تورم نقطه‌ای چیست و چرا دوست دارد ترسناک به‌نظر برسد؟

کبنا ؛تورم تیرماه ۱۴۰۱ دوباره موجب دسته‌بندی رسانه‌ها بر اساس خط فکری سیاسی و وابستگی جناحی آن‌ها شده است. ایرنا به‌عنوان رسانه رسمی دولت ذره‌بین برداشته، سراغ عدد‌هایی رفته که کنارشان علامت منفی به چشم می‌خورد و در نهایت تیتر «کاهش بی‌سابقه نرخ تورم ماهانه در تیرماه» را برای گزارش خود برگزیده، اما رسانه‌هایی که نقش منتقد دولت را ایفا می‌کنند به بزرگنمایی عدد‌های مثل ۵۲ درصد و ۴۰.۵ درصد علاقه نشان داده‌اند. اگر جزو گروهی که معمولا با پوزخند از کنار گزارش مرکز آمار عبور می‌کنند و هرگز نمی‌توانند عدد تورم را جدی بگیرند، قرار نمی‌گیرید در این گزارش قرار است سراغ گزارش تورم تیرماه ۱۴۰۱ برویم و تمام تلاشمان را به‌کار بگیریم با زبانی ساده و همه‌کس فهم و بدور از ملاحظات سیاسی مرسوم آن را تفسیر کنیم.
علت اعلام عدد‌های متفاوت برای نرخ تورم
به گزارش کبنا، تورم تیر ماه ۱۴۰۱ مثل دوره‌های قبل، توسط مرکز آمار منتشر شده است. در این گزارش آمده نرخ تورم ماهیانه معادل ۴.۶ درصد بوده که نشان می‌دهد قیمت یک سری کالا و خدمات مشخص از خرداد امسال تا تیر ماه به‌طور متوسط ۴.۶ درصد افزایش پیدا کرده است، اما اگر همین قیمت‌ها را با تیرماه پارسال مقایسه کنیم به رشد ۵۴ درصدی می‌رسیم. این عدد را به‌نام تورم نقطه‌ای یا تورم نقطه به‌نقطه می‌شناسند که نباید فراموش کرد همچنان عددی آماری ات و ضرب‌آهنگ رشد قیمت‌ها در تیرماه ۱۴۰۱ نسبت به تیرماه ۱۴۰۰ را نشان می‌دهد. تورم تیر ماه ۱۴۰۱ بر مبنای تورم سالیانه هم اعلام می‌شود. این یکی عدد، سرعت رشد قیمت‌ها را در یک سال منتهی به تیر ۱۴۰۱ نسبت به یک‌سال منتهی به تیر ۱۴۰۰ بررسی می‌کند و به همین دلیل از اهمیت کمتری برخوردار است. به‌هرحال مرکز آمار گفته تورم سالانه در تیر ۱۴۰۱ به ۴۰.۵ درصد می‌رسد.
تورم ماهیانه در تیرماه ۱۴۰۱ معادل ۷.۶ درصد کاهش پیدا کرده، تورم نقطه به‌نقطه ۱.۵ درصد رشد داشته و تورم سالانه با رشد ۱.۱ درصدی روبرو شده است. می‌توانید برگردید بالا و دوباره عدد‌ها را از نظر بگذرانید، چون قطعا حالا می‌دانید چرا رسانه‌های مختلف براساس وابستگی جناحی و مرزبندی‌های سیاسی خود یکی از این عدد‌ها را در تیتر بولد می‌کنند و جلوی چشم می‌گذارند.
راز کاهش بی‌سابقه تورم ماهیانه در تیر ۱۴۰۱
تورم ماهیانه تیر ۱۴۰۱ معادل ۴.۶ درصد بوده که در مقایسه با تورم ماهیانه خرداد ۱۴۰۱، معادل ۷.۶ درصد کاهش پیدا کرده است. با این حال نمی‌توان این عدد‌ها را به‌معنای کاهش قیمت‌ها فرض کرد. درستش این است که بگوییم اگرچه در خرداد ۱۴۰۱ قیمت‌ها به‌طور متوسط با سرعت ۱۲.۲ درصد در حال افزایش بودند، اما تیر امسال، سرعت رشد قیمت‌ها کاهش پیدا کرده و به ۴.۶ درصد رسیده است. برخلاف آنچه ایرنا در گزارشی با تیتر «کاهش بی‌سابقه نرخ تورم ماهانه در تیرماه» نوشته، کاهش ۷.۶ درصدی تورم ماهیانه اصلا دستاورد نیست، چون پس از کاهش شوک ناشی از اجرای مرحله دوم آزادسازی یارانه‌ها، شوک بزرگی به قیمت‌ها (اغلب خوراکی) وارد شد و تورم ماهیانه را تا ۱۲.۲ درصد بالا برد. آن شوک عظیم پس از گذشت یک ماه حداقل از نظر علم آمارو ریاضی رفع شده است. اگرچه تورم نقطه‌ای نشان می‌دهد هنوز رقم پرداختی مردم بابت محصولاتی مثل روغن و لبنیات در مقایسه با سال قبل کمرشکن است.
تورم نقطه‌ای به‌طور کلی معادل ۵۴ درصد گزارش شده ولی در گروه خوراکی‌ها، سرعت افزایش قیمت‌ها چشمگیر است
تورم نقطه‌ای یا ماهیانه؛ کدامیک بیشتر کمرشکن است؟
تورم نقطه به‌نقطه، تورم سالیانه و تورم ماهیانه بر اساس متوسط قیمت یک سری کالا و خدمات محاسبه می‌شود و وطیفه اعلام رسمی آن روی دوش مرکز آمار است. عدد‌های ۴.۶ درصد، ۵۴ درصد و ۴۰.۵ درصد، برای بیان تورم عمومی کاربرد دارند و نشان‌دهنده روند تغییر قیمت تمام کالا‌های موجود در فهرست هستند، اما تورم در گروه‌ها و دسته‌بندی‌ها عملکردی متفاوت خواهد داشت. به‌عنوان مثال تورم عمومی از خرداد تا تیر ۱۴۰۱، معادل ۴.۶ درصد بوده، اما تورم ماهیانه در دسته کلی خوراکی به ۵.۷ درصد است. در گروه گوشت قرمز و ماکیان تورم ماهیانه به ۱۱.۶ درصد می‌رسد. در دسته خدمات با تورم حدود ۱۱ درصدی گروه خدمات نگهداری و تعمیرات واحد مسکونی روبرو هستیم. تورم دسته بهداشت و درمان در تیر امسال حدود شش درصد برآورد شده است.
تورم نقطه‌ای در تیر امسال به‌طور عمومی ۵۴ درصد بوده، اما تورم نقطه به‌نقطه گروه خوراکی به‌تن‌هایی ۹۰ درصد، تورم نقطه‌ای روغن ۲۹۳ درصد و تورم نقطه‌ای شیر ۱۲۰ درصد برآورد شده است.
تورم مسکن؛ راز‌هایی درباره قیمت خانه و اجاره
تورم نقطه به‌نقطه اجاره مسکن در تیر امسال ۳۱.۴ درصد اعلام شده است. به زبان ساده مستاجران در تیر امسال ناچار بودند در مقایسه تیرماه سال قبل «به‌طور متوسط» ۳۱.۴ درصد اجاره بیشتری بپردازند. اگر صاحبخانه‌تان شما را مجبور کرده امسال دو برابر اجاره بدهید، نمی‌توانید این عدد را زیر سوال ببرید، چون در گزارش مرکز آمار عدد بر اساس «متوسط قیمت» در کل کشور اعلام می‌شود. قطعا بخشی از صاحبخانه‌ها برخلاف تجربه تلخ و نامطلوب شما، با مستاجرانشان راه آمده‌اند و هوای آن‌ها را داشته‌اند.
تورم نقطه‌ای مسکن در تیر امسال ۳۱.۸ درصد اعلام شده است. تورم چهار درصدی ماهیانه نشان می‌دهد آن‌هایی که خرید خانه را پشت گوش انداختند تیر امسال مجبور شدند به نسبت خرداد بیشتر پول پرداخت کنند. مهمترین نکته در این بخش فاصله ۱۶ درصدی تورم نقطه به‌نقطه عمومی با تورم نقطه‌ای بخش مسکن است. بین خودمان بماند، جا ماندن تورم مسکن در مقایسه با تورم عمومی پتانسیل و ظرفیت پنهان و احتمالی برای تداوم رشد قیمت مسکن را نشان می‌دهد. خدمات نگهداری و تعمیرات مسکن هم با تورم ۱۱ درصدی نسبت به خرداد امسال و تورم ۵۲ درصدی نسبت به تیر سال گذشته روبرو است.
تورم نقطه‌ای؛ چیز‌هایی که بیشتر به‌چشم می‌آیند
تورم نقطه‌ای عمومی در تیر ۱۴۰۱، معادل ۵۴ درصد گزارش شده، ولی در گروه خوراکی‌ها، سرعت افزایش قیمت بعضی محصولات چشمگیر است. مثلا قیمت روغن و لبنیات به ترتیب با سرعت ۲۹۳ درصد و ۱۱۹ درصد نسبت به تیر سال ۱۴۰۰، افزایش پیدا کرده و قیمت نان و غلات در مقایسه با تیر سال قبل با سرعت ۱۰۱ درصد بالا رفته است. تورم نقطه‌ای گوشت در تیر امسال معادل ۷۰ درصد بود، قیمت سبزیجات نسبت به تیر پارسال با تورم ۷۱ درصدی روبرو شد و محصولاتی مثل شکر، مربا، عسل، قند شیرینی تورم ۷۵ درصدی را نسبت به اولین ماه از تابستان سال قبل تجربه کردند.
گزارش مرکز آمار همچنین نشان می‌دهد هزینه خانوار ایرانی در بخش هتل و رستوران، تیر امسال نسبت به تیر پارسال ۸۵ درصد افزایش پیدا کرده است. هزینه پرداخت شده توسط آن‌ها بابت آموزش در مقایسه با یک‌سال پیش ۳۱ درصد بیشتر شده و خرج و مخارجشان حوزه تفریح و فرهنگ نسبت به سال قبل ۳۲ درصد بالا رفته است. همچنین در مقایسه با تیر سال گذشته، هزینه خانوار ایرانی در بخش حمل‌ونقل با سرعت حدود ۴۲ درصد افزایش داشته و تورم نقطه‌ای بخش دخانیات در حالی به عدد ۴۶.۷ درصد می‌رسد که خانوار ایرانی بابت بهداشت و درمان نسبت به سال قبل ۳۶.۶ درصد بیشتر هزینه می‌پردازد. خانوار ایرانی در بخش پوشاک و کفش هم با تورم نقطه‌ای ۴۹ درصدی روبرو بوده که یعنی هزینه مورد نیاز برای خرید لباس در مقایسه با تیر سال قبل، حدود ۵۰ درصد بیشتر شده است.