صفر تا صد قطعی اینترنت در زمان برگزاری کنکور سراسری

کبنا ؛ سازمان سنجش آموزش کشور روز چهارشنبه شروع به ارسال پیامک‌ به ساکنان مناطق برگزاری آزمون سراسری کرده‌است؛ محتویات این پیامک‌ها از این قرار است: «به منظور جلوگیری از سوءاستفاده و تقلب برخی افراد سودجو و فرصت طلب و با ابلاغ شورای امنیت کشور، اینترنت حوزه برگزاری آزمون سراسری منطقه سکونت شما در صبح روز پنجشنبه و جمعه این هفته قطع خواهد شد. از اینکه ما را در برگزاری هر چه بهتر این آزمون یاری می‌کنید، سپاسگزاریم.»
به گزارش کبنا، پيامكي خبرساز كه حتي براي افراد ساكن در مناطق نظامي و افرادي با كيلومترها فاصله از حوزه برگزاري كنكور هم ارسال شد؛ «به اطلاع مي‌رساند به منظور جلوگيري از سوء‌استفاده و تقلب برخي افراد سودجو و فرصت‌طلب و با ابلاغ شوراي امنيت كشور، اينترنت حوزه برگزاري آزمون سراسري منطقه سكونت شما در صبح روز پنجشنبه و جمعه اين هفته قطع خواهد شد...»؛ اين بخشي از متن پيامك سازمان سنجش آموزش كشور است كه به ‌طور شفاف مي‌گويد دليل ارسال آن براي افراد مختلف نزديكي آنها به حوزه امتحاني است.
موضوع پرسش‌برانگيز اما اين است اين پيامك با معياري نامشخص ارسال شده و به ‌طور مثال از چندين فرد حاضر در يك دفتر كار چند متري، تعدادي آن را دريافت كرده اما براي افراد ديگري در فاصله چند متري ارسال نشده است. ماجرا اما به همين موضوع ساده ختم نمي‌شود و منتقدان اين قطع اينترنت را نشانه كم‌توجهي به حقوق شهروندي ايرانيان و همچنين علاقه برخي مسوولان به قطع اينترنت آن هم با بهانه‌هاي مختلف عنوان مي‌كنند. ارسال چنين پيامك‌هايي و تلاش براي قطع اينترنت در دو روز كنكور، درحالي است كه پيش‌تر مسوولان برگزاري كنكور و سازمان سنجش آموزش كشور، احتمال تقلب گسترده در كنكور را رد مي‌كردند اما حالا و درست در روزهايي كه سرعت اينترنت ايران و همچنين شدت فيلترينگ به شرايط بحراني رسيده، از ايده قطع اينترنت براي مقابله با تقلب كنكور استقبال كرده‌اند. علاوه ‌بر اين تازه‌ترين گزارش اينترنت اسپيد تست هم نشان مي‌دهد در آخرين ماه ۲۰۲۲ جايگاه ايران در رده‌بندي كشورهايي با بيشترين سرعت اينترنت موبايل ۷ پله كاهش يافت. 
اينترنت ثابت چه مي‌شود؟ 
ماجراي قطع اينترنت در روزهاي كنكور اگرچه از ماه‌ها پيش و به صورت زمزمه يا درخواست از سوي برخي دانش‌آموزان كنكوري مطرح شده بود اما در هفته گذشته و با حضور يكي از مسوولان سازمان سنجش در صداوسيما رنگ‌ و بوي جدي‌تر به خود گرفت. در روزهاي گذشته هم اين موضوع به اظهارات ضد و نقيض مدام مطرح شد و حالا در تازه‌ترين خبر كار به پيامك‌هاي سازمان سنجش رسيده است. همين ديروز «عيسي زارع‌پور» وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات كشور در حاشيه جلسه هيات دولت در اين باره گفته بود كه «براساس مصوبه شوراي امنيت كشور درخواستي را وزارت علوم مطرح كرده بود، براي قطع سراسري اينترنت كه ما اعلام كرديم با قطع سراسري اينترنت مخالفيم و با قطع سراسري هم موافقت نشد، آنچه از فردا (پنجشنبه) اتفاق مي‌افتد از ساعت 30‌ :7 تا 30‌ :11 در محدوده‌هاي حوزه‌هاي برگزاري كنكور است كه آن‌هم با اطلاع قبلي قطع مي‌شود.» براساس روايت خبرگزاري‌هاي رسمي از اين اظهارات، زارع‌پور در سخنان خود تاكيد كرد اينترنت ثابت به هيچ‌وجه قطع نمي‌شود.
اما مسوولان وزارت ارتباطات و سازمان سنجش پيش از اين گفته بودند كساني كه در محدوده برگزاري كنكور هستند، چنين پيامي را دريافت مي‌كنند كه به نظر مي‌آيد دست‌كم در ارسال پيام‌ها اين موضوع به درستي رعايت نشده است. به عنوان مثال براي افرادي ساكن در مناطق نظامي و همچنين افرادي ساكن‌ در شهرك‌هاي اطراف تهران كه فاصله فراواني با نزديك‌ترين حوزه امتحاني دارند، هم چنين پيامكي ارسال شده است.
 درباره شيوه قطع اينترنت در اين دو روز و همچنين ماجراي ارسال پيامك‌ها، يكي از مديران وزارت ارتباطات با پيش‌شرط نام نبردن از او، اطلاعاتي را در اختيار خبرنگار «اعتماد» قرار مي‌دهد. او درباره اين روش مي‌گويد: «واقعيت اين است كه قطع اينترنت محدوده‌هاي برگزاري كنكور كار به نسبت راحت و ساده‌اي است و به راحتي قطع كردن نزديك‌ترين آنتن نزديك به حوزه برگزاري است اما تا جايي كه من اطلاع دارم قرار نيست اينترنت موبايل همه كشور قطع شود و به همين دليل پيامك هم ارسال شده است.»
اما معيار ارسال اين پيامك‌ها چه بوده كه دو نفر در فاصله چندمتري، يكي اين پيامك را گرفته و براي ديگري ارسال نشده است؟ او در پاسخ به اين پرسش هم مي‌گويد: «اين ارسال پيامك و شيوه دسته‌بندي شماره‌تماس‌ها براي ارسال، به راحتي قطع خود اينترنت نيست. مثلا يك حالت مي‌توانست ارسال پيامكي مشخص به افراد حاضر در يك منطقه و مناطق نزدكي به حوزه امتحاني باشد كه خب احتمال خطا هم دارد. مثلا ممكن است فردي در لحظه ارسال پيامك براي انجام كاري در مناطق نزديك حوزه امتحاني باشد اما در روز برگزاري اصلا در جاي ديگري باشد. علاوه ‌بر اين ممكن است فردي امروز دور از محل حوزه‌هاي برگزاري باشد و چنين پيامكي دريافت نكند و فردا و در ساعات كنكور به مناطق اطراف حوزه‌هاي امتحاني برود. من فكر نمي‌كنم معيار قطع اينترنت اين پيامك‌ها باشد چون منطقي نيست و جلوي تقلب را هم نمي‌گيرد. احتمالا آنتن نزديك به حوزه‌هاي امتحاني قطع مي‌شود و همه افراد ساكن در آن مناطق چه پيامك دريافت كرده‌ باشند و چه دريافت نكرده باشند، اينترنت‌شان قطع مي‌شود. كاري مشابه آنچه جمينگ انجام مي‌دهد كه گويا پيش‌تر در برخي حوزه‌هاي امتحاني هم استفاده شده است.» 
با اين اوصاف به نظر مي‌آيد در دو روز برگزاري كنكور سراسري شاهد معضلات بيشتري در حوزه اينترنت خواهيم بود و مسائل روزهاي گذشته در اين دو روز شديدتر و گسترده‌تر هم خواهد بود. اين شيوه برخورد با حق ابتدايي به نام دسترسي به اينترنت پرسرعت درحالي است كه آمار و اطلاعات معتبر هم اين كاهش سرعت را تاييد مي‌كند و هم استفاده بيشتر ايرانيان از فيلترشكن را. تازه‌ترين گزارش وب‌سايت «اسپيد‌تست» هم نشان مي‌دهد ميانه سرعت اينترنت موبايل ايران در دسامبر ۲۰۲۲ ميلادي ۳۹.۳۲ و ميانه سرعت اينترنت ثابت ۱۱.۶۶ مگابيت برثانيه بوده است. بر اين اساس ايران در رده‌بندي كشورهايي با بيشترين سرعت اينترنت موبايل با ۷ پله سقوط در رده ۵۵ قرار دارد. در رده‌بندي كشورهايي با بيشترين سرعت اينترنت ثابت اما رده ايران ۱۴۴ اعلام شده است. از سوي ديگر ميانگين سرعت اينترنت موبايل ايران در دسامبر ۲۰۲۲ ميلادي ۵۲.۵۰ و سرعت اينترنت ثابت كشور ۲۴.۴۴ مگابيت بر ثانيه است. بر همين اساس جايگاه ايران در رده‌بندي كشورهايي با بيشترين ميانگين سرعت اينترنت موبايل با ۸ پله سقوط رده ۷۰ اعلام شده است. در بخش رده‌بندي كشورهايي با بيشترين سرعت اينترنت ثابت ايران با يك پله سقوط در جايگاه ۱۴۵ قرار دارد. 
از بعدازظهر ديروز اين پيامك  براي گوشي‌هاي تلفن همراه با اپراتورهاي مختلف ارسال شد. مسوولان برگزاري آزمون سراسري مدعي هستند كه اينترنت گوشي‌هاي تلفن همراه در مناطق برگزاري آزمون در ساعات صبح پنجشنبه و جمعه دچار اختلال و قطعي مي‌شود  در حالي كه بسياري از دريافت‌كنندگان پيامك هيچ حوزه آزموني در محل سكونت ندارند.
عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات روز گذشته در حاشیه هیأت دولت در خصوص قطع اینترنت اطلاع‌رسانی کرد و گفت: « قطع اینترنت به خاطر کنکور صورت می‌گیرد؛ هفته پیش گفتم و الان هم می‌گویم، بر اساس مصوبه شورای امنیت کشور درخواستی را وزارت علوم مطرح کرده بود، برای قطع سراسری اینترنت که ما اعلام کردیم با قطع سراسری اینترنت مخالفیم و با قطع سراسری هم موافقت نشد، آنچه از فردا اتفاق می افتد از ساعت ۷:۳۰ تا ۱۱:۳۰ در محدوده‌های حوزه‌های برگزاری کنکور است که آن هم با اطلاع قبلی قطع می‌شود. اینترنت ثابت به هیچ وجه قطع نمی شود. ما به دوستانمان در وزارت علوم توصیه کردیم که باید از ابزارهای جدید برای مقابله با تقلب استفاده کنند. ما هم دغدغه آنها را درک می کنیم، مجموعه دولت به سمتی می رود که این نگرانی‌ها را با استفاده از روش‌های جدید کاهش دهند.»
چرا کار به قطع اینترنت کشیده شد؟
راهکار قطع اینترنت زمانی مطرح شد که برگزاری کنکور ۱۴۰۱ با حاشیه‌های زیادی همراه شد؛ از همان نخستین روز برگزاری کنکور ۱۴۰۱ یعنی رقابت داوطلبان گروه آزمایشی هنر، سؤالات در کانال‌های تلگرامی منتشر شد و حتی رئیس سازمان سنجش با اعتراف ضمنی، ضعیف‌تر بودن کنترل‌ها در روز برگزاری این آزمون را پذیرفت و گفت: ساعت ۱۲.۳۰، عکس از یک صفحه دفترچه منتشر شد!
اما در روزهای بعد به‌ویژه در روز آزمون گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی و علوم تجربی، انتشار سؤالات در گروه‌های تلگرامی ابعاد گسترده‌تری یافت.

انتشار سؤالات گروه ریاضی ساعت ۹ صبح و سؤالات گروه تجربی حوالی ۱۰ صبح، حواشی جدی‌تر کنکور ۱۴۰۱ بود از سوی دیگر سازمان سنجش در اقدامی عجیب قبل از پایان آزمون گروه تجربی دفترچه سؤالات عمومی و اختصاصی شماره دو را در سایت خود بارگذاری کرد.
با گسترده شدن ابعاد انتشار پاسخنامه‌ها در فضای مجازی وزارت علوم برای قطع سراسری اینترنت در زمان برگزاری آزمون سراسری درخواست کرد که با مخالفت وزارت ارتباطات مواجه شد اما با رفت و آمدهای بسیار، سرانجام قرار بر این شد که در زمان برگزاری کنکور اینترنت همراه در محدوده‌های برگزاری آزمون سراسری محدود شود؛ راهکاری که به نظر می‌رسد بیش از آنچه در بحث برقراری آزمونی عادلانه موثر واقع شود، اقدامی عوام فریبانه و ضررده است.
عوام‌فریبی یا اقدامی عقل‌گرایانه؟
سال‌ها است که تصویر کنکور سراسری در اذهان عمومی به شکل تسلط کامل "مافیای کنکور" بر این آزمون است؛ آزمونی که طراحان سوال‌های آن در موسسات خصوصی تدریس می‌کنند و پرسش‌ هایی که در آن طرح می‌شود خارج از کتب درسی است و حتی بازار سیاه خرید و فروش پرسش و پاسخ آن همیشه داغ است و حال دولت سیزدهم با قطع اینترنت در ساعات برگزاری آزمون سراسری قصد دارد با مافیای کنکور مقابله کند!
بازی دولت سیزدهم و وزارت ارتباطات با سیم اینترنت در چند ماهه اخیر شدت گرفته‌است و مشکلات مدیریتی بر گردن اینترنت آزاد انداخته شده‌است؛ اینترنتی که قطع حتی لحظه‌ای آن به معنای توقف لحظه‌ای جریان زندگی و اطلاعات است.
دولت سیزدهم در حالی اینترنت را هدف قرار داده‌است که به گفته نت بلاکس قطعی اینترنت در ایران ساعتی یک و نیم میلیون دلار معادل ۴۵ میلیارد تومان زیان اقتصادی به کشور وارد می‌کند. یعنی حدودا روزی هزار میلیارد تومان و آن هم در شرایطی که اقتصاد ایران در شرایط بسیار سخت است!
همه سوالاتی که تاکنون بی پاسخ هستند
این تصمیم دولت برای قطعی اینترنت در زمان برگزاری کنکور در حالی است که مردم سوالات بسیاری درباره این تصمیم عجیب دارند و نمی دانند که سوالات و مشکلات خود را در این زمینه از کجا بپرسند از جمله اینکه دامنه این قطعی دقیقا از کجا تا کجاست،در عین حال تبعات اجتماعی و اقتصادی این کار چگونه جبران می شود. از سوی دیگر با توجه به آزمونهای بسیاری از کشورها برای ورود به دانشگاه آیا چنین تجربه ای در جایی در جهان اعمال شده یا می شود و در اخر اینکه آیا فکری برای جبران ضررهای ناشی از این تصمیم گرفته شده یا خیر، و اینکه اینگونه تصمیمات واقعا آخرین راهکار است یا راحت ترین آن، البته افکار عمومی در روزهای در پیش شاید سوالات بیشتری هم داشته باشد.
چطوري تشخيص داديد ما نزديك حوزه امتحاني هستيم؟