همنشینی «فیلترینگ» با «ویژه‌خواهی» و «ویژه‌خواری» / سیاست فیلترینگ هوشمند پاسخی به دغدغه‌های انسانی، اخلاقی و سیاسی است / چرا سیاست رفع فیلترینگ گام‌به گام کلید خورد؟

کبنا ؛آیت‌الله ملک‌حسینی تنها به انتقاد از سیاست فیلترینگ اکتفا نمی‌کند و راهبرد فیلترینگ هوشمند را پیسنهاد می‌دهد؛ در این سیاست، دسترسی به فضای مجازی برای همگان میسر است؛ ویژه‌خواری و ویژه‌خواهی رخ نمی‌دهد، شمشیر از دست مبارز میدان نمی‌افتد و در نهایت، دغدغه‌های اخلاقی، سیاسی و امنیتی نیز پاسخ داده می‌شوند.
به گزارش کبنا، در سفر وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به کهگیلویه و بویراحمد اتفاقات جالبی رخ داد؛ اما دیدار او با آیت‌الله سید شرف‌الدین ملک‌حسینی نماینده مردم استان کهگیلویه و بویراحمد در مجلس خبرگان خبری را می‌توان مهمترین اتفاق این سفر دانست.
موضع‌گیری‌های آیت‌الله ملک‌حسینی که از او به‌عنوان یکی از سرمایه‌های نمادین استان کهگیلویه و بویراحمد یاد می‌شود، در مقابل اتفاقات مهم کشوری و استانی، همیشه از مهمترین واکنش‌های سیاسی و اجتماعی استان محسوب می‌شوند. روزهای گذشته پس از آن‌که بسیاری از شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی استان در مقابل توهین نماینده ماهشهر واکنش نشان دادند، اظهارات آیت‌الله ملک‌حسینی حس ختام تمام آن واکنش‌ها محسوب شد؛ به‌گونه‌ای که هیچ انسان آزاده‌ای را نمی‌توان متصور شد که با آن اظهارات مخالفت نماید.
در سفر وزیر ارتباطات به کهگیلویه و بویراحمد نیز، اظهارات آیت‌الله ملک‌حسینی در مورد سیاست فیلترینگ و پیامدهای آن بسیار مهم و قابل توجه بود. تا پیش از این به نظر می‌رسید این سیاست اهمیت چندانی در نظر شخصی همچون آیت‌الله ملک‌حسینی ندارد، اما سخنان شب گذشته او نشان داد چقدر دقیق و شفاف نسبت به زوایای این سیاست آگاه است. هر چند نکات متعددی می‌توان در مورد تمام جملات آیت‌الله ملک‌حسینی در نشست شب گذشته نوشت، اما ما در اینجا صرفاً به برخی از رئوس مهم اظهارات او اشاره می‌کنیم.
وی در آن نشست گفت: پس از نیازهای اولیه، ارتباطات دومین نیاز دو انسانی است که در کنار هم قرار می‌گیرند؛ اولاً از این گفته چنین برمی‌آید که برخی از نیازها فردی و برخی دیگر اجتماعی هستند. پس از رفع نیازهای فردی اولیه، نوبت به رفع نیازهای اجتماعی می‌رسد. دوماً مهمترین نیاز اجتماعی انسان‌ها که پس از در کنار هم قرار گرفتن دو انسان مطرح می‌شود، نیاز به ارتباطات است. بر این اساس نخستین نیاز اجتماعی انسان‌ها ارتباطات است. بنابراین لازم است نهادهای سیاسی تمرکز اصلی خود را به ارتباطات اختصاص دهند. این ایده را می‌توان در نظریات روانشناسی نیز دید؛ بر اساس هرم نیازهای مازلو، پس از رفع نیازهای اولیه، نوبت به نیازهای دیگری می‌رسد که همگی اجتماعی و مبتنی بر ارتباطات هستند؛ اهمیت این ارتباطات آنقدر زیاد است که علمی منحصر به این پدیده در دانشگاه‌ها به وجود آمده و وزارتی به نام ارتباطات اقدامات اجرایی‌سازی آن را بر عهده گرفته است.
از این مقدمات که بگذریم، نوع نگاه آیت‌الله ملک‌حسینی به فلیترینگ اهمیت دارد که موجب شده ارتباطات برای برخی از افراد با محدویت مواجه شود؛ کاملاً دغدغه‌های انسانی و دینی را می‌توان در این اظهارات دید. در نظر او توسعه روابط انسانی مبتنی بر توسعه ارتباطات است و چنانچه سیاستی این موضوع را نبیند به این معنی است که توسعه انسانی را ندیده و از آن غفلت نموده است.
اما نکته جالب اینجاست که آیت‌الله ملک حسینی با بیانی استعاری، از فیلترینگ با عنوان «یک شوخی» یاد کرده است؛ «فیلترینگی که به‌راحتی از آن عبور می‌شود، چه از مسیر‌های مجانی و چه مسیر‌های پرسود برای مافیای فیلترشکن و چه مسیر‌های مجاز برای افرادی که برای خودشان یک امتیاز قائل هستند، به معنی این است که فیلترینگ یک شوخی بود.» اما فیلترینگ یک شوخی بود به چه معناست؛ اولاً فیلترینگ مانع از آن نشده بود که شهروندان از ابزارهای شبکه‌های اجتماعی استفاده نکنند، چرا که به راحتی می‌شد با استفاده از فیلترشکن آن را دور زد. برخی با استفاده از ابزارهای رایگان و برخی نیز با استفاده از فیلترشکن‌های پولی. او در ادامه از مافیای فیلترشکن نام می‌برد. وقتی که فیلترینگ را بتوان به راحتی با پرداخت پول دور زد، تنها استدلالی که بر اساس گفته‌های آیت‌الله ملک‌حسینی قابل اعتنا است، وجود مافیای فیلترشکن است. چرا که بر این اساس، اگر بتوانی ماهانه، هزینه‌ای صرف کنی، به راحتی می‌توانی فیلترینگ را دور بزنی. اما نکته مهمتر استفاده از اصطلاحات «ویژه‌خواه» و «ویژه‌خوار» است. آیت‌الله ملک‌حسینی در این نشست گفت: «هر نظامی که تصمیم گرفت کاری را انجام بدهد باید قاطعانه پای آن بایستد و انجام بدهد. ای‌کاش اگر قاعده فیلترینگ پلتفرم‌های خارجی بود، نظام پای آن می‌ایستاد. حتی نباید اجازه استفاده به کسانی که خودشان را صاحب‌امتیاز می‌دانستند و ویژه‌خواهان و ویژه‌خواران بودند، داده می‌شد. آن موقع همه می‌پذیرفتند.» وی افزود: «اگر نمی‌شود و قرار است که در استفاده از پلتفرم‌های خارجی تبعیض رخ دهد و مسیرهای بسته شده به واسطه راه‌های غیرقانونی باز شود، خوب از همان ابتدا فیلترینگ نمی‌کردند.» به راحتی با همین استدلال معلوم می‌شود فیلترینگ سیاستی شکست‌خورده است.
بر اساس این استدلال، سیاست فیلترینگ برای همه شهروندان به طور یکسان صورت نگرفته؛ بلکه عده‌ای ویژه‌خواه هستند که از این سیاست در امان مانده‌اند. در کنار این‌ها عده‌ی نیز هستند که او آنها را ویژه‌خوار می‌نامد؛ همان‌هایی که از سیاست فروش فیلترشکن سود برده‌اند. بنابراین این سیاست با این وضعیت به نتیجه نرسیده و به همین خاطر بود که به صورت گام به گام فیلترینگ در حال برداشته شدن است.
آیت‌الله ملک‌حسینی به همین موارد اکتفا نمی‌کند؛ او در ادامه جوانب مربوط به این سیاست را تشریح می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که فیلترینگ به خاطر مسائل امنیتی نبوده؛ چرا که اگر اینچنین بود، نباید رفع فیلترینگ صورت می‌گرفت.
اما فیلترینگ چه پیامدهایی به دنبال داشته است؛ به گفته آیت‌الله ملک‌حسینی فضای مجازی را می‌توان همچون یک میدان در نظر گرفت که افرادی در آن بازی می‌کنند. در این میدان بازی عده‌ای به زندگی خود مشغول هستند، اما عده‌ای نیز در حال مسابقه و قدرت‌نمایی هستند. حالا در مورد جامعه ایران، وجود دشمنانی در این میدان، بازی را تغییر داده است. دشمنی که در این میدان بازی می‌کند مجهز به ابزارهای پیشرفته است. در مقابل، آنهایی که می‌توانند در این میدان در مقابل دشمن بازی کنند، فاقد چنین ابزارهایی هستند؛ فرض کنید در میدان شمشیربازی هستید و شمشیر را از شما گرفته‌اند؛ شما چگونه می‌توانید با دستان خالی با یک شمشیرزن حرفه‌ای رقابت کنید؛ واضح است که این نبرد بسیار جان‌فرساست؛ داستان فیلترینگ همان داستان گرفتن شمشیر از دست مبارز میدان است. در میدانی که همه چیزش علیه ماست، اگر خودمان نیز شمشیر را از خود بگیریم، واضح است که نتیجه مطلوب به دست نمی‌آید.
بر اساس استعاره‌ای که آیت‌الله ملک‌حسینی به کار می‌برد می‌توان اهمیت ارتباطات را به راحتی متوجه شد؛ وقتی که این فضا به میدان مبارزه تشبیه می‌شود؛ می‌توان متوجه همان چیزی شد که چند سالی است از آن با عنوان جنگ شناختی و رسانه‌ای یاد می‌شود. در دنیایی که روایت‌ها مشخص می‌کنند چه کسی پیروز و چه کسی شکست‌خورده است، چگونه می‌توان بدون حضور در این فضا، امید به پیروزی نیز داشت؟
آیت‌الله ملک‌حسینی تنها به انتقاد اکتفا نمی‌کند؛ او در ادامه از سیاست فیلترینگ هوشمند دفاع کرد. فیلترینگی که تنها به موارد خاصی که غیراخلاقی، ضدامنیتی و ... هستند محدود می‌شود. در این سیاست فیلترینگ هوشمند، دسترسی به فضای مجازی برای همگان میسر است؛ ویژه‌خواری و ویژه‌خواهی رخ نمی‌دهد و شمشیر از دست مبارز میدان نمی‌افتد و در نهایت دغدغه‌های اخلاقی، سیاسی و امنیتی نیز پاسخ داده می‌شوند.