کفه سنگین خشکسالی در کهگیلویه و بویراحمد / اداره‌کل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد بیشتر پای کار بیاید / از 46 میلیارد تومان اعتبار آبخیزداری یک میلیارد جذب شده است / امنیت زیستی و کشاورزی نباید به خطر بیفتد

کبنا ؛با انجام عملیات آبخیزداری میزان آب چشمه‌ها، قنوات و چاه‌ها افزایش می‌یابد و آبخیزداری در کاهش شوری آب‌های زیرزمینی و کاهش فرسایش خاک تأثیر بسزایی دارد. عملیات آبخیزداری سبب افزایش حاصلخیزی و رطوبت خاک شده و در نتیجه افزایش محصولات کشاورزی، دامداری، زنبورداری و... را به دنبال خواهد شد. از طرف دیگر؛ آبخیزداری از موضوعات مهم و اساسی نظام جمهوری اسلامی در مباحث منابع طبیعی و کشاورزی است که متأسفانه در بحث سیاست‌گذاری و مدیریت آب و خاک کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است و این در حالی است که مقام معظم رهبری بارها به اهمیت این موضوع حساس که امنیت زیستی کشور بدان وابسته است، تأکید داشته‌اند. بررسی بارندگی‌های یک دهه اخیر در کهگیلویه و بویراحمد نشان می‌دهد که استان در بسیاری از مناطق شاهد خشکسالی بوده و برخی سال‌ها هم از بارندگی‌های سیلابی دچار خسارت شده است. آبخیزداری برای همین موضوع است که علاوه بر تقویت آب‌های زیرزمینی، حاصل‌خیزی و رطوبت خاک از خسارت‌ها نیز تا حد زیادی جلوگیری می‌کند و همانطوری که متخصصین می‌گویند؛ این مسأله زمینه‌ساز توسعه بخش کشاورزی، دامداری و ... است. دولت اعتبارات خوبی تاکنون برای رونق طرح‌های آبخیزداری در نظر گرفته است که بخش زیادی از این اعتبارات هنوز جذب نشده است. به گفته معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد امسال (سال 1401) ۴۶میلیارد تومان اعتبار از محل اعتبارات ملی و محرومیت زدایی برای توسعه سازه‌های آبخیزداری در استان پیش‌بینی شده که تنها یک میلیارد تومان آن تاکنون جذب شده است. استان کهگیلویه و بویراحمد ظرفیت و قابلیت‌های زیادی در بحث کشاورزی دارد که بهتر است مدیران دستگاه‌های مربوطه بیش از این پای کار بیایند و با رایزنی و چانه‌زنی به فکر آینده استان و امنیت زیستی استان و کشور باشند.

ایرنا در گزارشی نوشته است؛ هرچند آمار‌ها حکایت از ترسالی بودن پنج ماهه نخست سال زراعی جاری امسال دارد اما بررسی آمار‌های هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد نشان می‌دهد که گستره خشکسالی در بیشتر شهر‌های استان زیاد است.
به گفته کارشناسان در سال‌هایی که میزان بارندگی‌ها کمتر از میانگین بلندمدت باشد خشکسالی و سال‌هایی که بیشتر از این شاخص باشد ترسالی اطلاق می‌شود.
از آنجا که تجربه نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از باران‌های سال آبی در نیمه نخست هر سال آبی یعنی پاییز و زمستان رخ می‌دهد در این گزارش وضعیت بارندگی‌های دهه اخیر به صورت‌ایستگاهی تا بهمن ماه بررسی شده است.
میانگین سالیانه بارندگی کهگیلویه و بویراحمد در سال‌های پرآبی بالغ بر ۷۰۰ میلی‌متر گزارش شده است در حالی که این شاخص در زمان خشکسالی تا زیر ۵۰۰ میلی‌متر کاهش می‌یابد.
براساس آمار هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد در فاصله سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۱ هر یک از‌ایستگاه‌های ۶‌گانه این استان بین چهار تا هفت دوره خشکسالی را گزارش کرده‌اند که این آمار گویای کفه سنگین خشکسالی در این خطه است.
روایت آمار از خشکسالی در کهگیلویه وبویراحمد
سرپرست اداره کل هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید:‌ ایستگاه تحقیقات کشاورزی منطقه امامزاده جعفر از توابع شهرستان گچساران با ثبت ۶ سال ترسالی شاهد بیشترین بارندگی‌های مطلوب در یک دهه اخیر بوده است.
علی کرمی تأکید کرد: در حالی که میانگین بلند مدت این منطقه تا پایان بهمن ماه ۳۱۳ میلیمتر است بیشترین میزان بارش این منطقه سال ۱۳۹۷ با ۵۳۶ میلی‌متر و کمترین آن در سال ۱۳۹۶ با ۱۶۳ میلی‌متر گزارش شده است.
وی بیان کرد: شهر دوگنبدان مرکز شهرستان گچساران با پنج سال دومین‌ایستگاه بیشترین دامنه ترسالی کهگیلویه و بویراحمد در ۱۰ سال پیش تاکنون را داشته است.
سرپرست اداره کل هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: درحالی که میانگین بلندمدت مهرماه تا بهمن ماه هر سال در شهر دوگنبدان ۳۱۳ میلی‌متر است نیمی از یک دهه گذشته این شهر شاهد خشکسالی بوده است.
کرمی عنوان کرد: بیشترین بارندگی‌های یک دهه اخیر این‌ایستگاه در سال ۱۳۹۷با ۵۴۷ میلی‌متر و کمترین آن سال ۱۳۹۶ با ۷۱ میلی‌متر ثبت شده است.

وی تأکید کرد: یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد در پنج ماه نخست سال آبی (مهر تا بهمن ماه) در یک دهه اخیر تاکنون سه سال با وضعیت ترسالی را سپری کرده است.
کرمی میانگین بلندمدت پنج ماه نخست شهر یاسوج را ۴۷۰ میلی‌متر اعلام کرد.
سرپرست اداره کل هواشناسی ابراز کرد: شهر سردسیری سی سخت هم پنج ماهه نخست سال‌های ۱۳۹۲تاکنون شاهد چهار دوره ترسالی بوده است.
کرمی با یادآوری اینکه میانگین بلند مدت بارندگی‌های پنج ماه نخست سال در شهر سی سخت ۴۰۰ میلی‌متر است تصریح کرد: سال ۱۳۹۷ با ۶۱۳میلی‌متر و سال ۱۳۹۶ با ۱۴۸ میلی‌متر بیشترین و کمترین میزان باران در این شهر ثبت شده است.
وی عنوان کرد: شهر گرمسیری لیکک هم که میانگین بارندگی آن در پنج ماه نخست سال آبی ۲۸۹ میلی‌متر است نیز شاهد ۶ سال ترسالی در پنج ماهه نخست سال آبی یک دهه اخیر تاکنون بوده است.
کرمی تأکید کرد: میزان بارش بلند مدت سالانه در‌ایستگاه یاسوج ۷۹۶، سی سخت ۶۹۶.۷، دوگنبدان ۴۳۷.۴، دهدشت ۵۰۳، لیکک ۴۰۶.۷، مارگون ۶۲۶و منطقه امامزاده جعفر ۴۴۱ میلیمتر است.
آبخیزداری
کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن ۵۷ رودخانه به طول هزار و ۴۰۰ کیلومتر و ۱۱ هزار کیلومتر آب راه بیش از ۱۰ درصد از روان آب‌های کشور معادل ۱۰ میلیارد متر مکعب را در خود جای داده یکی از مناطق آسیب‌پذیر کشور در ویرانی‌های سیل و زخم خورده خشکسالی‌ها است نیازمند ایجاد زیرساخت‌هایی برای مدیریت روان آب هاست.
اگرچه از سال ۱۳۷۰ تاکنون ۲.۶ میلیون متر مکعب سازه آبخیزداری در این استان ایجاد شده است که اجرای این سازه‌ها باعث ذخیره سالیانه ۴۰میلیون متر مکعب مهار سیلاب و کنترل ۱.۲ میلیون متر مکعب فرسایش خاک در استان می‌شود اما برنامه‌ریزی برای توسعه این سازه‌ها به حفظ منابع آب و خاک کمک می‌کند.
آبخیزداری به معنای مهار آب‌های روان در زمان سیلاب و تزریق آن به سفره‌های زیرزمینی و همچنین ذخیره در پشت سد‌های خاکی برای استفاده در زمان خشکسالی یا فصول گرم سال است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد با اشاره به اینکه فعالیت‌های آبخیزداری ضمن کنترل سیلاب و فرسایش خاک سبب تغذیه آب و به اکوسیستم‌های طبیعی و افزایش پایداری کمک می‌کند تأکید کرد: توسعه زیرساخت‌های آبخیزداری در استان به مدیریت آب کمک می‌کند.
عبدال میرفردی تأکید کرد: سازه‌های آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد به صورت سالانه، ۱۴۰ میلیون متر مکعب روان آب سطحی را کنترل می‌کند، همچنین حدود ۳.۵میلیون متر مکعب فرسایس سالانه خاک را کنترل می‌کند و نزدیک به۴۰ میلیون متر مکعب، سفره‌های آبی زیرزمینی را تقویت می‌کند.
برنامه‌های آبخیزداری
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد گفت: پنج میلیارد تومان اعتبار به ایجاد سازه‌های آبخیزداری در ۱۰ منطقه این استان اختصاص یافته است.
میرفردی اظهار کرد: این میزان سرمایه‌گذاری از محل اعتبارات مدیریت بحران برای اجرای طرح‌های آبخیزداری در مناطقی مانند آبدهگاه، امامزاده جعفر، رودریش، لوداب و مال شیخ پیش‌بینی شده که نیمی از آن ابلاغ شده است.

وی با اشاره به اینکه این طرح‌ها در قالب ۲ هزار و ۸۴۰ مترمربع بند رسوب گیر طراحی شده تأکید کرد: احداث سازه‌های آبخیزداری مذکور هم اکنون در مرحله برگزاری مراحل قانونی مناقصه است و عملیات اجرایی آنان در اسفند ماه امسال آغاز می‌شود.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد تأکید کرد: امسال همچنین ۴۶میلیارد تومان اعتبار از محل اعتبارات ملی و محرومیت زدایی برای توسعه سازه‌های آبخیزداری در استان پیش‌بینی که یک میلیارد تومان آن جذب شده است.
میرفردی ابراز داشت: سال جاری ۲۶ میلیارد تومان از محل اعتبارات ملی و ۲۲ میلیارد تومان از محل منابع مالی محرومیت زدایی برای احداث سازه‌های آبخیزداری جدید یا تکمیل طرح‌های نیمه تمام مصوب شده است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد، تصریح کرد: در صورت تخصیص اعتبارات پیش‌بینی شده ۴۱ هزار متر مکعب سازه آبخیزداری در استان احداث خواهد شد.
وی ابراز کرد: بی‌بی حکیمه در گچساران، دم چنار در بویراحمد و دارشاهی در شهرستان دنا و مناطقی مانند دیشموک، چارؤسا، زیلایی و طسوج نیز طرح‌های آبخیزداری اجرا می‌شود.
میرفردی با اشاره به شرایط اقلیمی سال آبی جاری باران‌های سیل آسای تابستانی اظهار داشت: احداث سازه‌های آبخیزداری ضمن ذخیره آب برای دوران کم آبی از بروز سیل و خسارت‌های ناشی از آن پیشگیری می‌کند.
وی با اشاره به انجام طرح مطالعاتی پروژه‌های آبخیزداری در سطح یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار و مطالعات اجرایی به مساحت ۶۲۰ هزار هکتار در استان، تصریح کرد: کهگیلویه و بویراحمد ظرفیت اجرای طرح‌های آبخیزداری بیشتری را دارد
کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد و یک درصد مساحت کشور را در اختیار دارد.