالصلوة».
جمله کلیدی امام صادق(ع) درهنگام مرگ فرزند
لحظههای آخر حیات امام صادق(ع)
شیخ طوسی از سالمه، کنیز حضرت صادق (ع) روایت کرده که گفت، من در وقت احتضار نزد حضرت صادق (ع) بودم که بی هوش شد و، چون به هوش آمد فرمود:: به حسن بن علی بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب (ع) معروف به افطس، هفتاد سکه طلا بدهید به فلان و فلان، فلان مقدار بدهید. من گفتم: به مردی که بر تو با کارد حمله کرد و میخواست تو را بکشد، عطا میکنی و میبخشی؟ فرمود: میخواهی من از آن کسانی که خدا ایشان را به صله رحم کردن ستایش نموده، نباشم؛ که در وصف ایشان فرموده: «وَ الَّذِین َ. یَصِلُونَ ما اَمَرَاللهُ بِهِ اَن یُوصَلَ وَ یَخشَونَ رَبَهُّم وَ یَخافُونَ سُوءَ الحِسَابِ؛ و آنان که پیوندهائی را که خداوند به آن امر کرده برقرار مینمایند (صله رحم میکنند) و از خدایشان میترسند و از محاسبه بدفرجام بیمناکند».
پس فرمود:ای سالمه به درستی که حق تعالی بهشت را خلق کرد و آن را خوشبو گردانید و بوی مطبوع آن از فاصلهای به مسافت دو هزار سال به مشام میرسد و بوی آن را کسی که عاق والدین شده و کسی که ارتباط خود را با خویشاوندان و رحم خود قطع نموده نمیشنود و درنمی یابد.
سه رمز عاقبت بخیری از زبان امام صادق(ع)
کد مطلب: 462370